Biến phế phẩm thành sản phẩm

Những phế phẩm trong nông nghiệp, công nghiệp đang được biến thành các sản phẩm có giá trị, vừa giúp nhà nông, doanh nghiệp tăng thu nhập, vừa giảm lượng rác xả ra môi trường.  

Vòng tuần hoàn tại chỗ

“Tại sao trước đây, ông bà ta không dùng hóa chất hay chế phẩm sinh học mà cây vẫn ít bị sâu bệnh tấn công? Đó là do họ duy trì được hệ sinh thái tự nhiên trong ruộng, vườn. Tôi cũng học theo đó để làm nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn” - ông Nguyễn Lê Việt (Hai Việt) nói.

Sản phẩm thời trang làm từ bã cà phê thu hút sự quan tâm của nhiều khách hàng - ẢNH: NGUYỄN CẨM

Gần 20 năm trước, ông Hai Việt tìm đọc nhiều nghiên cứu của các trường đại học lớn ở TPHCM về cách bón phân, trị bệnh cho cây trồng. Có nghe nói về nông nghiệp hữu cơ nhưng ông không thể tin rằng, các chế phẩm vi sinh có thể trị bệnh cho cây thay thuốc hóa học. Khi những vườn ớt của ông bị nấm bệnh, dùng mọi loại hóa chất đặc trị mà vẫn không cứu được, ông mới đoạn tuyệt với kiểu làm nông lệ thuộc hóa chất. Hiện ông là chủ nông trại 5ha nuôi trồng theo lối thuận tự nhiên ở huyện Bến Lức, tỉnh Long An.

Cách làm của ông là tận dụng nguồn phân gia súc, gia cầm để nuôi trùn quế rồi dùng phân và dịch trùn quế cung cấp chất dinh dưỡng, nguồn vi sinh vật cho cây trồng. Khi đó, ông không cần bán phân bò, phân gà với giá rẻ mạt để mua phân hóa học đắt đỏ. Khi trùn quế sinh sôi, ông lại dùng trùn quế làm thức ăn cho gà, vịt, khỏi mua thức ăn tổng hợp. Đây chính là sự tuần hoàn của vật tư tại chỗ, tuần hoàn lao động tại chỗ.

Nhờ đưa môi trường đất về trong lành nên vườn ông giảm được dịch hại. Khi có dịch bệnh, ông để cây tự kháng bệnh. Đã có những đầu mối thu mua các sản phẩm từ vườn của ông Hai Việt để phân phối cho người tiêu dùng ở TPHCM, TP Hà Nội. Ông cho rằng, nếu có nhiều nông hộ cùng hợp tác, sẽ có nguồn sản phẩm đa dạng, dồi dào hơn, tạo ra được những vòng tuần hoàn lớn hơn. 

Những chuỗi sản xuất “tận dụng hết mức” 

Đại diện Công ty cổ phần Thành Thành Công Biên Hòa (TTC Biên Hòa) cho hay, quy trình tuần hoàn đã giúp họ thiết lập được chuỗi giá trị từ cây mía. Theo đó, ngoài tinh chế nước mía thành đường, công ty còn dùng rỉ mật sản xuất thực phẩm, dùng bã, bùn thải từ quá trình tinh chế sản xuất các sản phẩm sáp để làm đẹp, dùng ngọn, lá, bã mía làm nguyên liệu sản xuất than hoạt tính, ván ép, viên nén, điện sinh khối…

Ông Nguyễn Khắc Tiến - Giám đốc Công ty TNHH Phát triển xã hội Dấu Chân Xanh - bên các sản phẩm được tái chế từ vỏ hộp sữa - ẢNH: NGUYỄN CẨM

Nhờ cách làm “tận dụng mọi thứ” này, TTC Biên Hòa vừa giảm lượng rác thải, góp phần bảo vệ môi trường, vừa tối ưu hóa lợi nhuận. Giá trị thu được từ các phụ phẩm nêu trên thậm chí cao gấp 3-4 lần so với chính phẩm là đường.

Ông Phạm Minh Thiện - Giám đốc điều hành Công ty TNHH Thanh Bình - cho biết, sau khi thu hoạch lúa, công ty dùng cọng rơm và bã trấu sản xuất ra viên trấu để xuất khẩu, dùng cám vàng sản xuất dầu cám để xuất khẩu, dùng cám thường làm thức ăn chăn nuôi, dùng gạo tấm làm bột gạo và dùng bã bột gạo để làm thức ăn chăn nuôi. Hiện bã bột gạo có giá 9.000 đồng/kg. “Nói chung, sản phẩm nào trong chuỗi giá trị này cũng đang có thị trường tiêu thụ tốt” - ông nói.

Theo bà Trần Hoàng Phú Xuân - Giám đốc Công ty cổ phần Kết nối thời trang Faslink - kinh tế tuần hoàn đang được nhiều nước áp dụng, ngày càng lan rộng. 12 năm qua, Faslink đã tận dụng bã cà phê, lá sen để làm ra áo thun, áo sơ mi, vớ, mũ... Trong năm 2022, Faslink bán ra được hơn 3 triệu áo thun, vớ làm từ bã cà phê cho thị trường trong nước. 

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Hồng Quân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn (Đại học Quốc gia TPHCM) - cho biết, kinh tế tuần hoàn hiện nay đang được xem là công cụ, cách tiếp cận để hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Lâu nay, việc phát triển kinh tế luôn đi kèm những tác động tiêu cực nhất định đến môi trường và đời sống con người. Vì vậy, ngày càng nhiều nước hướng đến kinh tế tuần hoàn nhằm phát triển kinh tế mà không gây hệ lụy cho môi trường, thậm chí còn tạo giá trị mới cho môi trường, cuộc sống. 

Nguyễn Cẩm-Đăng Thư

Bài 2: Bao giờ rác phát ra điện?