"Bí ẩn nữ tính" - tiếng nói mạnh mẽ cho nữ quyền

Trước thềm ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam tổ chức buổi tọa đàm về cuốn sách Bí ẩn nữ tính (Feminine Mystique, tác giả Betty Friedan, dịch giả Nguyễn Vân Hà). Đây chính là tác phẩm được xuất bản trong cao trào nữ quyền lần thứ 2 vào những năm thập niên 1960 và gắn liền với khuynh hướng đấu tranh của tầng lớp phụ nữ trung lưu, những người vợ, người mẹ phải gắn liền với công việc nội trợ và chăm sóc con cái.

Bí ẩn nữ tính được xuất bản lần đầu vào năm 1963

Betty Friedan cho rằng phụ nữ cần có cơ hội tham gia các hoạt động xã hội, phát triển bản thân chứ không phải chỉ có nhiệm vụ ở nhà, quanh quẩn với những công việc không tên mà xã hội gán cho đó là vai trò, thiên chức của nữ giới. Thời điểm tác phẩm ra đời, bối cảnh xã hội Mỹ vẫn là phụ nữ ở nhà chăm sóc gia đình, con cái. Họ không có mặt trong các hoạt động kinh tế, chính trị...

“Tác giả đã nói thay tiếng lòng của phụ nữ với góc nhìn từ nhiều khía cạnh kinh tế, văn hóa, tâm lý học, xã hội học… Nếu như phong trào nữ quyền lần thứ nhất (diễn ra vào thời điểm cách mạng tư sản Pháp 1789 - PV) khá cực đoan, phụ nữ đòi quyền bầu cử, quyền sở hữu tài sản sau khi ly dị thì với Bí ẩn nữ tính, Betty Friedan ôn hòa hơn. Bà cho rằng phải có tiếng nói của nam giới, phải xem nam giới là đối tác chứ không phải đối đầu trong công cuộc đấu tranh nữ quyền”, dịch giả Nguyễn Vân Hà nhận định.

TS Xã hội học Khuất Thu Hồng phân tích: “Điều mà tác giả muốn nói ở đây là các nhà khoa học ở Mỹ đã nói về phụ nữ với những ý tưởng, tư tưởng mang tính huyễn hoặc, không thực, khiến cho người ta tưởng như thế mới là đúng. Nghĩa là phụ nữ không nên đeo đuổi theo sự nghiệp mà thiên tính của họ chính là thực hiện những vai trò trong gia đình.

Và Betty Friedan đã phản biện lại tất cả những điều đó. Bà phê phán quan điểm quy giản phụ nữ về vai trò của giới tính, có nghĩa là chỉ phù hợp với công việc nội trợ, đừng mơ tưởng những công việc khác đi”.

Lịch sử vú cũng là tác phẩm thuộc tủ sách Phụ Nữ Tùng Thư

Nếu như ở làn sóng nữ quyền lần thứ nhất có tác phẩm A Vindication of the Right of Women (Sự biện minh cho quyền lực của phụ nữ) của nhà nữ quyền luận Mary Wollstonecraft (xuất bản năm 1792) thì Bí ẩn nữ tính là dấu ấn thứ 2 của tiếng nói phụ nữ trong lịch sử đấu tranh nữ quyền.

Năm 1910, tại Hội nghị Quốc tế phụ nữ xã hội chủ nghĩa lần thứ II tại Copenhagen (Đan Mạch), ngày 8/3 chính thức được đề nghị là ngày Quốc tế Phụ nữ. Đây là kết quả của cao trào nữ quyền lần thứ nhất. Các phong trào đấu tranh nữ quyền diễn ra trong nhiều thế kỷ ở phương Tây đã gây ảnh hưởng, sức ép lên giới thống trị (nam giới) và làm thay đổi sự bất bình đẳng đã tồn tại từ văn hóa nguyên thủy của loài người. Và những ảnh hưởng của tư tưởng nữ quyền phương Tây đến Việt Nam đầu thế kỷ XX chính là bắt đầu từ những cuốn sách, những làn sóng đấu tranh cho nữ quyền khởi từ các quốc gia phương Tây, sau đó lan rộng ra khắp các châu lục.   

Tác phẩm sắp ra mắt

Bí ẩn nữ tính từng được Ban Tu thư - Trường đại học Hoa Sen giới thiệu vào năm 2016. Hiện Nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam tái bản với hình thức mới, có phiên bản sách đặc biệt với 200 bản in. Bà Khúc Thị Hoa Phượng, Giám đốc nhà xuất bản Phụ Nữ Việt Nam, bày tỏ mong muốn bổ sung, làm đầy tủ sách Phụ Nữ Tùng Thư của đơn vị bằng những đầu sách hay, có giá trị.

“Chúng tôi hy vọng mỗi năm có thể xuất bản từ ba tác phẩm mới trở lên, nhằm mang lại cho độc giả cái nhìn toàn cảnh về lịch sử nghiên cứu vấn đề phụ nữ. Sắp tới sẽ xuất bản cuốn Nữ quyền cho tất cả mọi người của Bell Hooks, Nguyễn Văn Vĩnh - Vấn đề phụ nữ ở nước ta, Rắc rối giới của Judith Butler…”, bà Hoa Phượng cho biết.

Phụ Nữ Tùng Thư là tủ sách gồm các công trình khảo cứu trong nước về giới, tác phẩm của các nữ tác gia Việt Nam, tác phẩm về nữ quyền đã xuất bản ở nước ngoài và định hướng tương lai sẽ xuất bản những công trình về giới ở Việt Nam ra thế giới.

Lục Diệp