Bảo vệ con khỏi nguy cơ “sống trong sợ hãi”

 1. Trước khi gửi con đến cơ sở nuôi dạy trẻ nào (trường công hay tư) đều phải tìm hiểu kỹ và cân nhắc, tùy điều kiện của mình mà chọn lựa. Thực chất, với bậc mầm non, điều quan trọng nhất là trẻ khoẻ mạnh và nhiều niềm vui nên nếu không có được những điều kiện hoàn hảo, phụ huynh có thể lấy hay tiêu chí này để quyết định nơi gửi con.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

2. Khi con mình đi học, phụ huynh nên theo dõi những biểu hiện của trẻ để có hướng can thiệp kịp thời. Dù trẻ chưa tới tuổi nói được, cũng có những cách để phụ huynh phát hiện trẻ đang gặp vấn đề ở trường với cô, với bạn. Nếu trẻ có những biểu hiện sau, phụ huynh không nên bỏ qua:

+ Về mặt thể chất/ sinh lý:

- Những vết bầm, lằn (kiểu nhiều sọc do đánh bằng tay, thước kẻ, que nhỏ) trên má, tay, chân, mông, lưng… khó có thể là vết té ngã, cào hoặc đánh nhau, cắn nhau với bạn được. Nếu tinh ý, phụ huynh sẽ phân biệt được hai loại vết thương này. Nếu do cô giáo cấu, nhéo mà nói là bạn của trẻ làm thì coi kỹ vết thương, trẻ cấu nhau sẽ ở những vị trí dễ thấy, các cô thì để giấu phụ huynh, sẽ cấu, nhéo những chỗ khó thấy; Hơn nữa, vết cấu của trẻ thì bàn tay trẻ nhỏ, vết cấu không thể lớn, nếu lớn thì cô sẽ là ‘nghi can’.

- Trẻ lười ăn, kém hào hứng khi tới giờ ăn ở nhà, hay nôn oẹ dù trước đó không có biểu hiện này. Nguyên nhân: có thể do trẻ ăn chậm, không hợp thức ăn ở trường, ăn ít nên cô giáo thường ép ăn, doạ nạt, khiến trẻ ‘sợ ăn’ hơn và ở trường ‘vừa ăn, vừa khóc’ nên hay nôn oẹ, về nhà, dù không bị doạ nhưng hễ đưa thức ăn vô miệng thì ‘phản xạ có điều kiện’ kia có thể xuất hiện.

- Khó ngủ, ngủ không sâu, hay mớ, khóc giữa đêm sau khi bắt đầu đi học. Những cảnh tượng ‘hãi hùng’ ở trường có thể là nguyên nhân ám ảnh trẻ.

+ Về mặt tinh thần/tâm lý

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

- Mỗi sáng thức dậy, trẻ khóc lóc, tỏ ra sợ hãi, không muốn tới trường dù những ngày đầu, mọi việc không nghiêm trọng như vậy. Khi tới trường, trẻ nắm tay hoặc ôm phụ huynh rất chặt, nhìn thấy cô, trẻ khóc to hơn hoặc khi cô kêu nín khóc, trẻ nín nhưng quan sát kỹ ánh mắt, nét mặt của trẻ khi nhìn cô vẫn chứa đựng sự e dè, sợ sệt. Với trẻ nhỏ, khi cô bế trẻ từ tay phụ huynh hoặc dắt tay trẻ, trẻ khóc thảm thiết, vùng vằng, nhoài về phía phụ huynh… Điều này có thể đặt giả thiết (chưa kết luận vội): trẻ sợ cô vì cô hay phạt, đánh nên tìm cách né tránh việc đến trường.

- Khi bé phạm lỗi ở nhà, ăn chậm, không chịu ngủ… phụ huynh thử doạ mách cô giáo, nghe đến tên cô mà trẻ mếu máo, tỏ thái độ sợ hãi ngay lập tức thì cũng có nhiều khả năng ở trường, cô giáo đã khá ‘nghiêm khắc trong trừng phạt’ với trẻ. Nhiều bạn nghĩ, trẻ nào cũng sợ mách cô. Điều này có thể đúng nhưng biểu hiện ‘sợ’ khác nhau. Khi trẻ quý cô, sợ cô buồn, nghe doạ mách như vậy, trẻ ăn nhanh hơn, cũng giãy nảy ‘mẹ đừng mách cô, mẹ đừng mách cô’ nhưng ánh mắt, nét mặt không có biểu hiện của sự kinh hãi về cô, cũng không mếu máo, khóc rấm rứt hay nức nở.

- Trẻ vốn là đứa trẻ hiếu động, vui vẻ nhưng sau một thời gian tới trường thì lầm lì, ít nói, hoặc hay ăn vạ, có tính gây hấn với mọi người xung quanh. Khoảng thời gian 8 tiếng ‘sống trong sợ hãi’ ở trường có thể là lý do khiến trẻ thay đổi tâm tính.

3. Ngoài việc quan sát, nếu trẻ đã biết nói thì phụ huynh nên trò chuyện với trẻ về sinh hoạt ở trường mỗi ngày. Tuy nhiên, phụ huynh đừng hỏi những câu kém tế nhị như: Hôm nay cô có đánh con không? Cô có phạt con không? Thấy vết thương của trẻ, đừng vội tức giận, quát tháo và hỏi trẻ: Cô đánh con phải không? Mẹ sẽ cho cô ‘biết tay’ hoặc tới trường ‘làm dữ’ với cô trước mặt trẻ... Điều đó, có thể gia tăng sự sợ hãi, ác cảm về cô từ trẻ (dù thực tế cô đối xử tốt với trẻ), hoặc dẫn đến việc trẻ nói dối để khỏi đến trường, nhất là trẻ 4 tuổi trở lên, vì trẻ biết lý do ‘cô đánh’ sẽ giúp mình được ở nhà chơi.

Thay vào đó, phụ huynh nên hỏi trẻ câu đơn giản: Hôm nay con có vui không? Con có nhớ mẹ rồi khóc nhè không? Cô dạy con hát, múa bài gì? Con ăn có ngon không? Con tự xúc ăn hay cô đút? Trò chuyện, lắng nghe trẻ cũng giúp phụ huynh có nhiều thông tin về giáo viên. Nếu thấy giáo viên có sử dụng ‘bạo lực’ với trẻ, phụ huynh vào trường, gặp riêng giáo viên, hỏi rõ nguồn cơn, góp ý nhẹ nhàng. Nếu sự việc tái diễn, phụ huynh báo cho ban giám hiệu hoặc chuyển trường khác cho con.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

4. Thỉnh thoảng ghé trường thăm con giữa giờ, quan sát biểu hiện của con khi ăn, khi chơi, khi tiếp xúc với cô để hình dung mối quan hệ của con với cô thế nào. Trẻ con rất trung thực về tình cảm. Nếu trẻ yêu cô, tình yêu đó sẽ rạng ngời trên gương mặt trẻ!

Tất cả chúng ta đều mong đợi những điều tốt đẹp nhất cho trẻ, vì vậy, không chỉ nhà trường, mà cả gia đình, xã hội đều phải chung tay.

NGUYỄN THỊ THU HUYỀN

Nghiên cứu sinh chuyên ngành giáo dục học- Đại học East Anglia- Vương quốc Anh
Giảng viên khoa Tâm lý- Giáo dục- ĐH Sư Phạm TP. HCM