Bài toán đãi ngộ

Tiền thưởng tết vào cuối năm luôn là thắc mắc của đông đảo người lao động trên khắp cả nước

Nếu các lãnh đạo cơ quan, doanh nghiệp coi việc thưởng tết là công cụ điều tiết nhiều vấn đề, thì người lao động coi khoản thưởng này là một tiêu chí quan trọng để đánh giá môi trường làm việc. Thậm chí, đây không còn là vấn đề về lý trí mà là câu chuyện tình cảm.

Khi còn là giám đốc một doanh nghiệp, tôi có ý định tăng lương cho người lao động khi công ty làm ăn khá lên. Thế nhưng, người phụ trách tài chính - kế toán tư vấn: Thay vì tăng lương hãy dành khoản ngân sách này cho thưởng tết, hiệu quả sẽ cao hơn nhiều. Hơn nữa, dành cho thưởng tết thì không phải chi ngay, xem như được mượn tiền mấy tháng.

Thế là năm đó, công ty tôi thưởng tết bằng 2 tháng thu nhập cho mỗi người lao động. Không khí phấn chấn, háo hức lan ra cả công ty. Ban lãnh đạo được tiếng thơm và có thêm chút hãnh diện. Ngay sau tết, công ty tuyển nhân sự. Chỉ trong ít ngày, lượng hồ sơ nhận được nhiều hơn hẳn so với những đợt trước do tiếng lành đồn xa.

Từ kinh nghiệm này, thưởng tết là bài toán dành được sự quan tâm đặc biệt của công ty.

Trước đó, làm việc tại một cơ quan nhà nước, thưởng tết không cao nhưng bù lại, các khoản thưởng được rải đều trong những dịp lễ, ngày thành lập cơ quan và chế độ ốm đau, tang ma… Mỗi khi giới thiệu về chế độ cho các ứng viên tuyển dụng, đại diện phòng nhân sự lại nói đầy tự tin: Ở đây, mức lương và thưởng tết thì vậy, nhưng các chế độ khác rất tốt!

Như thế, có thể hiểu thưởng tết dù cao hay thấp đều được đặt lên bàn cân so với các khoản khác trong bài toán đãi ngộ người lao động.
Từ lâu, thưởng tết là một trong những chủ đề được người lao động đặc biệt quan tâm. Trước tết nhiều người thường hỏi thăm nhau: “Năm nay mức thưởng thế nào?”. Gần tết, nhiều người lại bàn tán xôn xao vì sao có nơi thưởng hàng trăm triệu đồng, có chỗ chỉ vài ba trăm ngàn đồng.

Với đa số người Việt Nam, tết âm lịch vẫn là thời điểm chốt lại một năm trên nhiều phương diện, trong đó có kinh tế. Vào dịp đặc biệt ấy, thưởng tết giữ vai trò trọng tâm. Khoản thưởng này hoặc nghiễm nhiên, hoặc do sự chủ động của các cơ quan, tổ chức đã trở thành mục tiêu đạt được nhưng cũng là công cụ để điều tiết tâm lý người lao động, thúc đẩy thi đua. 

Ở một số doanh nghiệp, thưởng tết cao hay thấp phụ thuộc vào doanh thu mấy tháng cuối năm. Treo thưởng tết cũng là một cách để thôi thúc người lao động làm việc hết mình vào giai đoạn cuối năm.

Có lần, tôi được một người bạn làm ở công ty nước ngoài chia sẻ: Những năm đầu lập chi nhánh ở Việt Nam, công ty anh theo chế độ không thưởng nhiều, thậm chí không thưởng tết âm lịch vì chi nhánh tại nhiều nước không coi đây là dịp đặc biệt. Nhưng công ty trả lương khá cao và thường tổ chức liên hoan tại nhà hàng sang trọng, du lịch nước ngoài. Vậy mà gần đây, công ty đã có một số điều chỉnh: bổ nhiệm người Việt Nam làm giám đốc chi nhánh, không tăng lương theo thời gian mà bổ sung khoản thưởng tết Nguyên đán - điểm khác biệt so với nhiều chi nhánh. Nhờ vậy, tình hình nhân sự ổn định hơn.

Sau những khó khăn vì đại dịch COVID-19, việc thưởng tết năm nay lại nhận được sự kỳ vọng của đông đảo công chức, viên chức, người lao động. Nhưng vượt ra những vui buồn trong chuyện này, người lao động hãy nhìn vào sự đãi ngộ đối với mình một cách tổng thể để có những kiến nghị kịp thời hoặc lựa chọn môi trường làm việc phù hợp. Đừng coi thưởng tết là nghiễm nhiên, luôn đòi hỏi, mà nên xem đó là kết quả tương xứng với cả năm lao động. 

Phía các cơ quan, doanh nghiệp, hãy luôn đặt việc đảm bảo đời sống người lao động làm trọng tâm trên chặng đường phát triển bền vững. Trên chặng đường ấy, thưởng tết là một điểm nhấn chứ không phải là công cụ để che mờ những hạn chế khác. Việc lo thưởng tết cần đi cùng công tác cải thiện điều kiện làm việc trên nhiều phương diện một cách thực chất.

Phạm Cường