Báo động chứng sa sút trí tuệ ở người trẻ

Theo tờ The New York Times, trong khi hầu hết trong số 5,3 triệu người Mỹ đang sống chung với bệnh Alzheimer (một bệnh lý về não tác động đến trí nhớ) hoặc các dạng sa sút trí tuệ khác đều trên 65 tuổi, thì hiện có khoảng 200.000 người dưới 65 tuổi ở nước này cũng đang phát triển các vấn đề về trí nhớ và suy nghĩ nghiêm trọng ở những giai đoạn khá sớm trong cuộc đời.

Chứng sa sút trí tuệ ở một người ở độ tuổi 30, 40 hoặc 50 đặt ra những thách thức đặc biệt

“Chứng mất trí nhớ khởi phát ở giới trẻ là một hiện tượng rất đáng quan ngại, vì nó ảnh hưởng đến những năm tháng quan trọng nhất trong cuộc đời của họ”, theo tiến sĩ David S Knopman - một nhà thần kinh học tại Mayo Clinic ở Rochester, thuộc bang Minnesota (Mỹ).

Trong bài viết đăng trên tạp chí JAMA Neurology vào tháng 7/2021, tiến sĩ David S Knopman cho biết, nhiều người trong số những người bị sa sút trí tuệ hiện đang ở độ tuổi 40 và 50, khi đang ở giữa đỉnh cao của sự nghiệp, chưa sẵn sàng nghỉ hưu và có thể vẫn còn đang phải nuôi gia đình.

Chứng sa sút trí tuệ ở người trẻ tuổi có thể gây chấn thương nghiêm trọng mà không phải gia đình nào cũng có thể nhận biết. Ngay cả các bác sĩ chuyên khoa cũng có khả năng không nhận ra chứng bệnh này hoặc thậm chí chẩn đoán nó chỉ là nguyên nhân ban đầu của các chứng bệnh khác.

Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng sa sút trí tuệ đang trở thành một chứng bệnh phổ biến. Theo một phân tích do một nhóm gồm 74 nhà nghiên cứu của Hà Lan thực hiện, trên toàn thế giới, có tới 3,9 triệu người dưới 65 tuổi có thể bị chứng bệnh này. Nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí JAMA Neurology vào tháng 9/2021, cho thấy cứ 100.000 người từ 30 đến 64 tuổi thì có 119 người mắc chứng sa sút trí tuệ sớm.

Nhóm các nhà nghiên cứu Hà Lan cũng cho biết, về tổng thể, bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng sa sút trí tuệ ở tuổi trẻ. Nhưng khi các triệu chứng phát triển ở những người trước 50 tuổi, các bác sĩ thường cho rằng họ bị hai chứng sa sút trí tuệ khác - sa sút trí tuệ mạch máu và sa sút trí tuệ vùng trán - thay vì là bệnh Alzheimer khởi phát sớm.

Chứng sa sút trí tuệ mạch máu là kết quả của sự tắc nghẽn hoặc tổn thương các mạch máu trong não, gây cản trở lưu thông và lấy đi oxy và chất dinh dưỡng của não. Bên cạnh các vấn đề về trí nhớ, chứng sa sút trí tuệ loại này còn gây ra các một số triệu chứng khác, bao gồm lú lẫn, khó tập trung, khó tổ chức các suy nghĩ hoặc các công việc, và suy nghĩ chậm lại.

Trong chứng sa sút trí tuệ vùng trán, các phần não nằm sau trán và tai bị co lại, dẫn đến thay đổi tính cách mạnh mẽ, có hành vi không phù hợp với xã hội, hoặc bốc đồng và thờ ơ về cảm xúc. Các vấn đề về vận động và trí nhớ thường phát triển muộn hơn trong quá trình bệnh. Theo Mayo Clinic, chứng sa sút trí tuệ vùng trán thường bắt đầu ở độ tuổi từ 40 đến 65, và có thể bị chẩn đoán nhầm là một vấn đề tâm thần.

Chứng mất trí nhớ thể Lewy (DLB) là một nguyên nhân khác của chứng sa sút trí tuệ ở người trẻ tuổi. DLB có liên quan đến sự tồn đọng bất thường của một loại protein gọi là alpha-synuclein trong não, ảnh hưởng đến hóa học não và dẫn đến các vấn đề về hành vi, suy nghĩ và vận động.

Hầu hết các triệu chứng DLB cũng tương tự như các triệu chứng gặp ở các bệnh sa sút trí tuệ khác. Ngoài ra, DLB có thêm một số triệu chứng khác, chẳng hạn như ảo giác, có thể giống với tâm thần phân liệt, nhưng sự suy giảm chức năng não diễn ra nhanh hơn đáng kể. Tiến sĩ Knopman cũng cho biết, một triệu chứng đặc thù của DLB là có những giấc mơ “bạo lực” và cố gắng làm theo chúng.

Theo các nhà nghiên cứu, bệnh Alzheimer vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng sa sút trí tuệ ở người trẻ cũng như người lớn tuổi. Có một dạng di truyền của bệnh Alzheimer thường phát sinh ở lứa tuổi trẻ hơn, nhưng những trường hợp này chiếm ít hơn 10% các trường hợp bệnh khởi phát ở tuổi trẻ. Hầu hết các trường hợp bị chứng Alzheimer xảy ra một cách bất ngờ và lặp đi lặp lại, không rõ lý do, mặc dù các yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ.

Các triệu chứng ban đầu của Alzheimer bao gồm suy giảm trí nhớ, các vấn đề về ngôn ngữ, khó tập trung và hoàn thành các công việc, khả năng phán đoán kém, và suy giảm thị lực hoặc cảm nhận không gian, dẫn đến các vấn đề như lái xe không chuẩn và lạc đường. Quét não của các bệnh nhân bị mắc chứng bệnh này có thể thấy hiện tượng mất tế bào não, và suy giảm khả năng chuyển hóa glucose, vốn là dấu hiệu của bệnh thoái hóa não.

Tiến sĩ Knopman cho biết, chẩn đoán chính xác chứng sa sút trí tuệ ở giới trẻ có thể khó và tốn nhiều thời gian, và đòi hỏi các bác sĩ phải biết cách đặt những câu hỏi phù hợp. Ngoài ra, cần phải quét não để loại trừ khả năng não có khối u đang gây ra các triệu chứng về nhận thức của bệnh nhân.

Nhất Nguyên (theo CAN, The New York Times)