Ấn phẩm Việt 2020: Du ký họa sẽ làm mưa làm gió?

Du ký họa là một cách gọi dành cho những ấn phẩm dạng du ký được kể bằng hình thức truyện tranh, hoặc được minh họa bằng tranh. Khái niệm này được tạm dịch từ cụm từ “draw and travel”, ký họa và du lịch, một thể loại còn mới mẻ ở Việt Nam nhưng không xa lạ với thế giới. Đây là một nhánh của dòng văn học hướng dẫn du lịch hiện đại, thiên về trải nghiệm. Một số tác phẩm nổi tiếng thế giới thuộc thể loại này từng có: Tokyo on Foot (Florent Chavouet), series The 50 States (Gabrielle Balkan, Sol Linero), Diary of a Tokyo Teen (Christine Mari Inzer)…

Dòng sách du ký kiểu “xách ba-lô lên và đi” đã dần hạ nhiệt từ năm 2019, thay vào đó, sự xuất hiện của thể loại du ký họa bước đầu tạo dấu ấn. Những ý tưởng độc đáo cùng sự hài hước, thú vị được kể bằng ngôn ngữ họa, qua những ấn phẩm Việt bước đầu tạo được ấn tượng khác biệt với người đọc. Một trong những tựa sách du ký họa hiếm hoi được xuất bản vào năm 2017 là Có hẹn với Paris (tác giả Amanda Huỳnh, nhà xuất bản Trẻ). Nữ tác giả sinh sống tại Paris, vừa viết văn vừa vẽ tranh đã thực hiện khoảng 300 bức ký họa về các danh lam thắng cảnh, di tích văn hóa tại 20 quận thuộc kinh đô ánh sáng. Có hẹn với Paris như một cuốn cẩm nang du lịch chi tiết, sinh động và nghệ thuật. 

Mới đây, một ấn phẩm du ký họa khác xuất hiện, thu hút bạn đọc trẻ là Về nơi có nhiều cánh đồng (họa sĩ Lê Phan, Du Bút và nhà xuất bản Văn hóa Văn nghệ ấn hành). Khởi từ dự án của nhóm Indigo home, Về nơi có nhiều cánh đồng là câu chuyện của nhóm bạn trẻ di cư từ thành thị đến sống tại thung lũng Têu-y-pot trong lòng núi Ngọc Linh (Kon Tum). Một hành trình về với thiên nhiên thú vị, ý nghĩa và cũng vô cùng hài hước. Với cam kết mỗi cuốn sách được bán ra là một cái cây sẽ được trồng xuống thung lũng Têu-y-pot, Về nơi có nhiều cánh đồng đã và đang tạo được sự tương tác lớn trong cộng đồng.

“Về nơi có nhiều cánh đồng chính thức được phát hành từ ngày 28/12/2019, đến nay có thể nói là sức mua khá tốt. Nhiều bạn đọc gửi email bày tỏ nhờ đọc quyển sách này mà họ thêm yêu thiên nhiên, thích trồng cây, mong muốn được sống hòa mình với tự nhiên… Hiện chúng tôi đã lên kế hoạch cho một vài dự án du ký họa trong năm nay, dự kiến phát hành trước dịp hè” - anh Trần Duy Nguyễn, Giám đốc công ty TNHH Văn hóa và Truyền thông Du Bút, chia sẻ. 

Trước mắt, đơn vị đã đặt hàng cho nhóm họa sĩ Phương An thực hiện bản thảo ký họa về phố cổ  Hội An. “Lâu nay, du khách đến Hội An thường có thói quen check-in điểm đến, chúng tôi muốn thực hiện một cuốn sách ký họa kiểu “local guide”, cung cấp thông tin chi tiết như một người bản xứ hướng dẫn khách du lịch. Cố gắng hài hước một chút, để bạn đọc có thể tương tác cùng” - Trần Duy Nguyễn cho biết thêm. Đơn vị cũng muốn phát triển thêm dòng sách này với các tác giả có trải nghiệm sinh sống tại khu vực Đông Nam Á cùng một số quốc gia Úc, Nhật Bản, New Zealand.

Đầu tháng 1/2020, Wings Books, thương hiệu sách Trẻ của nhà xuất bản Kim Đồng cũng cho ra mắt bộ ba cuốn Miền Trung - dự án sách minh họa nhằm lưu giữ các nét văn hóa đặc trưng tại các tỉnh, thành phố ở miền Trung. Mỗi quyển là một chủ đề: Thực (viết, vẽ về ẩm thực), Kiến (kiến trúc) và Tích (tích cổ). Bộ sách được thực hiện bởi gần 90 họa sĩ trẻ, chủ yếu sinh ra lớn lên hoặc có thời gian gắn bó với miền Trung. 

“Miền Trung bắt nguồn từ dự án theo chân xe lửa đi khắp cả nước vẽ biển hiệu của tôi. Mỗi khi tàu dừng ở ga, tôi lại tìm đến những quán vỉa hè bán các món ăn đặc trưng để xin vẽ biển hiệu cho họ. Sức lực có hạn nên lúc đầu tôi chỉ chọn thực hiện một đến hai biển hiệu ở mỗi vùng đất. Nghĩ sẽ thật phí nếu tìm hiểu về các món ẩm thực rồi cất đi, vì vậy tôi xây dựng Miền Trung để mọi người cùng được biết những món lạ như mình” - họa sĩ Vinh Vương, trưởng nhóm tác giả chia sẻ. 

Miền Trung được khởi động từ tháng 6/2018, bắt đầu với cuốn Thực. Sách mang đến cho bạn đọc những trải nghiệm ẩm thực sống động và đầy màu sắc qua tranh vẽ. Từ bánh canh chả cá, cốm Hộc ở Bình Thuận, mật nho Ninh Thuận, mì mắm Tuy Hòa, chả ram tôm đất Bình Định đến mì Quảng, cơm gà Tam Kỳ, mắt cá ngừ đại dương của Phú Yên, cơm hến, bánh canh Nam Phổ của Huế… 

Không chỉ là các món ngon nổi tiếng mà còn cả các món lạ ít người biết đến, chỉ có ở địa phương, đang có nguy cơ dần biến mất. Khi được kể bằng ngôn ngữ hình ảnh, Miền Trung mang đến cho người đọc những góc nhìn nửa quen nửa lạ về núi Tà Cú, nhà thờ Mằng Lăng, không gian nghệ thuật diễn xướng dân gian bài chòi Hội An, Di sản văn hóa thế giới thành nhà Hồ... Vinh Vương cho biết sau dự án này, nhóm tác giả sẽ cùng nhau bắt tay thực hiện tiếp sách du ký họa về miền Bắc và miền Tây. 

Khi tản văn và du ký không còn “gây sốt” nữa, thì du ký họa có vẻ như đang trở thành xu hướng sáng tác mới. Thể loại mới mẻ cũng đang tạo sân chơi đầy tiềm năng cho các họa sĩ trẻ. 

Lục Diệp - Lê Văn