Bài 4: Doanh nghiệp "đốt đuốc" tìm vốn rẻ

Loạt bài nhiều kỳ về cải thiện môi trường đầu tư của TPHCM khởi đăng trên Báo Phụ Nữ TPHCM từ ngày 18/3 đã nhận được sự quan tâm lớn của độc giả, các nhà đầu tư và chủ doanh nghiệp. Báo Phụ Nữ TPHCM tiếp tục ghi nhận những ý kiến đóng góp về vấn đề này và trân trọng giới thiệu đến quý độc giả.

Bài 1: Xem nhà đầu tư là khách hàng, tạo điều kiện thuận lợi nhất

Bài 2: Thủ tục định giá, cho thuê đất làm khó doanh nghiệp

Bài 3: Nhà đầu tư bất động sản nản lòng, Nhà nước thất thu

Hai nhóm giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn rẻ

Chính phủ đã sớm có chủ trương hỗ trợ vốn cho DN, cùng DN cầm cự, vượt khó do dịch COVID-19. Tuy nhiên, từ chủ trương đến thực hiện còn khoảng cách quá lớn, khiến dòng vốn rẻ, vốn hỗ trợ vẫn chưa đến tay DN đang cần. Rào cản thứ nhất là DN phải chứng minh thiệt hại, khó khăn tài chính phù hợp với điều kiện cấp tín dụng từ các gói hỗ trợ.

Rào cản thứ hai là việc các ngân hàng thương mại không hạ chuẩn cấp tín dụng nhằm đảm bảo quản trị rủi ro. Các ngân hàng chỉ có thể chia sẻ với DN bằng cách giảm LS từ 0,5% đến 2%/năm, nhưng chỉ áp dụng cho khách hàng truyền thống; khách hàng mới rất khó tiếp cận các nguồn vốn này. Việc khoanh nợ, giãn nợ chỉ giúp giảm áp lực về mặt thời gian, gánh nặng nợ vẫn tồn tại và tiềm ẩn rủi ro nợ xấu rất cao.

Nguồn vốn từ các quỹ phát triển, các quỹ đầu tư đã có sự hỗ trợ tương đối cao rồi nên gần như không còn chỗ để điều tiết trong trường hợp COVID-19. Hơn nữa, các điều kiện để tiếp cận nguồn vốn phát triển này tương đối đặc thù, gắn với các định hướng phát triển kinh tế vĩ mô của từng giai đoạn, của từng vùng hoặc địa phương. Vì vậy, khó áp dụng hay triển khai đại trà đến mọi đối tượng trong nền kinh tế. 

Cần song song thực hiện hai nhóm giải pháp để hỗ trợ DN tiếp cận được vốn rẻ, gồm giải pháp tức thời và giải pháp chiến lược. Thứ nhất, trong ngắn hạn, khi nền kinh tế còn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19, các ngân hàng cần tháo gỡ nút thắt trong giải ngân vốn cho DN. Cụ thể, cần rà soát và cắt giảm các thủ tục hồ sơ chứng minh thiệt hại, khó khăn phù hợp với điều kiện được hỗ trợ vốn. Đây là điểm nghẽn rõ rệt nhất hiện nay, làm phức tạp thủ tục về vay vốn, miễn giảm lãi, phí đối với DN chịu ảnh hưởng của dịch.

Thứ hai, trong dài hạn, cần xác định mục tiêu phát triển các kênh tín dụng mới, giảm tải cho các kênh tín dụng truyền thống qua các định chế tài chính trung gian hiện hữu. Đó là các kênh tín dụng thiết lập trên các nền tảng công nghệ tài chính và dữ liệu lớn, tiêu biểu như P2P (vay ngang hàng). 

Về phía DN, cần lựa chọn và xây dựng phương án kinh doanh tốt, khả thi, có độ co giãn tốt ngay cả khi có rủi ro. Phương án kinh doanh tốt phải gắn với thế mạnh riêng của DN, phù hợp với năng lực nhân sự, năng lực công nghệ, năng lực vốn và có khả năng tạo ra dòng tiền ổn định, bền vững, hạn chế phụ thuộc vào một kênh vốn nhất định. DN vừa và nhỏ cần quan tâm và thực hiện nghiêm túc chế độ kiểm toán, sử dụng dịch vụ kiểm toán độc lập để chứng minh sự minh bạch tài chính.

Về phía Chính phủ, cần đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, triển khai mạnh mẽ các gói hỗ trợ cho DN vừa và nhỏ như miễn giảm thuế, phí, hỗ trợ LS sau đầu tư, hỗ trợ xúc tiến hợp tác kinh doanh, giới thiệu và phân phối sản phẩm, thậm chí có thể có các gói hỗ trợ trực tiếp cho DN vay vốn ưu đãi với LS thấp, thủ tục thông thoáng để hỗ trợ DN vượt qua khó khăn. 

Tiến sĩ Phạm Thị Thanh Xuân -Trung tâm nghiên cứu Kinh tế Tài chính, Trường đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TPHCM) 

Cần có tổ hợp tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp

Giải pháp có thể tính đến là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đứng ra thành lập một tổ hợp tín dụng; tất cả các ngân hàng đều tham gia đóng góp, sau đó dùng nguồn vốn này để hỗ trợ DN. Các ngân hàng có thể tham gia bằng dòng vốn CASA (tài sản không kỳ hạn, sổ tiết kiệm LS thấp…). Tổ hợp này sẽ cho DN vừa và nhỏ vay với LS từ 3 - 5%/năm, kỳ hạn năm năm, vay dạng tuần hoàn; năm đầu ân hạn nợ gốc và chỉ trả lãi. Mô hình này đã được các nước ở châu Âu, châu Mỹ áp dụng rất hiệu quả. Do kinh tế Việt Nam còn kém, năng lực DN còn yếu nên mô hình này cần thêm quỹ bảo lãnh tín dụng quốc gia, có vốn điều lệ lớn để bảo lãnh cho các ngân hàng. Nếu bắt ngân hàng cho vay mà không có bảo lãnh tín dụng đi kèm thì các ngân hàng sẽ không dám thực hiện.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính ngân hàng