Bài 1: Xem nhà đầu tư là khách hàng, tạo điều kiện thuận lợi nhất

Loạt bài nhiều kỳ về cải thiện môi trường đầu tư của TPHCM khởi đăng trên Báo Phụ Nữ TPHCM từ ngày 18/3 đã nhận được sự quan tâm lớn của độc giả, các nhà đầu tư và chủ doanh nghiệp. Báo Phụ Nữ TPHCM tiếp tục ghi nhận những ý kiến đóng góp về vấn đề này và trân trọng giới thiệu đến quý độc giả. 

Giao thông và công nghiệp phụ trợ là trở ngại lớn

FDI giảm là vấn đề tất yếu trên toàn cầu do lệnh cấm đi lại bởi dịch bệnh. Tuy nhiên, đối với các quốc gia đang muốn tăng cường mở rộng hoạt động kinh doanh ở nước ngoài, Việt Nam vẫn là điểm đến ngày càng được yêu thích. Có thể thấy giai đoạn 2011-2020, các bạn luôn giữ đà thu hút FDI khá đều đặn.

Trả lời Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) về lợi thế chính trong môi trường đầu tư của Việt Nam, hơn 50% DN Nhật Bản cho rằng đó là tiềm năng thị trường và tăng trưởng, tình hình chính trị - xã hội ổn định và chi phí nhân công hợp lý. Trong khi đó, hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện cộng với vận hành thiếu minh bạch, hệ thống thủ tục thuế và hành chính phức tạp là những khuyết điểm “mãn tính” tại Việt Nam lại đang có xu hướng tăng lên đáng kế trong cuộc khảo sát năm 2020. 

Theo tôi, để lành mạnh hóa môi trường đầu tư, Việt Nam vẫn phải tiếp tục nỗ lực giải quyết ba vấn đề lớn là cải cách thủ tục hành chính, đầu tư phát triển công nghiệp phụ trợ và hiện đại hóa kết nối giao thông, đặc biệt từ TPHCM đi các tỉnh lân cận. Riêng đối với công nghiệp phụ trợ, tỷ lệ mua linh phụ kiện, vật liệu tại chỗ của Việt Nam tăng dần từ năm 2010, nhưng đó là sự tăng trưởng chậm chạp so với Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia. Chúng ta có thể thấy tỷ lệ mua tại chỗ năm 2020 là gần 68% ở Trung Quốc, gần 60% ở Thái Lan, hơn 47% Indonesia, Malaysia và Việt Nam chỉ xấp xỉ 37%.

Ông Hirai Shinji  (Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TPHCM)

Tiếp tục nới lỏng các rào cản thương mại

Tôi cho rằng, trong ngắn hạn, chính quyền có thể áp dụng các biện pháp ưu đãi thuế, các đặc khu kinh tế (SEZs), các hiệp định thương mại tự do, giảm lãi suất và giảm thuế thu nhập DN. Việt Nam cũng cần nghiên cứu nới lỏng các hạn chế đi lại, bắt đầu từ các quốc gia “an toàn với COVID-19”, giúp các nhà đầu tư (NĐT) đến khảo sát các địa điểm thu hút vốn FDI.

Việt Nam là quốc gia xuất khẩu hàng đầu một số mặt hàng tiêu dùng, nhưng việc số hóa còn quá lạc hậu so với các nước. Do đó, việc nâng cấp công nghệ và sử dụng công nghệ số cũng là giải pháp giúp tăng FDI. Việt Nam cũng có một số yếu tố được xem là lợi thế thu hút đầu tư, như môi trường kinh doanh chi phí thấp, ở gần Trung Quốc, đã tham gia nhiều hiệp định thương mại, ổn định chính trị, chi phí lao động cạnh tranh.

Đối với các DN đang tìm kiếm một giải pháp thay thế cho hoạt động của họ tại Trung Quốc, Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng là một trong những điểm đến lý tưởng. Việc các cơ quan chức năng cắt giảm thủ tục và chi phí là một dấu hiệu tốt đối với NĐT nước ngoài. Việc nới lỏng các rào cản thương mại với các nước tiềm năng có thể thúc đẩy các NĐT vào Việt Nam, phù hợp với tinh thần của nhiều hiệp định thương mại mà chính phủ đã ký như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Chính phủ cũng cần tăng cường các bảo lãnh đầu tư, quyền sở hữu tài sản, quyền chuyển tài sản ra nước ngoài đối với NĐT. 

Phó giáo sư Rajkishore Nayak (Trường đại học RMIT)

Thời điểm thích hợp để tăng đầu tư vào hạ tầng

Việt Nam đã ký kết EVFTA. EVFTA có hiệu lực từ ngày 1/8/2020 đã loại bỏ thuế quan đối với 65% hàng hóa xuất khẩu của EU sang Việt Nam và 71% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang EU. Tỷ lệ này sẽ tăng lên 99% trong thập niên tới, làm cho các công ty trở nên cạnh tranh hơn và sản phẩm có giá cả phải chăng hơn trong các thị trường tương đồng. Chúng ta nên nhân đôi nỗ lực thúc đẩy các cơ hội đầu tư tại đây để các bạn có thể khai thác toàn bộ tiềm năng của EVFTA và thu hút nhiều FDI hơn.

Đây cũng là thời điểm thích hợp để Việt Nam nói chung và TPHCM nói riêng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, vì việc gia tăng thương mại hàng hóa từ EVFTA đòi hỏi cơ sở hạ tầng hậu cần hiện đại, từ sân bay cho đến khu công nghiệp, hải cảng đến đường bộ. Nhà nước nên tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng viễn thông để hỗ trợ các ngành công nghiệp trong tương lai, khuyến khích đầu tư quốc tế dài hạn hơn.

Ông Alain Cany (Chủ tịch EuroCham) 

Chú trọng năng lượng xanh

Khi đầu tư vào Việt Nam, trở ngại lớn nhất của các DN FDI là thủ tục pháp lý để thành lập và hoạt động thường quá phức tạp, kéo dài. Việt Nam nên nghiên cứu cách thức hoạt động hiệu quả ở các nền kinh tế phát triển khác và từng bước có các biện pháp thực hiện phù hợp hệ thống pháp luật của mình. 

TPHCM phải có các biện pháp hướng tới năng lượng xanh. Việc phụ thuộc quá nhiều vào nhiên liệu hóa thạch dẫn đến việc gia tăng phát thải khí nhà kính là một cách khai thác không bền vững các tài sản thiên nhiên. Điều này có thể gây tác động lâu dài, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, đặc biệt là lực lượng lao động có tay nghề cao.

TPHCM sẽ thu hút nhiều NĐT hơn nếu các khu công nghiệp được quy hoạch thuận tiện cho việc tiếp cận nguồn nguyên liệu thô. Việc cải thiện cơ sở hạ tầng hậu cần giúp giảm chi phí và tăng tốc độ di chuyển của nguyên liệu thô và thành phẩm cũng là một yếu tố quyết định trong việc lựa chọn điểm đến của NĐT nước ngoài. Cuối cùng, chính quyền TPHCM nên chủ trì, làm việc với các cơ sở giáo dục để thiết kế chương trình giảng dạy phù hợp với nhu cầu dự kiến ​​của các ngành trong tương lai.

Tiến sĩ Majo George (Trường đại học RMIT)
 Nam Anh (ghi)