Bé gái 14 tuổi rạch tay, trầm cảm nặng vì bị bạn đồng giới bắt nạt

Bé gái 14 tuổi rạch tay, có ý tưởng tự sát vì bị nhóm bạn nữ bắt nạt (ảnh minh họa)

Bị bạn bắt nạt, gia đình nghĩ chỉ là... chuyện trẻ con

Là học sinh có học lực tốt, đạt loại giỏi suốt năm học lớp 6 và lớp 7, tuy nhiên, thời gian gần đây, N.T.M. (14 tuổi, Bắc Ninh) trở nên chểnh mảng hơn trong việc học. M. trầm tính, ít nói hơn và luôn trong tình trạng buồn chán, thậm chí có ý nghĩ tự tử.

Bố mẹ của M. cho biết, khoảng 1 năm nay, M. xảy ra căng thẳng với một nhóm bạn nữ trong lớp. Các bạn hay nói xấu, mỉa mai chê bai về ngoại hình của trẻ và cho rằng trẻ "kiêu chảnh" và khinh người. Đôi khi, em còn bị các bạn gây chuyện vì cho rằng mình hay... nhìn đểu.

Nhóm bạn nữ thường hay đe doạ, xúc phạm, có lúc cầm vở tát vào mặt của M. vào giờ ra chơi. Thỉnh thoảng khi tan học, nhóm bạn có chặn bên ngoài trường để gây căng thẳng, thậm chí đánh M. Nhóm bạn này còn đe dọa nếu mách giáo viên hoặc bố mẹ sẽ bị đánh nhiều hơn nên em không dám báo cáo. Nữ sinh này đã có lần nói với  mẹ về việc gặp một vài vấn đề với bạn trên lớp nhưng mẹ bệnh nhân cho rằng là việc trẻ con nên bảo con tự giải quyết.

Tình trạng bắt nạt kéo dài khiến M. luôn lo lắng, căng thẳng và sợ hãi. Trẻ dễ cáu gắt nổi nóng với người thân, học tập bị giảm sút, bệnh nhân nghỉ học thường xuyên hơn, trở lên lầm lì và ít nói hơn, ăn uống kém, đêm ngủ chập chờn. Mỗi khi đi học, M. thường đeo khẩu trang kín, mặc áo dài màu đen đội mũ kín.

Khoảng 2 tuần trước khi được gia đình đưa vào Viện sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), M. đã tự ý nghỉ hẳn học ở nhà. Em chỉ ở trong phòng khóc lóc, có suy nghĩ tiêu cực bi quan, không muốn sống. Trẻ có ý nghĩ tự sát để giải thoát, hay rạch tay để làm đỡ căng thẳng. Tại bệnh viện, trẻ được chẩn đoán trầm cảm nặng, có ý tưởng tự sát, có hành vi tự hủy hoại.

"Muôn hình" bắt nạt học đường

Bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến cảnh báo nhiều hậu quả từ tình trạng bắt nạt học đường

Tại buổi truyền thông về tình trạng bắt nạt học đường, chiều 22/5, bác sĩ  Nguyễn Hoàng Yến, Phòng Sức khỏe tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên (Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, bắt nạt học đường là hành vi tác động nguy hiểm tới sức khỏe, tâm lý của trẻ. Mỗi tháng, đơn vị này tiếp nhận khoảng 3 – 4 trường hợp đến viện khám vì bị bắt nạt học đường. Trẻ thường tới thăm khám nhiều vào thời điểm đầu năm học mới.

Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, có nhiều hình thức bắt nạt như bắt nạt thể chất (làm tổn thương cơ thể của ai đó hoặc làm hỏng tài sản của họ); bắt nạt bằng lời nói; bắt nạt bằng quan hệ xã hội (sử dụng mối quan hệ để làm tổn thương người khác); bắt nạt qua mạng; bắt nạt tình dục (sử dụng ngôn ngữ xúc phạm về tình dục, đụng chạm vào phần cơ thể nhạy cảm về tình dục)...

Các chuyên gia cảnh báo, hành vi bắt nạt là một vấn đề nghiêm trọng ở trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi đi học. Nó có tác động ngắn hạn và dài hạn đối với cá nhân bị bắt nạt cũng như người ngoài cuộc có mặt trong sự kiện bắt nạt.

Trẻ có thể bị ảnh hưởng ngay lập tức sau khi bị bắt nạt. Một nghiên cứu trên thế giới chỉ ra, những đứa trẻ bị bắt nạt có sức khỏe thể chất kém so với những đứa trẻ không bị bắt nạt.

Đặc biệt, trẻ có thể bị stress cấp tính và kéo dài. Các yếu tố gây căng thẳng về tâm lý và thể chất, như trong khi bị bắt nạt kích hoạt hệ thống stress tập trung vào trục vùng dưới đồi-tuyến yên-thượng thận (HPA). Sự lặp đi lặp lại của hành vi bắt nạt làm thay đổi sự đáp ứng với stress của cá nhân bị bắt nạt. Khi stress trở nên kéo dài, hệ thống hormone đáp ứng stress  trở nên suy giảm chức năng và dẫn đến phản ứng căng thẳng yếu đi. Ngoài ra, trẻ còn có thể gặp các vấn đề rối loạn giấc ngủ, cảm xúc, chú ý, học tập…

Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, một nghiên cứu cũng chỉ ra, những cá nhân từng bị bắt nạt trên mạng cho biết mức độ trầm cảm và ý định tự tử cao hơn, cũng như gia tăng cảm xúc đau khổ, thái độ thù địch bên ngoài và hành vi phạm pháp. “Tuy nhiên, không có đủ bằng chứng cho đến nay để kết luận rằng bắt nạt là một yếu tố nguyên nhân dẫn đến các vụ tự tử ở thanh thiếu niên”, bác sĩ Yến nói.

Để ngăn chặn tình trạng bắt nạt học đường, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của nhà trường trong vấn đề này. Theo đó, nhà trường cần xây dựng môi trường nói không với bắt nạt học đường; giáo dục cho học sinh về việc tôn trọng quyền cá nhân, sức khoẻ, nhân phẩm của người khác; tăng cường vai trò của giáo viên, nhân viên tâm lý và gia đình trong đánh giá và giải quyết các vấn đề về bắt nạt học đường; khuyến khích những phương thức ứng phó thích hợp và tìm kiếm sự hỗ trợ...

Trong quá trình làm việc, bác sĩ  Nguyễn Hoàng Yến chỉ ra, lứa tuổi thanh thiếu niên thường có đặc điểm tâm lý muốn chứng minh bản thân. Đó là lý do, không phải tất cả các trường hợp đều chia sẻ tình trạng bị bắt nạt với gia đình, thầy cô vì sợ mọi người xem mình yếu đuối. Do đó, thầy cô và gia đình cần quan tâm, quan sát trẻ để có thể phát hiện sớm vấn đề. Đặc biệt, trẻ em nhiều khi xung đột, có thể đánh nhau nhưng cần có kỹ năng để phân biệt đó là hành vi mâu thuẫn hay bắt nạt - một hành vi có tính chất lặp đi lặp lại.

H.Anh