Bạo lực súng đạn là đại dịch thứ hai của Mỹ

Người dân ôm nhau bên ngoài cơ sở của FedEx ở Indianapolis hôm 17/4, trong buổi lễ tưởng niệm các nạn nhân của vụ xả súng hàng loạt cách đó hai ngày làm tám người chết, 60 người bị thương - Ảnh: The New York Times

“Chấn thương tâm lý liên quan đến đại dịch và sự gia tăng doanh số bán súng trong năm 2020 là mối đe dọa nghiêm trọng đối với việc mở cửa trở lại”, Jillian Peterson, phó giáo sư về tội phạm học và tư pháp hình sự tại bang Minnesota, nói. Theo dự án phi lợi nhuận ghi nhận và phân loại bạo lực súng tại Mỹ Gun Violence Archive, bạo lực súng đạn không giảm trong đại dịch mà ngược lại. Trong năm 2020, số vụ xả súng hàng loạt tăng 47% so với năm 2019, số người chết vì súng tăng 25%. Riêng ngày 18/4 vừa qua, đã có 174 trường hợp bạo lực súng đạn trên khắp nước Mỹ, trong đó bao gồm bốn vụ xả súng hàng loạt ở Alabama, Louisiana, Michigan và Wisconsin.

Thay đổi xã hội
Trong lịch sử, người Mỹ từng sở hữu súng mà không phải lo ngại về các vụ xả súng. Vụ thảm sát khét tiếng xảy ra vào ngày Valentine năm 1929, khi các thành viên của một băng đảng ở Chicago giết chết bảy thành viên của băng nhóm đối thủ, đã gây sốc đến mức dẫn đến luật cấm vũ khí tự động ở Mỹ. 89 năm sau, vào năm 2018, một vụ xả súng diễn ra vào ngày 14/2 tại Trường trung học Marjory Stoneman Douglas ở Parkland, bang Florida, khiến 17 trẻ em thiệt mạng. Đáp lại, cựu Tổng thống Donald Trump khi đó đã kêu gọi trang bị vũ khí cho giáo viên. Dường như sự chấp nhận bạo lực súng đạn của người Mỹ ngày nay hoàn toàn trái ngược với sự e dè của người Mỹ vào những năm 1929.

Một thay đổi xã hội khác góp phần làm gia tăng những vụ xả súng hàng loạt là mối quan hệ cộng đồng của những người trẻ tuổi đang suy yếu. Robert Putnam, nhà nghiên cứu chính trị tại Đại học Harvard, chỉ ra rằng, ngay cả trước khi xảy ra đại dịch, thanh thiếu niên ngày càng dành ít thời gian hơn để gặp gỡ trực tiếp với bạn bè. Thay vào đó, giới trẻ dùng đến 9 giờ mỗi ngày tương tác với các thiết bị điện tử, mạng xã hội, nghe nhạc hoặc xem ti vi.

Tỷ lệ tự tử và trầm cảm ở thanh niên Mỹ đã tăng vọt trong vòng 10 đến 15 năm qua. Một phân tích về các sự cố được báo cáo công khai từ nhóm vận động Everytown for Gun Safety cho thấy, số người chết tại Mỹ vì trẻ em nổ súng không chủ ý từ tháng Ba đến tháng 12/2020 tăng vọt 33%, từ 97 người chết lên 129 người, so với cùng kỳ năm 2019.

Nan giải vấn đề kiểm soát súng

Nước Mỹ có hồ sơ bạo lực súng đạn tồi tệ nhất so với bất kỳ quốc gia có thu nhập cao nào. Để mua một khẩu súng tại cửa hàng, chẳng hạn như Walmart, mọi người bắt buộc phải có bản kiểm tra xác minh lý lịch từ FBI. Cơ quan quản lý sẽ xem xét những điều kiện như án tích, bạo lực gia đình… Tuy nhiên, số trường hợp bị từ chối chỉ xảy ra chưa đến 1%.

Riêng tại các hội chợ quảng bá súng đạn được mở cửa tự do, chính phủ không có yêu cầu về đăng ký hoặc kiểm tra lý lịch khi mua súng. Trên hết, chính phủ liên bang không yêu cầu người mua và chủ sở hữu súng phải có giấy phép. Khoảng 42% người Mỹ có ít nhất một khẩu súng trong nhà. 

Sau nhiều vụ xả súng kinh hoàng vào năm 2020 và đầu năm 2021, các nhà lập pháp tại nhiều tiểu bang bắt đầu nghiên cứu và thông qua các biện pháp hạn chế bạo lực súng đạn như cấm xuất bản các tạp chí vũ khí, yêu cầu đào tạo khi mua súng ngắn và cấm vũ khí trong khuôn viên thủ phủ của tiểu bang. Riêng Tổng thống Joe Biden gọi bạo lực súng là “một nỗi xấu hổ quốc tế” của Mỹ. Hạ viện Mỹ vào tháng 3/2021 đã thông qua một dự luật nhằm tăng cường kiểm tra lý lịch đối với người mua súng. Tuy nhiên, cơ hội để dự luật được Thượng viện thông qua dường như rất mong manh. 

Tấn Vĩ (theo NBC, ABC, USA Today)