Bài 2: Lật tẩy những thủ đoạn lừa đảo

Bài 1: Ai cũng có thể là nạn nhân

Cách đây chưa lâu, một tài khoản, với ảnh đại diện là một người đàn ông nước ngoài điển trai, nhảy vào kết bạn với tôi. Tài khoản rất đáng ngờ, vì được tạo chưa bao lâu, không viết bài gì, chỉ chia sẻ vài thông tin y học và đăng ảnh cá nhân, giới thiệu góa vợ, là bác sĩ quân đội Mỹ, đang làm việc ở một căn cứ quân sự tại Afghanistan. Kẻ giả mạo cũng kết nối với cả ngàn bạn để tránh bị nghi ngờ.

Để xem thử câu chuyện sẽ ra sao, tôi chấp nhận kết bạn. Chỉ vài giờ sau, gã lừa đảo đội lốt bác sĩ đã nhắn tin riêng, làm quen. Tôi không trả lời tin nhắn mà vào trang của y xem xét. Có một phụ nữ Iran và một phụ nữ Ấn Độ vui mừng chào đón “bác sĩ”. Thông qua công cụ dịch thuật, tôi viết cho họ một dòng ngắn, bảo họ cẩn thận kẻo bị lừa. Chỉ vài phút sau, “bác sĩ” đã chặn tôi.

Dùng tên của tài khoản giả để tìm thông tin, sử dụng chức năng tìm kiếm bằng hình ảnh của Google để đối chiếu. Sau 30 phút sàng lọc, tôi phát hiện hàng loạt hồ sơ lừa dối với loạt ảnh này và cũng tìm ra vị bác sĩ trong ảnh thật sự là ai. Nói thêm, khi bạn thấy hồ sơ của kẻ giả mạo còn hoạt động, tức là hắn đang thực hiện phi vụ. Một khi đã dụ dỗ được ai đó, chúng sẽ lập tức xóa tài khoản để phi tang, sau đó sẽ tạo tài khoản mới, có thể đóng vai cũ hoặc hoàn toàn khác.

Bác sĩ David Samadi - chủ nhân thật sự của các bức ảnh, sinh ra và lớn lên trong cộng đồng người Do Thái ở Iran, trải qua nhiều nền giáo dục ở Bỉ, Anh, Hoa Kỳ. Ông nói trôi chảy tiếng Anh, Ba Tư, Do Thái và Pháp; có nhiều thành tựu nổi bật và liên tục đạt các giải thưởng cao quý. Tiểu sử cùng hình ảnh đẹp trai của ông được bọn lừa đảo chọn sử dụng để lường gạt không biết bao nhiêu phụ nữ khắp thế giới. Nhiều nạn nhân, sau khi gần như tán gia bại sản, đã tìm đến Facebook chính thức của bác sĩ David, kết tội ông lừa đảo, khiến bác sĩ thật phải đau đầu chứng minh sự trong sạch của bản thân.

Bác sĩ David Samadi và gia đình hạnh phúc của ông.

Câu chuyện những bức ảnh của bác sĩ David Samadi là mẫu chung cho các thủ đoạn của bọn lừa đảo: đánh cắp ảnh của ai đó có học thức và một chút ngoại hình, xây dựng tiểu sử bản thân giống hệt “chính chủ” hoặc lệch đi một chút, rồi giăng bẫy khắp các trang mạng. Bọn chúng hoạt động chuyên nghiệp, coi đó là công việc thu nhập cao. Lương tâm hay tình người đối với chúng chỉ là món xa xỉ.

Nỗ lực ngăn chặn lừa đảo từ cộng đồng

Dù lừa đảo qua hẹn hò trực tuyến không phải là kiểu lừa phổ biến nhất trên mạng, nhưng thiệt hại tiền bạc và tinh thần từ nó thật khủng khiếp. Rất nhiều người đau khổ dai dẳng vì mất hết gia sản, thậm chí lâm cảnh nợ nần không biết đến bao giờ mới trả hết. Việc “tận diệt” bọn tội phạm này vô cùng khó khăn. Chính phủ các nước lẫn cộng đồng mạng khắp nơi đều đang chung tay nỗ lực.

