Án hành chính đang có tình trạng nể nang nhau

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình trả lời chất vấn sáng 20/3

Án hành chính "đang có vấn đề"

Sáng 20/3, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 21, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án.

Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) nêu, theo báo cáo, tỷ lệ án hành chính bị hủy sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao, đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho biết nguyên nhân, giải pháp căn cơ của tình trạng này.

“Phải chăng còn có lý do là tâm lý của một bộ phận thẩm phán cấp sơ thẩm còn tâm lý nể nang, né tránh, ngại va chạm trong giải quyết vì bên bị kiện chủ yếu là người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính”, bà Phương Hoa đặt câu hỏi.

Trả lời về vấn đề này, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, án hành chính “đang có vấn đề”, còn nhiều tồn tại. Tỷ lệ xét xử án hành chính thấp hơn so với yêu cầu của Quốc hội. Năm 2022, tỷ lệ xét xử án hành chính dù đạt yêu cầu, vượt 12% nhưng Chánh án Nguyễn Hòa Bình cũng thẳng thắn chỉ ra, chỉ tiêu Quốc hội giao tương đối thấp.

Vấn đề tồn tại của án hành chính hiện là tỷ lệ xử thấp, hủy sửa nhiều hơn các án khác, có tình trạng UBND các cấp không thi hành nghiêm túc.

Tình trạng này có phải do nể nang hay không, ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định: “Nể nang là có thật nhưng không phải nhiều. Tuyệt đại đa số các thẩm phán phát huy tính bản lĩnh, chuyên nghiệp, nghiêm túc”.

Việc nể nang không phải là nguyên nhân chính dẫn tới tỷ lệ hủy sửa cao, nguyên nhân, theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao là do do việc cung cấp tài liệu của UBND các cấp cho người dân không đầy đủ. Việc chuẩn bị tài liệu đủ hay không ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng xét xử. Một nguyên nhân khác là sự tham gia của chính quyền các cấp trong các phiên tòa hành chính còn rất hạn chế.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao cho rằng, để hạn chế tình trạng cả nể, nâng cao chất lượng xét xử án hành chính, cần thực hiện, đối với vụ án kiện ở huyện thì giao tỉnh xử lý, vụ án của tỉnh thì giao tòa chuyên biệt xử.

Đối với việc cả nể, dù ít nhưng vẫn phải đặt ra vấn đề giải quyết. “Ở nhiệm kỳ trước, chúng ta đã đổi mới tố tụng hành chính. Trước đây, với vụ án huyện xử lý thì giao cho tòa án tỉnh xử; với vụ án của tỉnh thì tỉnh vẫn xử. Nhưng trong sửa đổi, vụ án của huyện xử lý giao cho tòa án tỉnh xử, vụ án của tỉnh do tòa chuyên biệt xử”, Chánh Tòa án nhân dân tối cao nói.

Không nên đưa hết khiếu kiện đất đai sang tòa án

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa đặt câu hỏi về tính khả thi việc đưa các tranh chấp đất đai sang tòa án giải quyết như dự thảo Luật đất đai (sửa đổi) đang đề xuất

ĐBQH Mai Thị Phương Hoa cũng đặt vấn đề, thời gian gần đây, các vụ án hành chính đang tăng về số lượng, trong đó có nhiều vụ việc liên quan đến đất đai. Trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang đề xuất đưa các tranh chấp đất đai sang Tòa án giải quyết. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đánh giá gì về tính khả thi và nguồn lực của Tòa án trong thực hiện đề xuất này?

Chánh án tòa án nhân dân tối cao cho rằng, nếu đưa hết khiếu kiện sang tòa án là đã giới hạn lựa chọn của người dân. Trong khi đó, nếu có lựa chọn cho UBND giải quyết thì nhiều trường hợp sẽ đảm bảo được yêu cầu về tiến độ giải quyết hơn. Do đó, ông đề nghị cân nhắc, không đưa hết các khiếu kiện đất đai sang Tòa án trong dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Tại phiên chất vấn, ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) nêu câu hỏi, thời gian qua, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã nhiều lần gửi văn bản đề nghị Quốc hội ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên. Tòa án Tối cao đã trình hồ sơ đề nghị đưa dự án luật này vào chương trình. ĐBQH băn khoăn, liệu việc ban hành đạo luật này có khắc phục được bất cập trong giải quyết những vụ án liên quan đến người chưa thành niên hiện nay?

Về vấn đề này, ông Nguyễn Hòa Bình thông tin, Tòa án nhân dân tối cao đang trình 1 dự án Luật về nội dung này, hồ sơ đang được chuẩn bị tương đối đầy đủ. Ở thế giới có luật chuyên biệt về vấn đề này. Do đó, việc xây dựng đạo luật riêng thể hiện cam kết của Việt Nam - là 1 trong 2 quốc gia ở châu Á thực hiện các cam kết về bảo vệ trẻ em. Điều này thể hiện sự nhân ái, nhân đạo đối với trẻ em.

Minh Quang