Bài 1: tổ trưởng dân phố đi làm đường

Ngày truyền thống công tác dân vận của Đảng (15/10/1930 - 15/10/2021) không chỉ là dịp để tuyên dương các cán bộ dân vận tiêu biểu mà còn là dịp để mọi cán bộ, công chức khắc ghi tinh thần vì nhân dân phục vụ, “việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm” như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Nhờ sự vận động của các cán bộ Hội Phụ nữ cấp tổ, cấp khu phố, nhiều con hẻm ở Q.12, TPHCM đã được bê tông hóa, khang trang, sạch sẽ; những bồn hoa cũng khoe sắc bên đường lớn thay cho bãi rác.

1. Đến bây giờ, Mai Quân - 27 tuổi, con gái của bà Hoàng Thị Mai - vẫn hay nhắc chuyện lúc mình còn nhỏ, má chở chạy trong hẻm tổ dân phố 20, khu phố 5, P.Thạnh Xuân, Q.12 cứ bị té xe hoài. “Đường có chút xíu, chỉ đủ một chiếc xe đạp chạy, mương nước dài hai bên, né kiểu gì cũng té. Về làm dâu Thạnh Xuân, tôi thấy đường là ngán. Ban ngày còn liều được chớ tối sợ dữ lắm. Hỏi má chồng sao người ta không sửa, má kêu nào giờ nó vậy, phải ráng chịu chớ sao” - bà Hoàng Thị Mai nhớ lại thời mới rời Q.Gò Vấp qua P.Thạnh Xuân, Q.12 làm dâu đầu những năm 1990. 

Hẻm 467 Hà Huy Giáp sau khi được lắp cống, tráng bê tông

Lúc đó, tuyến giao thông xóm này vẫn chưa có tên hẻm 467 (nối giữa đường Hà Huy Giáp và Tô Ngọc Vân) như bây giờ. Do ngoài đầu đường có một phòng khám bệnh nên bà con gọi là hẻm bác sĩ Lộc. Bà Nguyễn Thị Út - má chồng bà Mai - cho hay nước mương ngày xưa trong veo, người dân múc lên dùng ngon lành, về sau bị ô nhiễm, không ai muốn đụng tới, phải qua trạm bơm bên khu phố 6 gánh nước về. 

Năm 1999, bà Mai làm Tổ trưởng Tổ Phụ nữ 20. Từ đó, mỗi năm hai - ba bận, bà lên phường xin kinh phí mua đá xanh, cũng có khi rủ rê bà con hùn tiền, hùn sức thồ đá về lấp những đoạn sụt lún. Đá chất chồng ngoài đường lớn, mọi người phải xúc đổ đầy bao tời rồi xốc vác lên xe đạp dẫn vô bên trong. “Nhớ nhất là cứ mỗi dịp tết Trung thu, tôi lại vận động tiền mua quà, mua lồng đèn cho sắp nhỏ trong xóm. Đêm rằm, các cháu xách lồng đèn đi chơi, bị lọt mương, la khóc quá trời. Tiệc cưới, tiệc hỏi hay lễ, tết, người trong xóm phải đùm túm gấu quần, quấn tà áo dài lên cao, cực trăm ngả. Tôi cứ ước sao làm được con đường rộng rãi, bằng phẳng nhưng kinh phí vượt quá sức vì bà con tổ 20 lúc đó ai cũng khó ngặt hết” - bà Mai kể. 

Đầu những năm 2000, người dân ở tổ 20 còn trồng cỏ nuôi bò, gia công lịch treo tường, dệt giỏ xách hoặc đan lưới vợt đánh cầu lông. Mẹ con bà Mai cũng vậy, làm một ngày rưỡi được 100 chiếc vợt, thù lao chừng 70.000 đồng. Năm 2007, kiêm thêm nhiệm vụ Tổ trưởng tổ dân phố 20, bà Mai lại mang chuyện bê tông hóa hẻm ra bàn nhưng không thành. Bà Mai giãi bày: “Bà con mình cũng muốn có đường đẹp, có điều kinh tế còn eo hẹp. Như nhà tôi, đan vợt riết mà chẳng dành dụm được gì, tôi theo chồng vô các công trường xây dựng nấu cơm cho thợ, sau này mở quán bán hủ tíu, bánh canh nhưng vẫn nghèo. Thành thử, từ năm 1999 tới 2017, tụi tôi vẫn miệt mài thồ đá vá đường”. 

Năm 2017, chuyện làm đường lại được mang ra thảo luận. Lúc này, nhiều hộ ở đầu hẻm đã chuyển sang kinh doanh phòng trọ, kinh tế khá dần lên. Ngoài các buổi họp tổ, bà Mai thường ghé từng nhà vận động bà con đóng góp tiền để đào cống, đặt hố ga. Cuối cùng, 90 hộ dân đã góp mỗi hộ 3 triệu, 6 triệu, một số hộ góp tới 10 triệu đồng. Để đường rộng rãi, nhiều hộ vui vẻ chịu thiệt, cắt bớt một đoạn sân nhà. Chính quyền địa phương cũng duyệt kinh phí trải bê tông toàn bộ đường. Cuối năm 2017, con hẻm chính thức được gắn bảng tên “hẻm 467”, dài chừng 1km, đoạn rộng nhất 5m. Hôm khánh thành, bà con tự hùn tiền với nhau làm bữa liên hoan với mười mấy bàn tiệc và một sân khấu ca nhạc. Ai cũng mát lòng mát dạ. 

