Bắc Hà - đi là nhớ!

Có một “cao nguyên trắng”

Là một huyện thuộc vùng đông bắc Lào Cai, cái tên Bắc Hà vốn xuất phát từ tiếng Tày - “Pạc Ha” mang nghĩa “trăm bó tranh”. Đến thời Pháp thuộc, ghi âm bằng chữ Latin, “Pạc Ha” biến thành “Pakha”, rồi theo thời gian, người Việt ta đọc trại thành Bắc Hà và rồi Bắc Hà trở thành tên gọi chính thức đến bây giờ.

Hoa khoe sắc tại thung lũng hoa Bắc Hà

Người ta gọi Bắc Hà là “cao nguyên trắng”. Trong quá khứ, “cao nguyên trắng” từng trồng nhiều anh túc, cần sa… Thời bấy giờ, chúng được trồng như các loại rau, dược liệu… nhưng về sau chúng bị coi là loại cây chứa chất gây nghiện. Năm 1993, Nhà nước vận động người dân bỏ trồng các loại cây đó, thay bằng cây mơ, cây mận... Đến nay, Bắc Hà vẫn giữ danh “cao nguyên trắng” với sắc hoa mận, hoa mơ mỗi độ xuân về, khiến bao lữ khách say đắm, không muốn lỡ hẹn.

Tìm đến Thải Giàng Phố, tâm hồn bạn sẽ như nở hoa giữa thung lũng hoa Bắc Hà. Với điều kiện tự nhiên ôn hòa, nhiều loài hoa lá từ mọi miền đất nước lẫn các giống hoa được đem từ nước ngoài về đều tươi tốt đơm bông, khoe sắc tại miền đất lành này. Thung lũng hoa Bắc Hà với cẩm tú cầu, dạ yến ngọc thảo, cát tường, hồng… trở thành phông nền rực rỡ cho du khách lưu giữ những khoảnh khắc đẹp.

Ngay trung tâm thị trấn Bắc Hà có một công trình kiến trúc độc đáo, mang giá trị lịch sử và cũng là niềm tự hào của Bắc Hà: dinh thự Hoàng A Tưởng, còn gọi là “dinh Vua Mèo”, “nhà Vua Mèo” với lối kiến trúc Á - Âu kết hợp.

Công trình đặc biệt này được xây dựng từ năm 1914, do hai kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế, chỉ đạo thi công theo hình chữ nhật liên hoàn khép kín, có tổng diện tích lên đến 4.000m², bốn bề đều có lỗ châu mai như pháo đài, có hàng rào bảo vệ kiên cố xung quanh. Đây từng được xem là ngôi nhà quyền lực nhất vùng.

Trải qua hàng trăm năm tồn tại, đến nay, dinh thự cổ này vẫn là điểm tham quan không nên bỏ qua khi đến Bắc Hà.

Tìm lên Bản Phố mộc mạc 

Một góc dinh thự quyền lực nhất “cao nguyên trắng”

Bản Phố là nơi sinh sống của người dân tộc H’Mông, với những ngôi nhà nhỏ, giản dị bám vào vách đá, giữa thiên nhiên còn hoang sơ, mộc mạc. Để đến Bản Phố, bạn sẽ đi qua những cung đường uốn lượn, nằm sát bên sườn núi Hoàng Liên, phủ xanh bởi những ngô, lúa, cây rừng. Nếp sống của người dân vùng cao chủ yếu là canh tác kiểu du canh từ nương rẫy, với các nông sản như lúa, ngô, cây lanh, cây làm thuốc… và chăn nuôi.

Thức uống đặc sản của người H’Mông là món rượu ngô Bản Phố trứ danh. Để có được những chén rượu ngô đạt chuẩn, phải ngâm ủ ngô cùng nước suối chảy từ Hang Dể, để dưới sương lạnh ít nhất tám tháng. Men rượu làm từ hạt hoa hồng my - một loại hạt có mùi thơm đặc biệt, dành để nấu ra những giọt rượu ngô hơi ánh vàng, vị thơm lừng lạ lùng, êm và nồng đượm.

Nếu có được rượu ngô chuẩn, bạn nên tìm thêm mồi nhắm. Món thịt gác bếp (xông khói) ngọt dai là một gợi ý. Một combo chân chất đặc trưng từ Bản Phố nên được mang về dưới xuôi làm quà.

Điểm độc đáo trong nếp sinh hoạt của đồng bào vẫn còn gìn giữ cho tới ngày nay là chợ phiên Bắc Hà, họp đều đặn vào mỗi Chủ nhật. Phiên chợ nhộn nhịp với nét bản địa thân thuộc, mộc mạc, mang âm hưởng của các dân tộc anh em vùng núi phía Bắc như Mông, Dao, Tày... Đây cũng là phiên chợ “tầm cỡ” nhất vùng, từng được bình chọn là một trong mười phiên chợ độc đáo nhất khu vực Đông Nam Á.

