Bến Bạch Đằng khang trang nhưng vẫn còn thiếu...

Một sáng đầu năm, chúng tôi chọn đi từ phía Thủ Thiêm (TP Thủ Đức) qua cầu Ba Son để vào khu trung tâm TPHCM. Đây là cung đường mà không phải ai cũng từng trải nghiệm từ khi có cây cầu Ba Son bắc qua sông.

Mới chỉ là chỗ để check-in 

Thả xe từ từ xuống dốc cầu cao, theo dòng xe hãy còn lưa thưa, chúng tôi ôm cua vào đường nhánh để ra Công trường Mê Linh (quận 1). Bến Bạch Đằng hiện ra đối diện bên kia đường như một quảng trường dài nằm phơi nắng bên bờ sông vốn trước đây đầy bóng mát.

Sông Sài Gòn cần được khai thác đúng tiềm năng để thúc đẩy phát triển, tạo không gian đô thị, phục vụ cộng đồng - Ảnh: Quốc Ngọc

Buổi sáng, trời còn mát nhưng chúng tôi chỉ thấy vài nhóm bạn trẻ rủ nhau ra đây chụp ảnh đánh dấu sự có mặt của họ (check-in). Nếu đến đây bằng xe máy, không biết các bạn đã gửi xe ở đâu, riêng chúng tôi phải gửi vào một bãi xe cách đó nửa cây số trên đường Nguyễn Huệ sau gần 15 phút loay hoay tìm kiếm.

Bến Bạch Đằng lúc này mang dáng vẻ của một cụm công viên hiện đại, thoáng đãng, những bãi cỏ xanh rì bên những lối đi bằng đá có hoa văn đẹp mắt. Công viên không thiếu những trụ đèn trang trí, nhưng lại thiếu hẳn bóng cây. Hàng cây mới trồng lại vẫn chưa đủ tán che nắng, chủ yếu chạy dọc ven đường Tôn Đức Thắng. Vài cây đa còn sót lại sát mé sông sau đợt chỉnh trang là những chỗ trú nắng quý giá cho du khách.
Tiện ích công cộng tại đây chỉ là 3 cụm cầu cảng bến tàu khách, tàu cao tốc và ga buýt sông. 

Nếu không có nhu cầu sử dụng các dịch vụ này, mọi người cũng chỉ chụp ảnh dưới trời nắng một lúc rồi về. Đứng ở đây, mới thấy giá trị của việc trồng cây xanh hài hòa trong một công trình dành cho cộng đồng. Cũng cần nói thêm, dù cách nhau đúng chiều ngang đường Tôn Đức Thắng nhưng việc đi bộ từ đường Nguyễn Huệ ra bến Bạch Đằng còn khá bất tiện, phải đi vòng xuống tượng Trần Hưng Đạo mới băng qua được.

Trao đổi với chúng tôi, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, sau giai đoạn 1, việc cải tạo, chỉnh trang công viên trên bến Bạch Đằng đã có một số điểm tích cực, trong đó có việc thu hút sự quan tâm trở lại của người dân với một công trình mà gần như trước đó đã bị lãng quên. Nhưng ông vẫn cho rằng, còn nhiều thứ cần được điều chỉnh, rút kinh nghiệm trong giai đoạn 2.

Cần quy hoạch tổng thể toàn tuyến

Hàng cây mới trồng lại vẫn chưa đủ tán che nắng tại công viên Bến Bạch Đằng, hơn nữa chủ yếu chạy dọc theo đường Tôn Đức Thắng - Ảnh: Quốc Ngọc

Bên cạnh việc thiếu cây xanh và bãi giữ xe, theo ông Ngô Viết Nam Sơn, bến Bạch Đằng còn thiếu các điểm kết nối cầu đi bộ nổi hoặc ngầm để đi từ khu vực trung tâm qua bến: “Muốn sang công viên, người dân phải băng qua đường đầy xe cộ, rất nguy hiểm. Hiện không lối qua đường nào bảo đảm an toàn cho họ. Chỗ ngồi nghỉ ngơi, uống nước, quầy hướng dẫn cũng đang thiếu”.

Ông cũng cho rằng, bến Bạch Đằng còn thiếu điểm nhấn cảnh quan: “Ví dụ, ở giao lộ từ đường Nguyễn Huệ ra bến Bạch Đằng, có thể đặt một công trình mang tính biểu tượng, có thể là một công trình điêu khắc hoặc một tháp quan sát để ngắm cảnh. Vị trí ở đó rất đặc biệt do nằm ngay ngã ba sông; nếu ở trên cao, có thể nhìn về phía quận 7, nhìn ngược lên hướng Thanh Đa”. 

Ông góp ý, công viên ven sông phải là không gian cảnh quan, thư giãn và phải có bóng mát; không gian đó phải kết nối thuận tiện với giao thông công cộng; có các dịch vụ tối thiểu như bãi xe; có một số tiện ích dọc theo tuyến sông như vài điểm để ngắm cảnh, nghỉ ngơi, phủ sóng wifi, có trạm điện thoại, trạm thông tin để hướng dẫn, giúp đỡ du khách, thông báo khi có trẻ đi lạc; có kết nối bến thuyền.

Công viên Bến Bạch Đằng sau hơn một năm cải tạo, chỉnh trang giai đoạn 1 - Ảnh: Quốc Ngọc

“Bến Bạch Đằng có bến nhưng mới chỉ phục vụ tuyến xa như đi Vũng Tàu, Cần Giờ, còn từ bờ bên này qua bên kia sông chỉ vài trăm mét thì không thể qua được. Bên thuyền nối 2 bờ là dịch vụ đang thiếu, cần được bổ sung” - ông nói.

Cuối cùng, kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, trong tương lai gần cần thực hiện quy hoạch tổng thể toàn bộ tuyến sông Sài Gòn từ bến Bạch Đằng ra hướng huyện Nhà Bè, ra cửa biển hay chạy lên huyện Củ Chi, tỉnh Bình Dương. Trong quy hoạch tổng thể này, phía TPHCM cần xác định bản sắc riêng của từng khu vực, như khu trung tâm, khu Thanh Đa, Tân Thuận…  

Du khách dạo quanh công viên Bến Bạch Đằng - Ảnh: Quốc Ngọc

Ngoài ra, ông cho rằng, cần hết sức tuân thủ quy hoạch xây dựng về tầng cao, theo hướng thấp dần về phía sông: “Tình trạng công trình cao dần về phía sông ở nhiều nơi như hiện nay là rất dở. Nó tạo ra bức tường cao ốc ngăn cách cộng đồng với cảnh quan sông nước. Đúng ra, nếu công trình thấp dần về phía sông thì không gian hai bên bờ sẽ tự nhiên, thân thiện hơn. Nhà cao tầng mà muốn hưởng dòng sông thì dù có thụt vào trong vẫn trông thấy. Do đó, vấn đề giật cấp hay thấp dần về phía sông cần được nhanh chóng đưa vào quy hoạch không gian ven sông”.

Theo ông, những công trình lỡ xây sát bờ sông trước đây là do chưa có quy hoạch hoặc quy hoạch chưa rõ. Một trong những giải pháp cho những công trình này là khuyến khích chủ công trình mở 2 tầng dưới cùng ra để trống cho gió thông thoáng hoặc có thể làm bằng kính trong suốt để từ bên trong, người ta vẫn nhìn được ra dòng sông.

Nam Anh 

Bài 2: Sông là xương sống để phát triển đô thị bền vững