Ấn Độ sắp có hàng triệu người 'bỗng dưng trở thành người nước ngoài'?

Tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Narendra Modi và Đảng Bharatiya Janata (BJP) của ông giành chiến thắng áp đảo trong cuộc tái tranh cử sau một chiến dịch vận động tràn ngập những lời hùng biện chống Hồi giáo, giống như các nhà lãnh đạo dân túy cánh hữu, từ Donald Trump ở Mỹ đến Viktor Orban ở Hungary.

Và cũng giống các nhà lãnh đạo ấy, giới lãnh đạo Ấn Độ đã biến những lời hoa mỹ thành chính sách, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng di cư ở bang Assam đông bắc nước này.

Người dân bang Assam xếp hàng đăng ký Sổ công dân quốc gia ngày 1/1/2018 - Ảnh: AFP/Getty Images

Nhưng khác với châu Âu và khu vực biên giới Mỹ-Mexico, quy mô hậu quả của chính sách nhập cư ở Ấn Độ lớn hơn nhiều: Đến ngày 31/8, bang Assam có thể tước quyền công dân đến 4 triệu người, một động thái được gọi là “nỗ lực tước quyền công dân lớn nhất trong lịch sử”. Vấn đề càng nghiêm trọng hơn khi những người mất quốc tịch, trong đó có nhiều người vốn tự coi mình là người Ấn Độ mấy chục năm nay, không có nơi nào để đi.

Kể từ thế kỷ 19, khi Ấn Độ còn nằm dưới sự cai trị của Anh, bang Assam đã ở “ngã tư của các nền văn hóa đa dạng”, lúc đó người Hồi giáo và người Ấn giáo nói tiếng Bengali định cư về về một bang sau này tách ra thành Bangladesh.

Sau khi Ấn Độ giành độc lập, tình hình nhân khẩu của bang Assam tiếp tục có nhiều thay đổi do “biên giới mềm” với Bangladesh, dẫn đến tâm trạng chống người ngoại bang ở những người Ấn giáo nói tiếng Assam và những cư dân lâu năm của Assam.

Nhằm đối phó với tình trạng bạo lực chống người di cư trong thập kỷ 1980 dẫn đến cái chết của hơn 2.000 người Hồi giáo, bang Assam đồng ý đếm công dân của mình và trục xuất người nước ngoài. Assam chưa thực hiện điều này, thì đến năm 2005 đảng Quốc đại, dối thủ chính của đảng BJP, đề xuất dùng hệ thống điều tra dân số gọi là  Sổ đăng ký công dân quốc gia (NRC) để nắm được ai là người Ấn Độ ai không phải.

BJP đã nắm bắt ý tưởng NRC và sốt sắng đưa nó vào thực hiện, dẫn đến nguy cơ hàng triệu người dân bang Assam sắp tới sẽ bị mất quyền công dân.

Mọi người ở Assam phải chứng minh rằng họ hoặc tổ tiên của họ đã sống ở Ấn Độ trước ngày 24/3/1971 – ngay trước khi Bangladesh tuyên bố độc lập khỏi Pakistan. Khi chính phủ tập hợp dự thảo NRC, 4 triệu người ở Assam đã bị loại trừ, và bây giờ 4 triệu người này còn ba tuần lễ để thuyết phục chính quyền rằng họ là người Ấn Độ, hoặc có nguy cơ bị giam giữ hoặc trục xuất khỏi Ấn Độ.

Tariq Adeeb, một luật sư tranh luận trước Tòa án Tối cao Ấn Độ thay mặt cho các cá nhân bị coi là “người nước ngoài”, gọi NRC là một hành động chống người thiểu số và chống Hồi giáo, và chống lại các nguyên tắc của một nền dân chủ đa dạng và đa văn hóa.

Ông Adeeb nói rằng việc thực thi hạn chót NRC vào ngày 31/8 “đặc biệt gây phiền toái” khi các phần lớn bang Assam vẫn đang quay cuồng vì những trận lụt mùa hè thảm khốc, nhiều ngôi nhà bị cuốn trôi, mang theo các giấy tờ công dân quan trọng. Những tuần gần đây, truyền thông Ấn Độ đưa tin về những gia đình từ chối rời khỏi những ngôi nhà bị lũ lụt tàn phá vì sợ rằng họ sẽ mất quyền công dân và trở thành người tị nạn.

BJP đang nỗ lực nhanh chóng thông qua Dự luật sửa đổi quốc tịch năm 2016, điều này sẽ giúp người nhập cư từ Pakistan, Afghanistan và Bangladesh dễ dàng có được quốc tịch Ấn Độ miễn là họ không theo đạo Hồi.

Nếu dự luật trở thành luật, Sổ đăng ký công dân quốc gia (NRC) rất có thể tước quyền công dân những người Hồi giáo và người Ấn giáo ở Assam, nhưng sau đó chỉ cấp quyền công dân trở lại cho người theo Ấn giáo và những người không theo đạo Hồi.

Hoàng Thanh Việt (Theo Slate)