Bà Mai năm nay 58 tuổi, vừa làm tổ trưởng dân phố, vừa làm Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ khu phố 5. Bà kêu gọi cán bộ, hội viên phụ nữ luân phiên dọn rác, gỡ bảng quảng cáo, rao vặt trên các cột điện dọc hẻm. Vợ chồng bà còn tận dụng chai nhựa, cắt thành những bình nhỏ trồng các loại hoa, cây cảnh treo lên bờ tường đầu hẻm. 

2. Nghe tôi hỏi chuyện đường sá, bà Nguyễn Thị Nghị - 63 tuổi, Tổ trưởng tổ dân phố kiêm Tổ trưởng Tổ Phụ nữ 2, khu phố 1, P.Tân Thới Hiệp, Q.12 - trầm ngâm: “Trần ai lắm. Có điều, bà con đồng lòng, riết rồi cũng thành hình”. Bà lục trong điện thoại, cho tôi xem chùm ảnh chụp đường liên tổ 2 - 15A những ngày còn lầy lội, không có cống thoát nước, bị ngập suốt. Từ cuối năm 2018, đường được trải nhựa bằng phẳng, có nhiều hoa và cây xanh do cán bộ, hội viên phụ nữ khu phố trồng. 

Không chỉ vận động bà con góp tiền bê tông hóa đường, bà Nghị (ngồi, bìa trái) còn tích cực kêu gọi phụ nữ địa phương xây bồn hoa, cải tạo các điểm đen thành không gian xanh mát

Bà Nghị công tác tại Xí nghiệp Dệt Quân Đội thuộc Tổng Công ty 28, Bộ Quốc phòng. Bà về hưu năm 2007 với cấp bậc đại úy. Trước đó, vào năm 2001, chồng bà bị tai biến, liệt nửa người bên phải. 20 năm qua, sức khỏe ông yếu, không còn khả năng lao động. Ngoài tiền lương hưu, để trang trải cuộc sống, bà Nghị may quần shorts nam, gia công nón vải rộng vành, còn nhận dạy may miễn phí cho phụ nữ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Dù bận rộn, bà vẫn dành tâm sức cho các hoạt động phong trào, đặc biệt là vận động người dân bê tông hóa các tuyến đường, tuyến hẻm. 

“Đường liên tổ 2 - 15A xưa là đường đất, rộng chưa tới 2m. Đất đá lởm chởm, mưa nắng gì cũng ngập nên ai có điều kiện thì trát bê tông một đoạn ngắn ngay trước cổng nhà. Một số hộ mua đá xanh về lấp ổ gà, còn lại thì đành chịu trận. Nhà tôi ở tổ 2A, qua bên đây thấy con đường nham nhở vậy buồn lắm” - bà nhớ lại. 

Năm 2009, bà Nghị đưa chuyện làm cống và trải nhựa đường ra bàn trong cuộc họp tổ dân phố nhưng chín người mười ý. Mãi tới năm 2013, một số hộ chủ động góp tiền làm đường nhưng kinh phí gom lại không đủ mua vật liệu và thuê nhân công nên tổ phải trả tiền lại, hẹn nhau một dịp khác. 

Đầu năm 2018, thấy đời sống kinh tế của bà con khá lên, bà Nghị lại kêu gọi họ góp tiền làm cống, bê tông hóa đường liên tổ 2 - 15A. Lần này, bà con góp được 320 triệu đồng. “Con đường mới được khánh thành giữa năm 2018, tôi vui không biết sao mà tả. Liền sau đó, tôi rủ chị em làm bồn hoa ở những chỗ đất trống. Tụi tôi xin gạch, xi măng về tự xây bồn, trồng hoa mào gà, vạn thọ, sao nháy. Bên này ngon lành rồi nhưng ngó qua phía bên kia, chỗ hẻm 111/5 đường TTH20 chật chội, đường sụn lút, tôi lại rầu” - bà Nghị tâm tình. 

111/5 là hẻm cụt, cũng thuộc tổ 2, khu phố 1, P.Tân Thới Hiệp. Trong hẻm chỉ có 13 hộ dân và những ngôi mộ. Bà con trong hẻm đều là lao động tự do, thu nhập bấp bênh nên bà Nghị không thể vận động họ đóng góp tiền để bê tông hóa hẻm. Thay vào đó, bà tâm sự với những nhà khá giả. Thương quý và trân trọng chân tình của bà, chuyện bê tông hóa hẻm 111/5 không mấy gian nan. Kinh phí hơn 30 triệu đồng được mọi người góp rất nhanh. Tháng 3/2019, hẻm 111/5 chính thức khoác lên mình tấm áo mới, không còn cảnh ngập nước, sình lầy. 

Làm đường xong, bà Nghị lại chuyển sang cải tạo những điểm đen về rác, xây bồn hoa. Từ năm 2017 tới nay, khu phố 1 đã xuất hiện bốn bồn hoa lớn, có bồn tới 24m².

Thảo Nguyên

(Còn nữa)