Bạn đọc càng ủng hộ, hành trình làm sách đẹp sẽ càng dài

Chuyện gần 20 năm

Phóng viên: Tại lễ hội Đường sách xuân Quý Mão, bạn đọc vừa có cơ hội thưởng lãm 68 ấn bản bìa sách giới hạn/đặc biệt (sách S - special) do Đông A thực hiện trong 17 năm. Vì sao là 17 mà không sớm hay muộn hơn, thưa ông?

Ông Trần Đại Thắng - Giám đốc Công ty cổ phần Văn hóa Đông A: Sự kiện trưng bày sách S được tổ chức như hoạt động tổng kết 17 năm làm sách đáng nhớ của Đông A với những dấu mốc cụ thể, chia thành các giai đoạn tương ứng với quá trình hình thành và phát triển dòng sách giới hạn, đặc biệt: những ngày đầu làm quen (2005-2015), thời gian không phát hành (2015-2019), khởi đầu của chặng đường mới (2019-2020) và phát triển mạnh mẽ khi cuộc chơi đã định hình (2021-2022). 

Ông Trần Đại Thắng đã đi nhiều nước, đến các hội chợ sách quốc tế/hội chợ sách quý hiếm ở Đức, Pháp, Bỉ… để tìm hiểu, học hỏi cách làm sách đẹp của thế giới - Ảnh: Nhân vật cung cấp

* Trong 17 năm đó, Đông A đã mở đường cho dòng sách S tại Việt Nam. Nếu nhắc lại giai đoạn đầu nhiều thử thách, anh nhớ mình “đã làm điều đó như thế nào”?

- Trước năm 1975, phong trào sưu tập sách bản đặc biệt đã có và rất phát triển ở cả hai miền Bắc - Nam, nhưng sau đó gián đoạn một thời gian dài. Có thể nói, năm 2005 với ấn bản đặc biệt Văn mới 5 năm đầu thế kỷ, Đông A gần như là đơn vị đầu tiên đưa sách phiên bản đặc biệt trở lại với những người sưu tầm và chơi sách trên thị trường. Tên gọi S100, logo của bộ sách... đều đã định danh, định hình từ những ngày đó.

Khi thực hiện ấn bản đặc biệt đầu tiên, tôi mong muốn ghi dấu ấn cho Đông A, lúc này mới thành lập được vài tháng, còn non trẻ nhưng được nhiều bạn đọc biết đến với tủ sách Văn mới. Với Văn mới 5 năm đầu thế kỷ, tôi muốn giới thiệu rộng rãi hơn tới đội ngũ tác giả và bạn đọc rằng Đông A làm sách không những hay về nội dung mà còn đẹp về hình thức. Tôi đã tính toán và chốt phương án làm 100 cuốn sách bìa cứng, ruột in trên giấy conqueror (một loại giấy mỹ thuật cao cấp). 

Dấu ấn đặc biệt của bộ sách này là mỗi cuốn đều có chữ ký trực tiếp của 39 nhà văn góp mặt trong sách. Tôi đã đi gần như khắp Việt Nam để trực tiếp gặp các nhà văn: Nguyễn Tham Thiện Kế (Việt Trì), Hồ Anh Thái, Nguyễn Huy Thiệp... (Hà Nội), Trần Thùy Mai (Huế), Nguyên Hương (Đắk Lắk), Mạc Can, Nguyễn Vĩnh Nguyên, Nguyễn Danh Lam (TPHCM), Trần Đức Tiến (Vũng Tàu), Nguyễn Ngọc Tư (Cà Mau)... cùng nhiều nhà văn khác, trong đó có người đã rời xa cõi tạm như nhà văn Tô Hoài, Nguyễn Quang Thân...

Một số ấn bản sách giới hạn/đặc biệt của Đông A được thực hiện trong 17 năm qua

Hành trình này có nhiều điều đáng nhớ, nhưng điểm chung là các nhà văn đều rất ủng hộ ấn bản này của Đông A. Khi thực hiện ấn bản đặc biệt đầu tiên, tôi cảm nhận rõ hơn niềm vui của người làm nghề. Đó là động lực để tôi làm các bản tiếp theo: Viết về bè bạn (Bùi Ngọc Tấn), Hạt bụi người bay ngược (Hòa Vang), Sắp đặt và diễn (Hồ Anh Thái), Văn mới 5 năm (2011-2015)…

* Việc tạm dừng phát hành sách S để tìm kiếm, học hỏi thêm kiến thức, kinh nghiệm từ các nước trong lĩnh vực này có ý nghĩa như thế nào với ông và Đông A?

