Bạo lực băng đảng khiến phụ nữ Haiti không dám sinh con

LHQ ước tính 3.000 phụ nữ mang thai ở Port-au-Prince có nguy cơ bị cắt các dịch vụ y tế thiết yếu - Ảnh: Richard Pierrin/AFP/Getty Images

Bạo lực băng đảng bao trùm

Nỗi lo của các nữ hộ sinh tại tổ chức chăm sóc sức khỏe bà mẹ và em bé Heartline Haiti đã thành hiện thực vào đầu tháng Tư. Khi họ chuẩn bị phòng khám thai sản cho 1 bệnh nhân vào buổi tối, thì những người có vũ trang xuất hiện và bao vây khu vực phía đông thủ đô Port-au-Prince. Băng đảng xả đạn vào cảnh sát và các băng nhóm đối thủ, chúng còn đốt xe ô tô và lục soát nhà cửa của người dân.

Tara Livesay - Giám đốc điều hành của tổ chức phi chính phủ Heartline Haiti - cho biết: “Tất cả nhân viên của chúng tôi tập trung ở hành lang khi nghe tiếng ồn bên ngoài cổng và tường. Một thành viên băng đảng bị bắn chết bên ngoài, chỉ cách chúng tôi 2 cánh cửa. Mọi người đều sợ rằng mình có thể là nạn nhân tiếp theo”.

Sau một đêm kinh hoàng, sáng hôm sau, các nhân viên tìm cách thoát ra ngoài an toàn khi các trận chiến trên đường phố lắng xuống. Tổ chức này không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đóng cửa phòng khám. Điều này khiến 75 phụ nữ mang thai mà họ đang hỗ trợ không còn nơi chăm sóc y tế hoặc sinh con.

Các băng nhóm vũ trang đã khủng bố quốc gia Caribe này kể từ khi Tổng thống Jovenel Moïse bị ám sát vào tháng 7/2021. Trong tháng qua, bạo lực đã tăng lên mức chưa từng có. Chuyên gia nhân quyền của Liên hiệp quốc (LHQ) về Haiti, William O'Neill, gọi tình hình này là "ngày tận thế".

Hơn 53.000 người buộc phải rời bỏ nhà cửa trong vòng 3 tuần qua và hơn 1,64 triệu người trên khắp Haiti đang đứng trước nạn đói.

Philippe Serge Degernier - người đại diện Haiti tại Quỹ Dân số Liên hiệp quốc (UNFPA), nơi cung cấp các dịch vụ sức khỏe sinh sản và tình dục - cho biết: "Cuộc sống ở Haiti vốn đã khó khăn. Chúng tôi không thể mua sắm hoặc hay làm những thứ cơ bản nhất. Vì thế, hãy tưởng tượng bạn phải sinh con và chăm sóc em bé, đó là một cơn ác mộng".

Cửa kính bị đạn xuyên thủng tại trung tâm bệnh viện Fontaine ở Port-au-Prince, tháng 11/2023 - Ảnh: Odelyn Joseph/AP

Sợ mang thai

Khi Sanderline chuyển dạ vào tháng Ba, cô phải lựa chọn giữa việc sinh đứa con đầu lòng tại nhà mà không có người đỡ đẻ hay thuốc giảm đau, hoặc tìm cách đến một phòng khám và chấp nhận việc có thể trúng đạn của các băng đảng.

Thai phụ 27 tuổi, một trong những người cuối cùng sinh con tại phòng khám Heartline Haiti, nói: “Tôi biết tình hình trên đường phố. Tôi chỉ cầu nguyện rằng Chúa sẽ giữ tôi được an toàn”.

Một nữ hộ sinh tại một phòng khám khác ở phía nam thành phố cho biết, hầu hết bệnh nhân của họ là những phụ nữ trẻ đã mang thai sau khi bị ép bán dâm để lấy thức ăn, hoặc bị các thành viên băng đảng cưỡng hiếp.

“Các băng đảng hiện nắm quyền kiểm soát hơn 70% thành phố và khi đến khu vực mới, chúng yêu cầu những cô gái xinh đẹp nhất phục vụ chúng. Bỏ chạy không phải lúc nào cũng là một lựa chọn khả thi” - cô kể.

Ông Degernier cho biết, số vụ bạo lực tình dục được báo cáo đã tăng khoảng 50% kể từ năm ngoái, mặc dù khó có được con số chính xác.

Hiện thủ đô chỉ còn 1 bệnh viện công mở cửa. Số lượng phòng khám tư nhân cũng đang giảm nhanh chóng. UNFPA cho biết, chỉ có 2/15 cơ sở được họ hỗ trợ là còn mở cửa. Trong một tuyên bố hồi tháng Ba, văn phòng LHQ tại Haiti ước tính 3.000 phụ nữ mang thai có nguy cơ bị cắt các dịch vụ y tế thiết yếu.

Fredelyne, y tá làm việc với Heartline Haiti, cho biết, một số bệnh viện tư vẫn đang hoạt động, nhưng họ lợi dụng sự khó khăn của hệ thống y tế để tăng giá.

Việc sinh con ở Haiti vốn gặp nhiều rủi ro từ trước khi bạo lực leo thang. Theo LHQ, ước tính có khoảng 350 phụ nữ tử vong trên 100.000 ca sinh nở, khiến Haiti trở thành nơi sinh con nguy hiểm nhất ở khu vực Mỹ Latinh và Caribe.

Một nữ hộ sinh nói rằng nhiều phụ nữ mà cô gặp gần đây thường xuyên bị đói, dẫn đến nguy cơ sinh non cao hơn, và đứa trẻ có khả năng suy dinh dưỡng. “Tốt nhất là phụ nữ không nên mang thai vì hệ thống y tế Haiti đã sụp đổ” - cô chua xót nói.

Linh La (theo The Guardian)