Mạng ripandscam.com chứa một danh sách dài thông tin, hình ảnh và nội dung của những kẻ lừa đảo, cả nam lẫn nữ. Nếu nghi ngờ ai đó, bạn có thể tìm xem liệu hắn có được “phong thần” trên trang web này không. Bạn cũng có thể gởi hồ sơ của kẻ xấu cho đội ngũ quản trị và báo cáo tội phạm với các cơ quan chính phủ nhiều nước trên trang này. Hoạt động tương tự, nhưng quy mô nhỏ hơn, là các địa chỉ dating-scam-report.com, fraudswatch.com.

Trên Facebook có các trang Anti Romance army and Betting Scammers list, Military Romance Scams thường xuyên cập nhật danh sách những kẻ giả mạo quân nhân các nước để lừa gạt phụ nữ. Bạn có thể đăng thông tin, hình ảnh bọn lừa dối lên đây cho mọi người biết để tránh. Ngoài ra, nếu đang kết bạn với một người nào đó có yếu tố quân đội và muốn kiểm tra, bạn có thể gởi thông tin cho đội ngũ quản lý trang web. Họ sẵn sàng giúp bạn.

Trang Scamming Scammers Action của Anne (người Úc) và hôn phu William (người Mỹ) trên Facebook chuyên “chiến đấu” với bọn lừa tình, hoạt động liên tục từ năm 2013 đến nay. Mục tiêu của họ là tiếp cận, giúp được càng nhiều người tránh bọn lừa tình và tiền càng tốt. Họ có nhiều kinh nghiệm và rất sẵn lòng  giúp đỡ. Ngoài ra, nhiều trang web cá nhân, cộng đồng cũng được lập ra để chống tội phạm lừa gạt tình cảm ở châu Âu, châu Phi, Trung Á… Đáng tiếc, chưa có trang tiếng Việt hay do người Việt lập.

Niềm tin đắt giá

Khi muốn đặt niềm tin ở ai đó, bạn cần kiểm tra về họ. Liệu hình ảnh có khớp với tuổi tác, nghề nghiệp? Dùng chức năng tìm ảnh giống nhau và ảnh tương tự của Google xem người đó có thể xuất hiện ở đâu, có bị ai báo cáo hồ sơ xấu không, có phải là hình “không chính chủ” chăng… Nếu anh/cô ta có Facebook, hãy xem trang của họ hoạt động lâu chưa, thường đăng nội dung gì, bạn bè là những ai và họ tương tác với nhau ra sao. 

Qua những “dấu chân” của họ trên mạng, bạn có thể hình dung về quá trình sinh hoạt, làm việc, nhà cửa, người thân, bạn chí cốt… của họ. Hãy đặt dấu hỏi lớn nếu không thấy bạn bè của anh/cô ấy tương tác với nhau, Facebook không nhiều bạn hoặc có bạn bè nhưng tường nhà vắng vẻ. Kể cả khi trang cá nhân của họ trông có vẻ ổn, bạn hãy thử nhắn tin trò chuyện, xem đó có phải là người đang giao lưu cùng bạn hay không.

Yêu cầu anh/cô ấy gọi điện video để bạn có thể biết thật sự đang tiếp xúc với ai. Hình ảnh, nhà cửa, công ty, hộ chiếu, video quay sẵn, vé máy bay hay hóa đơn các loại đều không đáng tin vì dễ dàng làm giả hoặc đánh cắp từ người khác. Nếu họ lảng tránh chuyện mở camera cho bạn xem mặt trực tiếp thì bạn nên chuyển sang chế độ thận trọng.

Hẹn hò trực tuyến ngày càng nở rộ trong xu thế kết nối toàn cầu. Nhiều trái tim đã tìm được nhịp đập chung, nhưng khả năng mất mát vật chất, tổn thương tinh thần cũng tiềm ẩn ở đó. Hầu như các trang mạng hẹn hò đều dặn dò thành viên không gởi tiền bạc và nên báo cáo với họ ngay khi có ai hỏi mượn tiền. Mỗi người chúng ta cũng nên tỉnh táo, để tự bảo vệ bản thân trước quá nhiều nguy cơ từ những cạm bẫy ngọt ngào. 

Việt Quỳnh