- Từ năm 2005 đến nay là quãng thời gian dài học hỏi, cải tiến và nâng cao kỹ thuật làm sách thủ công của Đông A. Cuốn Văn mới 5 năm (2011-2015) phát hành năm 2015 có thể xem là kết thúc của chặng đường làm quen ban đầu. Từ đó cho đến giữa năm 2019, Đông A ngừng phát hành ấn bản đặc biệt để khảo sát lại thị trường, đánh giá lại thói quen sưu tầm của người mua sách. Giai đoạn 2010-2019, tôi có nhiều chuyến công tác nước ngoài dài ngày, đến các hội chợ sách quốc tế, hội chợ sách quý hiếm ở Đức, Pháp, Bỉ… để tìm hiểu, sưu tập các bản sách đẹp bìa da và buckram (vải thô hồ cứng, dùng để bọc sách - PV). Càng đi tôi càng nhận thấy thế giới sách đặc biệt là mênh mông. Điểm cốt yếu, tôi thấy cần phải thay đổi cách làm sách, không thể duy trì theo lối mòn cũ.

Giấc mơ thế giới

* Đến nay, những ấn bản Đông A phát hành đã theo kịp/sánh vai với kỹ - mỹ thuật của thế giới về lĩnh vực sách giới hạn/đặc biệt chưa?

- So với thế giới, kỹ thuật đóng sách sưu tầm của Đông A còn rất non trẻ. Thế giới đã đi trước chúng ta hàng trăm năm. Nhưng trong thế giới mở hiện nay, việc tìm hiểu, tiếp cận kỹ thuật làm sách cũng đỡ khó khăn hơn trước. Sách dạy kỹ thuật và kiến thức của các tác giả ở những nước có truyền thống rất phong phú. Ngoài việc đọc sách, tham dự các hội chợ sách đẹp/sách thủ công trên thế giới, chúng ta cũng có thể tham gia các hội nhóm, câu lạc bộ chơi và đóng sách trên mạng xã hội. Nhiều cuộc thi đóng sách đẹp được tổ chức thường xuyên ở Anh, Mỹ... Thông qua đó, những người chơi và đóng sách thủ công có thể trao đổi kinh nghiệm, nâng cao tay nghề. Họ không chỉ kế thừa truyền thống mà còn tìm tòi các phương pháp mới. Đông A học hỏi được rất nhiều từ đây.

* Tạo ra một dòng sách đặc biệt, sang trọng, đẳng cấp và bắt đầu hành trình vượt biên giới với ấn bản giới hạn. Giấc mơ của Đông A, hay nói đúng hơn là của ông, trong lĩnh vực này sẽ còn những điều gì?

- Tôi yêu, thích và sưu tầm sách đẹp, sách hiếm. Tôi làm sách S ban đầu từ sở thích của bản thân và ngày càng được cộng hưởng từ sự ủng hộ của bạn đọc. Điều đó khiến cho hành trình này càng dài thêm. Tôi mong sẽ có thêm nhiều tựa sách hay, kinh điển của thế giới và Việt Nam có phiên bản sách S, được giới thiệu rộng rãi cả trong nước lẫn ở nước ngoài; để một ngày nào đó, nhắc đến Đông A, bạn đọc có thể nghĩ về một đơn vị làm sách tương tự như các đơn vị làm sách sưu tầm trên thế giới như Franklin Library, Easton Press, Folio Society…

* Anh có thể chia sẻ về những kế hoạch, dự án nổi bật của đơn vị trong năm 2023?

- Trong năm nay, chúng tôi sẽ công bố ý nghĩa, số đầu sách và thời gian của tủ sách S100, giới thiệu tới bạn đọc một số ấn bản S đáng chú ý như: Đại Việt sử ký toàn thư, Số đỏ… Đây đều là những tác phẩm có giá trị về mặt nội dung, sống mãi với thời gian, được bạn đọc nhiều thế hệ yêu thích.

* Xin cảm ơn anh. 

Lục Diệp (thực hiện)