Bài 8: Trịnh Công Sơn và một Sài Gòn - TPHCM nhiều nhớ thương

Trong danh sách được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TPHCM đưa ra để người dân cùng xét chọn 50 cá nhân tiêu biểu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển TPHCM (1975-2025) có nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.

Ở phần tóm tắt sự nghiệp, cố nhạc sĩ được giới thiệu “là một trong những nhạc sĩ lớn nhất của tân nhạc và nằm trong danh sách những nghệ sĩ âm nhạc Việt Nam có lượng đĩa bán chạy nhất. Nhạc của ông được nhiều ca sĩ thể hiện, gắn liền tên tuổi với hàng trăm ca khúc của ông. Ông còn được xem là một nhà thơ, một họa sĩ, một diễn viên và ca sĩ. Trưa 30/4/1975, ông lên Đài phát thanh Sài Gòn hát bài Nối vòng tay lớn và phát biểu, kêu gọi người dân miền Nam ủng hộ Chính phủ Cách mạng lâm thời miền Nam Việt Nam”.

Việc nhạc sĩ Trịnh Công Sơn xuất hiện trong danh sách bầu chọn là một sự công nhận của thành phố với những đóng góp của ông cho âm nhạc nói riêng và nghệ thuật nói chung.

Cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và diễn viên Lương Triều Vỹ (thứ hai, từ trái sang), đạo diễn Trần Anh Hùng (bìa trái) và diễn viên Trần Nữ Yên Khê vào năm 1997, tại TPHCM, bức ảnh do nhiếp ảnh gia Dương Minh Long chụp

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn sinh ra và lớn lên ở Huế nhưng phần lớn cuộc đời ông gắn bó với Sài Gòn - TPHCM. Cũng tại thành phố này, sự nghiệp âm nhạc của nhạc sĩ có nhiều khởi sắc, được công chúng yêu mến.

Năm 19 tuổi, tại Sài Gòn, Trịnh Công Sơn viết bài nhạc đầu tiên trong sự nghiệp. Ca khúc Ướt mi khi đó được dành tặng Thanh Thúy - một giọng ca đồng hương xứ Huế, vào Sài Gòn lập nghiệp, đi hát ở các phòng trà. Dần theo thời gian, nhiều ca khúc khác được ông viết thể hiện một Sài Gòn hoa lệ nhưng bình yên, nên thơ từ đêm mưa rơi cho đến những khung trời xanh hoa mộng. Trịnh Công Sơn có rất nhiều bạn và không ít trong số đó trở thành tri kỷ trong âm nhạc với ông.

Ở Sài Gòn, nhiều người thường xuyên lui tới nhà của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ở con hẻm nhỏ trên đường Phạm Ngọc Thạch, quận 3. Theo lời kể, ở đầu con hẻm này có một quán cà phê cóc, là nơi lui tới của giới văn nghệ sĩ tứ phương. Quán nhỏ xíu nhưng không khi nào vắng khách bởi những câu chuyện thơ ca, nhạc họa khó thể nào mà dứt được. Cũng tại quán cóc này, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn gặp gỡ bạn bè, hàn huyên tâm sự, chốc chốc thì vào nhà ở cuối hẻm.

Thời cùng ca sĩ Khánh Ly đi hát miễn phí ở nhiều chương trình dành cho học sinh, sinh viên, đây có lẽ là khoảng thời gian thanh xuân nhất của cả hai bởi họ được mang lời ca, tiếng hát phục vụ đông đảo khán giả. Ca sĩ Khánh Ly kể 10 năm đi hát miễn phí cùng Trịnh Công Sơn dù khổ cực, không nhận về đồng tiền nào nhưng bà thấy hạnh phúc vì được sống trong bầu không khí âm nhạc tươi mới, cảm xúc.

Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn trong dịp tụ họp bạn bè vào năm 1996 tại nhà riêng - Ảnh chụp lại ảnh tư liệu của nhiếp ảnh gia Dương Minh Long

Ở cột mốc 30/4/1975, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ôm đàn và hát bài Nối vòng tay lớn. Trước khi thể hiện, ông xúc động kêu gọi mọi người ở lại xây dựng đất nước rằng bấy lâu, chúng ta mơ ước độc lập, tự do, thống nhất thì nay đã đạt được tất cả kết quả đó. “Chúng ta là người Việt Nam. Đất nước này đất nước Việt Nam. Chúng ta ở trên đất nước chúng ta” - nhạc sĩ nói.

Sau năm 1975, Trịnh Công Sơn vẫn sống và sáng tác tại TPHCM. Thời gian này, ông viết nhiều bài nhạc, gửi gắm nhiều thông điệp kêu gọi trí thức đừng rời thành phố mà đi. Nhưng ông không hô hào mà có cách viết rất tình, rất thơ mộng. Như ca khúc Em còn nhớ hay em đã quên, được viết theo lời gợi ý của đồng chí Võ Văn Kiệt, với mong muốn mời gọi thanh niên ở lại dựng xây thành phố. Nhưng nếu không tiết lộ câu chuyện hậu trường này, nhiều người không hề nhận ra vì giai điệu ca khúc du dương, lời nhạc rất đỗi tình: “Em còn nhớ hay em đã quên/Nhớ Sài Gòn mưa rồi chợt nắng/Nhớ phố xưa quen biết tên bàn chân/Nhớ đèn đường từng đêm thao thức/Sáng cho em vòm lá me xanh” (trích Em còn nhớ hay em đã quên).

Trong nhiều chia sẻ của các nghệ sĩ, không ít người nói rằng họ từng được nhạc sĩ Trịnh Công Sơn “rủ rê” đến Sài Gòn - TPHCM lập nghiệp. Nhiều người được Trịnh Công Sơn hỗ trợ, giúp đỡ nhưng ở nhiều mối quan hệ, nhạc sĩ giữ vai trò gắn kết mọi người với nhau, tạo thành một cộng đồng văn nghệ sĩ cùng yêu mến Sài Gòn - TPHCM.

Minh Tú (tổng hợp)