Đồng bào dân tộc ở đây thường chọn những bộ trang phục sặc sỡ sắc màu để đến chợ phiên, nhất là nam nữ thanh niên. Có lẽ bởi đây là dịp gặp gỡ, hẹn hò đầy mong đợi sau một tuần lao động vất vả. Đương nhiên, họ không quên mang theo những món đồ, sản vật đặc trưng từ nơi sinh sống để trao đổi, mua bán ngay tại phiên chợ.

Chợ phiên Bắc Hà rất đáng chờ vì sự độc đáo, đa sắc màu - Ảnh: Thanh Hải Ngô

Chợ phiên Bắc Hà được chia thành các khu chợ nhỏ hơn: chợ thổ cẩm với những sản phẩm thủ công thêu dệt đầy màu sắc; chợ bán hoa quả, rau rừng tươi ngon; chợ gia súc chộn rộn với hàng trăm con trâu, bò, ngựa, chó giống quý vùng cao; chợ chim với rộn rã âm thanh chim hót lảnh lót. 

Trong bất kỳ ngôi chợ nào, khu ẩm thực vẫn luôn hấp dẫn nhất. Bạn không nên bỏ lỡ những món độc đáo có thể “ăn ngay cho nóng” như: bánh đúc ngô, mèn mén, bánh dày Bắc Hà (được làm kỳ công, có thể để hơn tháng mà không hỏng, mốc) hay phở Bắc Hà (có tới ba loại: phở chua, phở nấu, phở trộn)…

Thú vị hơn cả là món thắng cố (còn gọi là khấu tha - nghĩa là “canh thịt”, có thể là thịt ngựa, thịt trâu, thịt bò… được ướp với thứ gia vị truyền thống, đem xào nấu trong chảo lớn, rồi ninh nhừ) ăn kèm với các loại rau rừng hay mèn mén, rồi nhấp môi chén rượu ngô nồng đượm được chủ quán hào phóng mời.

Chợ phiên Bắc Hà hấp dẫn đến mức chúng tôi đã “tha” về biết bao món lỉnh kỉnh. Thật may, một người H’Mông tốt bụng đã dùng xe bán tải chở giúp đồ của chúng tôi về homestay, chẳng nhận một đồng thù lao.

Điểm đến còn ngủ quên 

Hang Tiên - một điểm đến như còn thiếp ngủ

Tại Bắc Hà, du khách có thể dành thời gian khám phá Hang Tiên - một điểm đến như vẫn còn ngủ quên giữa giang sơn hùng vĩ. 

Nếu đến vào dịp thuận lợi, được người bản địa tư vấn và hướng dẫn chi tiết, du khách sẽ đi thuyền trên dòng sông Chảy. Hai bên bờ là những cánh rừng nguyên sinh, những vách đá mang nhiều hình thù kích thích trí tưởng tượng của du khách: hình chú voi đang uống nước, đại bàng sải cánh bay…

Xuôi dòng, thuyền sẽ tiến đến con suối Tiên - được ví như bồn tắm giữa thiên nhiên. Hang Tiên hiện ra như một mê cung kỳ vĩ với những khối đá nhũ tự nhiên đẹp lạ, lấp lánh nhờ hiệu ứng ánh sáng và những dòng suối chảy xuyên hang dẫn lối ta khám phá lòng hang (dài chừng hơn 500 mét), rồi tiếp tục dẫn tới một hòn đảo nhỏ mọc đầy hoa và cỏ dại. Nơi này có ánh nắng, cho ta tắm mình giữa thiên nhiên trong lành… Tất cả sẽ đem đến một trải nghiệm lạ lẫm, khó quên.

Bắc Hà còn một điểm đến thú vị khác với cái tên nghe rất thơ mộng - Hoàng Thu Phố. Đây là một xã vùng cao được mệnh danh là lãnh địa của những rừng chè shan tuyết cổ thụ nức tiếng.

Vẫn với bối cảnh bạt ngàn của núi rừng, trên nền những tấm thảm xanh của nương lúa, nương ngô, cảnh đẹp nơi đây tạo nên bức tranh thiên nhiên hữu tình, thi vị suốt bốn mùa. Đông đến, Hoàng Thu Phố trong trẻo trong sương mai; xuân sang lại bừng sắc hoa mơ, mận, đào; hè - thu cho du khách ngắm hoàng hôn xuống trên những thửa ruộng bậc thang…

Khi du lịch hóa chưa len lỏi sâu, khi lòng người còn hiếu khách thì cao nguyên Bắc Hà vẫn là điểm đến đáng trải nghiệm. 

Trần Duy Thành