Bác sĩ cảnh báo: Thực phẩm chức năng có lá kratom thực ra là một chất gây nghiện

Bác sĩ Huỳnh Thanh Hiển, Bệnh viện Tâm thần TP.HCM – một chuyên gia về các loại chất gây nghiện vừa đưa ra lời cảnh báo cho cộng đồng về một loại chất gây nghiện mới. Chất này có trong lá của cây Kratom, tên khác là ketum, là một loài thực vật tên khoa học là Mitragyna speciosa, thuộc họ cây cà phê.

Cây này có xuất xứ từ Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Myanmar và Papua New Guinea… được sử dụng trong y học cổ truyền tại các quốc gia này từ nhiều thế kỷ trước.

Dân bản địa thường nhai lá Kratom để tăng sự tỉnh táo, tăng khả năng vận động thể chất, cởi mở, thích nói chuyện,giao tiếp và gia tăng các hành vi. Với liều thấp sẽ có tác động kích thích, liều trung bình sẽ có tác động giảm đau và liều cao sẽ gây hiệu ứng khoái cảm tương tự như thuốc phiện.

Cây Kratom – một loại thực vật thuộc họ cây cà phê có chứa hoạt chất gây nghiện. Ảnh: internet

Theo Bác sĩ Scott Gottlieb, ủy viên của FDA, từ năm 2010 đến 2015, đã có 660 cuộc gọi đến Trung tâm kiểm soát độc chất Hoa Kỳ về các vụ ngộ độc có liên quan đến lá Kratom (tăng lên gấp 10 lần). Có đến 36 trường hợp tử vong liên quan đến sản phẩm chứa lá Kratom tại Mỹ được ghi nhận.

Sử dụng lá Kratom có thể gây co giật, tổn hại gan và các triệu chứng cai. Đã có 44 báo cáo về tử vong do lá Kratom, một số trường hợp được ghi nhận có sử dụng kết hợp với các loại thuốc giảm đau gốc thuốc phiện (hydrocodone), thuốc kê toa như tramadol (một loại thuốc giảm đau mạnh) hoặc các thuốc không kê toa như loperamide (Imodium).

Tác hại của lá Kratom khi sử dụng lâu dài có thể dẫn đến các trường hợp rối loạn tâm thần với ảo giác, hoang tưởng, và lú lẫn. Sử dụng liều cao hay dùng chung với nhóm thuốc phiện (codein, hydrocodone, oxycodone…) có nguy cơ dẫn đến ngộ độc với các triệu chứng: nhịp tim nhanh, hạ huyết áp, suy hô hấp và có thể tử vong. Một số trường hợp co giật được ghi nhận, đặc biệt là có dùng chung với modafinil.

FDA cảnh báo cây Kratom có nhiều nguy cơ hơn lợi ích đem lại và có nguy cơ cao của sự lệ thuộc. Dù có ý kiến cho rằng lá Kratom có thể dùng để cai nghiện nhóm thuốc phiện/heroin nhưng điều này bị bác bỏ vì hiện đã có nhiều phương pháp cai nhóm thuốc phiện rất hiệu quả và an toàn như: buphrenorphine, naltrexone, methadone.

Việc cho phép sử dụng lá kratom như 1 loại thực phẩm chức năng sẽ có nhiều nguy cơ bị lạm dụng và nước Mỹ đã có nhiều kinh nghiệm bi thảm của đại dịch heroin trước đây.

Thực phẩm chức năng giảm đau có chứa hoạt chất của lá Kratom

Vì những điều trên, FDA đã từ chối cấp phép lưu hành các thực phẩm chức năng hay thuốc đông dược có thành phần từ lá Kratom. FDA đã yêu cầu các cơ quan chức năng tịch thu các lô hàng nhập khẩu có chứa Kratom.

Kratom bị xem là 1 chất giống thuốc phiện (morphine like). Cơ quan bài trừ ma túy Hoa Kỳ DEA đã xếp Kratom vào bảng 1 (nghiêm cấm sản xuất, mua bán dưới mọi hình thức) từ tháng 10/2016 và nếu 2 năm sau (10/2018), không có một phản biện thuyết phục và đủ tin cậy hay FDA gỡ bỏ lệnh cấm thì lệnh cấm này sẽ trở thành vĩnh viễn.

Bác sĩ Huỳnh Thanh Hiển cho biết cho đến tháng 1/2018, cây Kratom và các hoạt chất của nó vẫn không có tên trong Công ước quốc tế của Liên Hiệp Quốc về các chất ma túy, chất gây nghiện và các tiền chất.

“Tuy nhiên, chuyện cấm Kratom chỉ là vấn đề thời gian vì nền y khoa Mỹ và FDA đáng tin cậy. Khi FDA cấm thì thường các nước khác cũng sẽ cấm theo. Hiện nay thì ngoài Hoa Kỳ, các nước như: Úc và New Zealand (1/2015), Canada (10/2016), EU (2011), Anh (2016) đã cấm Kratom”.

Một sản phẩm thực phẩm chức năng có chứa Kratom Ảnh: Internet

Bác sĩ Huỳnh Thanh Hiển cũng khẳng định không thực phẩm chức năng có kratom được phân phối chính thức tại Việt Nam nhưng không thể loại trừ nguy cơ các loại thực phẩm chức năng bán hàng online hoặc hàng xách tay.

“Thông thường, Kratom có thể được chào bán trên thị trường với hình dạng 1 viên thuốc và được quảng cáo là thực phẩm chức năng được làm từ thảo dược thiên nhiên nên dễ gây ngộ nhận là vô hại. Thực sự nó không vô hại và đây chính là sự ngộ nhận chết người.

Khi bạn được mời chào mua 1 thuốc trị đau nhức dạng thực phẩm chức năng, bạn cần xem xét thành phần của nó. Nếu trong thành phần có chữ kratom/ketum hay Mitragyna speciosa (lá) hoặc mitragynine (hoạt chất) thì bạn nên từ chối vì đây là 1 loại chất gây nghiện dạng giống thuốc phiện (morphine like) dù rằng chất này hiện chưa bị luật pháp Việt Nam cấm”.

Hiếu Nguyễn