Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân trăn trở về năng suất lao động của Việt Nam

40 năm đổi mới, năng suất lao động Việt Nam thua xa Thái Lan

Chiều 27/10, phát biểu tại phiên thảo luận tại Quốc hội, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân đồng tình cao với báo cáo của Chính phủ về tình hình kinh tế - xã hội đất nước, đánh giá những thành tựu cơ bản đã đạt được sẽ tạo tiền đề rất quan trọng cho năm 2019-2020.

Tuy nhiên, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân cũng đồng tình với Tổng Bí thư – Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng khi nhận định, Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức nên không được chủ quan.

Đặc biệt, Bí thư Thành ủy TP.HCM bày tỏ sự trăn trở với vấn đề năng suất lao động của Việt Nam. Ông Nguyễn Thiện Nhân nói: "Năm 2017, năng suất lao động của Việt Nam là 4.019 USD, trong khi Thái Lan là 11.633 USD, tức thấp hơn Thái Lan 3 lần. Năng suất lao động của Việt Nam cũng thấp hơn Malaysia 5 lần. Riêng với Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, năng suất của Việt Nam thấp hơn lần lượt 14, 18 và 25 lần.

Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân nêu thực trạng về năng suất lao động của Việt Nam

Có ý kiến cho rằng sau hơn 40 năm đổi mới mà năng suất lao động Việt Nam bằng 34% của Thái Lan là quá thấp, phải xem lại sự chỉ đạo của Chính phủ triển khai ở các địa phương".

Bí thư Thành ủy TP.HCM nhận định, Việt Nam cũng đã tăng năng suất lao động, liên tục thu hẹp khoảng cách năng suất. Điển hình là năm 1975, năng suất lao động của Việt Nam thấp hơn Thái Lan 5 lần nhưng đến năm 2008 còn gấp 4 lần, 2017 còn 3 lần. Hay năng suất lao động Nhật Bản năm 1975 gấp Việt Nam 50 lần, năm 2008 gấp 30 lần và năm 2017 còn 18 lần.

Dù vậy, các nước cũng liên tục tăng năng suất nên vẫn còn khoảng cách như ông  Nguyễn Thiện Nhân đã phân tích.

Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân chỉ ra hai thước đo năng suất lao động mà Việt Nam cần phải chú ý, đó là năng suất lao động kỹ thuật và năng suất kinh tế.

Theo đó, năng suất lao động kỹ thuật đo bằng giá trị hiện vật, bằng sản phẩm do một người lao động tạo ra trong một giờ. Yếu tố quyết định của năng suất lao động kỹ thuật là trình độ công nghệ của thiết bị và khả năng của người lao động sử dụng thiết bị.

“Trong ngành dệt, nếu sản xuất với các khung dệt gỗ thì phải di chuyển thoi bằng tay, năng suất rất thấp; còn nếu sử dụng máy dệt hiện đại, di chuyển sợi bằng thổi khí thì năng suất có thể tăng gấp 3-10 lần. Samsung không tuyển công nhân có bằng công nhân kỹ thuật, họ tuyển công nhân tốt nghiệp khoá huấn luyện 4-5 tháng nên hoàn thành tốt nhiệm vụ, năng suất rất cao, sử dụng tốt máy móc hiện đại của họ" - ông Nguyễn Thiện Nhân giải thích.

Thứ hai, năng suất kinh tế đo bằng giá trị gia tăng một người lao động tạo ra. Năng suất lao động kinh tế phụ thuộc yếu tố thị trường như giá bán, chi phí. Trong đó, giá bán phụ thuộc quan hệ cung cầu, chất lượng hàng hóa...

Do năng suất lao động kỹ thuật cao không thể tự đảm bảo năng suất lao động kinh tế cao – nên cần phải đánh giá năng suất lao động trên cả hai yếu tố này.

Ông Nguyễn Thiện Nhân lấy ví dụ: Chẳng hạn, hai nhà máy may có dây chuyền công nghệ, năng suất lao động kỹ thuật giống hệt nhau, nhưng một nhà máy chỉ làm gia công và giao sản phẩm cho chủ, còn một nhà máy có khâu thiết kế, quảng bá thương hiệu và tổ chức tiêu thụ, thì năng suất kinh tế hoàn toàn khác nhau.

Cần tăng vốn đầu tư cho người lao động

Từ thực trạng trên, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân chỉ ra 8 nhóm giải pháp để năng suất lao động tại Việt Nam

Thứ nhất, nâng cao trình độ công nghệ của sản xuất. Trong đó, có một xu hướng tương quan rất quan trọng là năng suất lao động tỉ lệ thuận trực tiếp với vốn của xã hội trên người lao động.

Cụ thể, ở Việt Nam, năng suất lao động là 4.100, đầu tư vốn cho một người lao động là 1.384 USD. Trong khi đó, Thái Lan, đầu tư gấp 2 lần Việt Nam và năng suất gấp gần 3 lần. Hàn Quốc đầu tư gấp 12 lần Việt Nam, năng suất gấp 14 lần. Nhật Bản đầu tư gấp 13 lần, năng suất gấp 18 lần.

Do đó, muốn năng năng suất lao động thì Việt Nam cần tăng vốn xã hội đầu tư cho con người. Bí thư Thành ủy TP.HCM cho rằng, đây là vấn đề Việt Nam không thể nóng vội vì GDP của nước ta thấp hơn hàng chục năm so với các nước trong khu vực.

Thứ hai, theo Bí thư Nguyễn Thiện Nhân, cần xác định mô hình sản xuất phù hợp. Cơ chế kinh tế bao cấp, sản xuất theo tập trung không đem lại hiệu quả cao, phải chuyển sang cơ chế thị trường. Đối với nông nghiệp, cần chuyển mô từ cá thể sang mô hình tập thể, hợp tác xã để cho năng suất kinh tế cao.

Thứ ba, phải đồng độ 3 khâu sản xuất, bao gồm thiết kế sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và xây dựng thương hiệu.

Thứ tư, thị trường tín dụng phải đủ mạnh, phù hợp cho các loại hình doanh nghiệp để phục vụ nhu cầu tăng vốn.

Thứ năm, quan tâm đến thị trường sản phẩm cả trong nước và nước ngoài, đặc biệt chú trọng kích cầu trong nước.

Thứ sáu, cần nâng cao trình độ người lao động.

Thứ bảy, Bí thư Thành ủy TP.HCM cho rằng cần đầu tư cho nghiên cứu khoa học một cách xứng đáng. “Năm 2012, Việt Nam chi cho khoa học công nghệ chỉ 3 USD/người, thua Thái Lan 7 lần, thua Malaysia 29 lần và Singapore 43 lần”, ông Nguyễn Thiện Nhân minh chứng.

Cuối cùng, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, công khai, minh bạch, nghe dân, vì dân. Nếu chính quyền minh bạch thì sẽ giúp doanh nghiệp quyết định đầu tư nhanh hơn, hiệu quả hơn và GDP có thể tăng thêm 0,5%-1,5 %.

Minh Quang