Bệnh "chán ăn tâm thần" gia tăng ở người trẻ

Các bác sĩ cho biết, có trường hợp 17 tuổi, dù chỉ nặng hơn 30kg nhưng vẫn ám ảnh mình bị béo phì

Kiệt sức vì ám ảnh tăng cân

Là con một trong gia đình, N.T.T. (13 tuổi, Hà Nội) vốn là người nhanh nhẹn, hoạt bát và luôn là học sinh giỏi trong suốt nhiều năm. Cách đây 1 năm, cậu bé nặng 67kg, cao 1m56. Trong khi chơi đùa, bị bạn bè trêu béo, T. suy nghĩ rất nhiều và luôn tự ti. Dần dần, cậu không thích chơi với các bạn, không thích tham gia các hoạt động ở trường lớp. Sau đó T. tự tìm hiểu các phương pháp giảm cân trên mạng xã hội, tự giảm tất cả lượng thức ăn nạp vào cơ thể, đồng thời tập các bài tập đốt mỡ thừa với cường độ cao.

Lúc này T. bước vào giai đoạn dậy thì, chiều cao tăng nhanh chóng, cân nặng cũng giảm, thân hình cân đối. Dù vậy, cậu vẫn duy trì việc ăn kiêng và tập luyện. T. dần trở nên gầy gò, có biểu hiện mệt mỏi.

Tuy nhiên, cậu bé vẫn cho rằng cơ thể mình bình thường, cảm thấy phần tay chân và bụng vẫn còn béo. Do đó, cậu duy trì chế độ ăn kiêng và tập luyện như cũ vì cho rằng nếu ăn thịt cá như bình thường thì sẽ rất béo và sẽ bị bạn bè chế nhạo.

Trước khi vào viện 2 tháng, N.T.T. cao 1m73 nhưng chỉ nặng 51kg. Bố mẹ và những người xung quanh đều thấy cậu bé gầy gò nên khuyên ngừng ăn kiêng và tập thể dục điều độ nhưng T. không đồng ý. Cậu gần như không ăn thịt cá, mỗi ngày chỉ ăn vài cọng rau, đôi ba thìa cơm trắng vào bữa trưa và tối. Khi không tập thể dục, T. luôn có cảm giác đau khổ bồn chồn bứt rứt, khó chịu trong người, bắt buộc phải tập luyện theo chế độ.

Không chỉ ám ảnh cân nặng, T. ngày càng trở nên ít nói. Cậu hạn chế nói chuyện với mọi người, kể cả bố mẹ và bạn bè trong lớp, giảm hứng thú với các sở thích trước đó như bóng đá, bơi lội mà chỉ tập trung tập thể dục và ăn kiêng.

Khi đến khám tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân rơi vào tình trạng mạch chậm, dao động khoảng 36-50 nhịp/phút, cân nặng 49kg, BMI 16,37 Kg/m2. Người bệnh được yêu cầu khám thêm chuyên khoa Tâm thần và được chẩn đoán chán ăn tâm thần, nhịp chậm xoang.

Trẻ dậy thì dễ mắc bệnh

Thạc sĩ - bác sĩ Vũ Sơn Tùng (Viện Sức khỏe tâm thần) cho biết, thời gian gần đây, viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân chán ăn tâm thần.

Chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu. Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân và hình ảnh cơ thể bị biến dạng, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng của tình trạng trọng lượng cơ thể thấp.

“Có 2 loại chán ăn tâm thần. Trường hợp thứ nhất là hạn chế ăn uống, người bệnh hạn chế lượng thức ăn nạp vào bằng cách ăn càng ít càng tốt. Trường hợp thứ hai là người bệnh ăn thức ăn nhưng sau đó bị nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài” - thạc sĩ - bác sĩ Vũ Sơn Tùng thông tin.

Bệnh nhân chán ăn tâm thần cũng thường cố gắng giảm cân bằng cách tập thể dục quá mức. Dù giảm được bao nhiêu cân, họ vẫn sợ tăng cân. Thậm chí, có những bệnh nhân khi nhập viện để điều trị nội trú vẫn mang theo chiếc gương lớn để đánh giá cơ thể của mình hàng ngày, ép buộc cơ thể phải thật hoàn mỹ. Viện sức khỏe tâm thần từng tiếp nhận 1 bệnh nhân nữ 17 tuổi, cao 1m56 nhưng vẫn tiếp tục giảm cân.

Theo các chuyên gia, căn bệnh này thường bắt đầu khi bệnh nhân bước vào tuổi vị thành niên, thường là khi bắt đầu dậy thì và hình dạng cơ thể thay đổi. 85% bệnh nhân ở độ tuổi từ 13 - 18. Tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18. Tuy nhiên, tỉ lệ người mắc bệnh dưới 15 tuổi ngày càng tăng.

Lý do, khi bước vào tuổi dậy thì, các bé gái hằng ngày phải lo lắng về ngoại hình của cơ thể, so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về hình ảnh cơ thể của chúng. Không ít trường hợp bị ảnh hưởng từ các ngôi sao khiến họ ám ảnh, cố gắng nhịn ăn để thay đổi giống như thần tượng.

Rối loạn ăn uống, đặc biệt là chán ăn, không chỉ xảy ra ở lứa tuổi trẻ, mà gần đây, đã có nhiều ghi nhận ở lứa tuổi trung niên ở cả nam và nữ. Người ta thấy rằng, giai đoạn chuyển giao là giai đoạn dễ bị tổn thương nhất trong quá trình lão hóa ở phụ nữ. Tương tự tuổi dậy thì, mãn kinh dường như là giai đoạn quan trọng liên quan đến những thay đổi về ngoại hình và tuổi tác.

Về các dấu hiệu mắc bệnh, theo thạc sĩ - bác sĩ Vũ Sơn Tùng, bệnh nhân thường giảm cân quá mức hoặc không làm tăng cân theo tiêu chuẩn phát triển, bệnh nhân có ngoại hình mỏng manh, thon gọn quá mức. Bệnh nhân còn có dấu hiệu mệt mỏi, mất ngủ, chóng mặt hoặc ngất xỉu, móng tay đổi màu xanh, tóc mỏng, dễ gãy hoặc rụng, lông tơ mềm phủ khắp cơ thể, bệnh nhân bị mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt, nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường.

Ở mức nghiêm trọng nhất, bệnh có thể gây tử vong. Bệnh nhân có thể tử vong đột ngột ngay cả khi không bị thiếu cân do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải. Ngoài các biến chứng về thể chất, những người mắc chứng chán ăn cũng thường mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác như trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ, rối loạn nhân cách, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, có các hành vi tự hủy hoại, có ý tưởng và hành vi tự sát...

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chia sẻ, bệnh nhân và gia đình thường không nghĩ mình mắc tâm thần nên hầu hết đều đi khám nhiều chuyên khoa khác. “Người bệnh cần đến khám và điều trị tại đúng chuyên khoa Tâm thần để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và để việc điều trị đạt được hiệu quả cao nhất” - thạc sĩ - bác sĩ Vũ Sơn Tùng khuyến cáo.

H.Anh