Bé 4 tháng tuổi bỗng rậm lông, mặt tròn bất thường vì liên tục bôi kem chống hăm

Bé 4 tháng tuổi bị hội chứng cushing do lạm dụng kem chống hăm trong 1,5 tháng

Ngày 3/8, Bệnh viện Sản nhi Nghệ An cho biết liên tục tiếp nhận nhiều bệnh nhân chịu hậu quả nặng nề bởi lạm dụng corticoid.

Điển hình là trường hợp bệnh nhân H.T.B.T. (4 tháng tuổi) nhập viện trong tình trạng rối loạn tiêu hóa. Khi thăm khám, các bác sĩ phát hiện trẻ có mặt tròn bất thường, 2 má rạn da đỏ, lông tơ dày, thẫm màu vùng sau gáy và vùng lưng. Khai thác tiền sử ghi nhận 1,5 tháng trở lại đây, trẻ có tình trạng hăm ở phần mông, người nhà có sử dụng 3 tuýp dibetalic (Betamethasone 9.6mg) bôi liên tục cho trẻ. Dibetalic thực chất là một loại corticoid tại chỗ.

Trẻ được chỉ định làm xét nghiệm cortisol (hormon tuyến thượng thận) cho kết quả 0.14 mcg/dl (bình thường 5-25 mcg/ml). Nhận định đây là một trường hợp Hội chứng Cushing do thuốc, bác sĩ đã tiến hành ngưng thuốc dibetalic bôi, điều trị bổ sung hydrocortisol và giảm liều dần theo phác đồ. Sau 1 tháng điều trị và tái khám, xét nghiệm cortisol tăng gần đạt ngưỡng bình thường, trẻ đáp ứng tốt, tiếp tục được hẹn tái khám và theo dõi.

Tương tự là trường hợp của bệnh nhi M.C.Đ. (15 tuổi). Trẻ vào viện vì lý do đau lưng và đi cầu phân lỏng, hạn chế di chuyển. Ngay từ khi tiếp nhận, các bác sĩ đã nhận định ngay trẻ mắc Hội chứng Cushing với các biểu hiện mặt tròn, béo trung tâm, rậm lông, lùn, rạn da toàn thân. Tiền sử trẻ sử dụng thuốc lá không rõ nguồn gốc nhiều năm nay, đã từng vào viện vì cơn suy thượng thận cấp, được điều trị tại Bệnh viện Sản Nghi Nghệ An.

Do có dấu hiệu của cơn suy thượng thận cấp với tần số tim nhanh, mạch chi nhẹ, khó bắt, trẻ được xử trí cấp cứu và sau đó điều trị, uống thuốc theo đơn.

Bác sĩ CKII Nguyễn Chí Sỹ - Trưởng khoa Nội Nhi Tổng hợp (Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An) cho biết corticoid là 1 chất kháng viêm mạnh, thường có trong thành phần của nhiều loại thuốc điều trị các bệnh lí của nhiều chuyên khoa, như: thuốc nhỏ, xịt trong tai mũi họng (Hadocort, Avamys, Flixonase, Meseca, Nasonex, Rhinocort, Benita,…), thuốc bôi trong da liễu (Hydrocortisone, Fucidin H, Fucicort Emuvat, thuốc bảy màu, Gentrisone,…), thuốc uống chống viêm trong nhiều bệnh lí (Medro, Menison, Prednisolone, Dexamethasone, Betamethason, Triamcinolol,…) và các thuốc không có nguồn gốc rõ ràng với quảng cáo giúp trẻ ăn ngon, tăng cân.

Việc sử dụng các chế phẩm corticoid liều cao, kéo dài không theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể gây ra những tác dụng phụ trên nhiều hệ cơ quan khác nhau. Cụ thể như trẻ có thể phù, tăng huyết áp, chuyển hóa sang đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng da, mỏng da, rạn da, dễ bầm tím, mụn trứng cá, rối loạn phân bố mỡ, teo xương, loãng xương… Một trong những biểu hiện điển hình là hội chứng cushing khiến mặt tròn như mặt trăng, béo trung tâm, bướu lưng trâu, chi teo.

Ngoài ra, khi dừng corticoid đột ngột có thể gây ra tình trạng suy thượng thận cấp. Đây là 1 tình trạng cấp cứu có khả năng tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo bố mẹ không nên tự ý sử dụng những thuốc có chứa thành phần này cho trẻ, chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ để được theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Việc theo dõi bao gồm: đo huyết áp, cân nặng, chiều cao, tốc độ phát triển của trẻ, xét nghiệm máu, kiểm tra mắt từ 1 – 3 tháng/ lần.

H.Anh