Ăn tô canh, nỗi khổ qua đi

Tôi không sinh ra ở vùng đất phương Nam trù phú, quanh năm mưa thuận gió hòa. Nhưng dòng đời đưa đẩy tôi đến vùng đất này. Từ ngày đầu bỡ ngỡ, đến giờ văn hóa, nếp sống, phong vị… đã là một phần cuộc sống của tôi.

Nhớ có lần, cô hàng xóm cho 1 tô canh “mướp đắng nhồi thịt”, sau này mới biết người miền Nam gọi đó là “canh khổ qua”. Cô nói, nấu canh khổ qua như mong cầu bao cơ cực, mệt nhọc, xui rủi, giận hờn… sẽ qua đi. 

Ăn canh khổ qua, điều đầu tiên tôi cảm nhận được là vị đắng lan nhanh ở đầu lưỡi, rồi xuống cổ họng. Vị đắng ấy chẳng khác nào sự cực nhọc, lo toan, vất vả trên đường đời mưu sinh của bao kiếp người long đong, lận đận ở thế giới rộng lớn này. Vị đắng của những giọt mồ hôi, nước mắt mặn chát khi người nông dân “được mùa rớt giá, được giá mất mùa”.

Nhưng sau vị đắng ấy lại đọng lại một vị ngọt mát lành, vị béo ngậy, làm tinh thần tôi phấn chấn, một cảm giác lâng lâng khó tả. Phải chăng đó là phần thưởng xứng đáng cho những ai đủ kiên trì bước qua những cay đắng của cuộc đời, mạnh mẽ vươn lên.

Canh khổ qua không khó nấu, nhưng cũng không thể qua loa. Muốn có nồi canh ưng ý, cần chọn trái thuôn dài, không quá to, nhưng cũng không quá nhỏ, màu xanh đậm một chút.

Canh khổ qua không khó nấu nhưng cũng không thể qua loa

Về nhân nhồi bên trong thì tùy sở thích của người ăn. Có người thích nhồi thịt heo băm nhuyễn, trộn với nấm mèo, một chút hành hoa, tiêu, ngò.

Các bà, các chị đa dạng trong việc nhồi khổ qua. Trái khổ qua có thể xẻ dọc, cắt ngang làm đôi hay chỉ cần cắt một phần đầu trái, rồi khéo léo nhồi thịt xay đã ngấm gia vị vào bên trong.

Muốn bớt đắng, có thể cạo sạch lớp màng trắng bên trong. Muốn giữ tròn vị đắng thì chỉ cần lấy hết hạt ra. Muốn đắng hơn nữa có thể lựa chọn trái khổ qua rừng với làn da sần sùi, màu xanh đậm hơn và có nhiều gai hơn.

Sau khi nhồi nhân, tôi bắc nồi nước lên vừa đủ, khi nước sôi sùng sục trên bếp lửa, thả trái khổ qua vào nồi. Canh khổ qua ngon, đậm đà nhờ người nấu biết canh lửa. Nếu để lửa lớn quá, vỏ khổ qua sẽ bị mềm nhũn. Nếu lửa chưa tới, vỏ khổ qua vẫn cứng và vị đắng sẽ nhiều, khó ăn. Nên để nấu một nồi khổ qua tròn vẹn, tôi phải thật chú tâm, lúc nào cũng phải ngồi kề bên nồi để vớt bọt, canh lửa.

Món canh khổ qua là món ăn được ưu tiên trong mâm cơm những ngày hè nóng bức. Trong cái nắng như nung người ta dễ bức bí, khó chịu; nhưng có tô canh ngọt đắng ngòn ngọt và nhân nhẩn đắng của thịt ba chỉ quyện vào mộc nhĩ, thêm vài cọng hành, ngò tươi dậy thêm mùi thơm khó cưỡng thì có nóng thế nào cũng sẽ trở nên dịu nhẹ.

Tôi dần hòa nhịp với cuộc sống phương Nam, mê đắm món canh khổ qua và luôn có niềm tin rằng: “Ăn món canh khổ qua, mọi cay đắng, vất vả sẽ qua đi và hạnh phúc, niềm vui sẽ tới”. 

Nguyễn Thắm