Băn khoăn nhiệm vụ điều trị của trạm y tế ngày càng "teo tóp"

ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu đề xuất nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt động của trạm y tế xã phường

Có thể yên tâm công bố hết COVID-19

Sáng 29/5, phát biểu tại phiên thảo luận hội trường Quốc hội về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu một lần nữa đề xuất công bố hết dịch COVID-19.

"Từ kinh nghiệm thực tiễn trải qua các đợt chống dịch, tôi cho rằng Việt Nam có thể yên tâm công bố hết COVID-19 bởi đã hội tụ đủ các yếu tố cần thiết", ĐBQH nói.

Điều kiện đầu tiên, theo ĐB,  hiện nay tỷ lệ bệnh nặng do COVID-19 gây ra hầu như không còn. Những ca tử vong có dương tính với virus SARS-CoV-2 chủ yếu là những người có bệnh nền nặng. Điều đó cho thấy COVID-19 vẫn còn lây nhiễm trong cộng đồng nhưng không còn nguy cơ gây tử vong cao.

Điều kiện thứ hai, Việt Nam đã đạt được tỷ lệ bao phủ vắc xin COVID-19 cao trên diện rộng. Toàn quốc đã tiêm được hơn 266 triệu liều. Tất cả người từ 12 tuổi được tiêm đủ hai mũi cơ bản. Tỷ lệ tiêm mũi ba cho người từ 18 tuổi đạt 81%; tiêm mũi bốn cho người từ 18 tuổi nguy cơ cao đạt 89%; mũi ba cho trẻ từ 12 đến dưới 18 tuổi đạt 69%.

Điều kiện thứ ba, tình hình COVID-19 trên thế giới đã ổn định. Đầu tháng 5, WHO tuyên bố đại dịch COVID-19 không còn là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu.

"Đây là ba điều kiện cơ bản và cần thiết để Việt Nam chuyển COVID-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang nhóm B.  Khi COVID-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A, cần coi đây là bệnh lý chuyên khoa và xử lý như các bệnh lý chuyên khoa khác. Việc chi trả cũng cần ứng xử như các bệnh lý khác, nghĩa là do bảo hiểm y tế chi trả hoặc khám dịch vụ do người dân tự chi trả", ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu phân tích.

Giải pháp nào để trạm y tế không ngày càng "teo tóp"

Đánh giá về công tác chống dịch trong thời gian qua, ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu cho rằng, cần rút ra bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm trong quá khứ. 

Ông chỉ ra,  không thể không thấy sự cố gắng của mọi tầng lớp xã hội chung tay chống đại dịch: "Có những việc tưởng như không thể mà chúng ta đã hoàn thành trong thời gian rất ngắn và rất tốt như thành lập quỹ vắc xin, tiêm chủng trên diện rộng, thành lập các bệnh viện điều trị người bệnh COVID-19".

Mặc dù chứng kiến cả một hệ thống vào cuộc với "hơn 100% sức lực" nhưng ĐBQH cũng chia sẻ, khi hết dịch vẫn nhiều điều đáng tiếc xảy ra, những bài học kinh nghiệm vô cùng xương máu. Do đó, chúng ta cần khẩn trương chuẩn bị cả vật chất, văn bản pháp luật, quy trình, hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn với các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai hoặc khả năng COVID-19 bùng phát trở lại.

ĐBQH bày tỏ đồng tình với để xuất của đoàn giám sát về việc Bộ Y tế sớm có văn bản hướng dẫn việc sử dụng vật tư, trang thiết bị y tế đã được chuẩn bị chống dịch trước đây để chuyển sang điều trị khám chữa bệnh thông thường. Bộ nên giao các bệnh viện, địa phương quyết định việc sử dụng để tránh lãng phí những cơ sở vật chất, trang thiết bị đã được mua sắm, cho tặng.

Ngoài ra, theo ĐB, nhiệm vụ phát triển y tế dư phòng là thách thức lớn nhất của chúng ta trong giai đoạn hiện nay. Ông cho rằng, tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề: "Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng… cuối cùng là lãng phí rất lớn".

Theo đó, trạm y tế xã phường có 2 nhiệm vụ: dự phòng (tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục tuyên truyền…) và điều trị (chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý các bệnh mạn tính, sơ cấp cứu tại cộng đồng…). Tuy nhiên, nhiệm vụ thứ hai ngày càng “teo tóp” khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước đây. 

"Sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt sự phát triển của các trạm y tế xã phường. Không có lý gì cùng là một bệnh nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng/viên, còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn.

Một đêm trực tiền thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân được 27.000 đồng mà còn trừ ngược trừ xuôi", ĐBQH bức xúc.

Ông đề nghị thử nghiệm mô hình mới. Coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường, đặc biệt là các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính… Bên cạnh đó cũng sẽ có các buổi khám về Ngoại khoa, Sản khoa, Nhi khoa… để tư vấn cho những người bệnh đi chữa đúng địa chỉ, thăm khám sau khi đã chữa tại các cơ sở y tế tuyến trên hay những vấn đề đơn giản có thể xử lý luôn ở trạm y tế xã, phường.

Ngoài ra với từng địa phương cần có kế hoạch cụ thể chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. Ví dụ, một vị trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; một y sĩ y học cổ truyền giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để họ triển khai …. Một trạm y tế vùng cao không thể trang bị như y tế phường cách bệnh viện huyện có vài km.

Đồng thời, giao thêm quyền và trách nhiệm cho trưởng trạm y tế, động viên họ để phát triển thế mạnh của mình. 

"Khi đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa. Phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Các bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự", ĐB nói thêm.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh tới vấn đề số hoá ngành y tế bao gồm quản lý sức khoẻ, khám chữa bệnh từ xa (telehealth) sẽ là chìa khoá thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu.

H.Anh