Ăn cơm với cá

Sống ở London đã lâu, tôi vẫn không sao lý giải nổi chuyện một hòn đảo được bao quanh bởi biển cả mà hải sản tươi sống lại đắt đỏ và khan hiếm đến vậy. Chẳng bù cho Sài Gòn của tôi, dù không ở gần biển, nhưng những bữa cơm với cá là chuyện thường ngày quá đỗi quen thuộc trong gia đình tôi.

Ba má tôi là dân miền Trung, cả nhà nội ngoại đều gần biển, nên chỉ quen ăn cá tươi. Tôi nhớ nhất là những bữa cơm với nồi cá kho “tổng hợp”. Má đi chợ gặp bữa có bán cá “xô”, tức đủ loại cá be bé được cân ký bán chung, má mua về kho cả nồi. Đĩa cá dọn lên nào là cá nục, cá đù, cá bạc má... mỗi loại có mỗi vị và mềm cứng khác nhau, nhưng kho chung lại tạo ra một sự háo hức đủ để đàn con khua đũa rào rào.

Có hôm tôi đi học gần về tới nhà thì trời chợt đổ cơn mưa lớn. Tôi chạy ào về nhà thay vì kiếm chỗ trú. Má mở cổng, thấy tôi ướt nhẹp thì la cho vài câu rồi giục đi lau người để cùng cả nhà ăn cơm. Hồi đó không có điện thoại cầm tay, trẻ con như tôi cũng chẳng có đồng hồ, nhưng bữa cơm nào cũng có mặt đông đủ mọi người. Má cũng đi làm theo ca, nhưng chị em tôi đi học về đến nhà là đã nghe mùi thức ăn dậy từ trong bếp. Ba tôi cũng vừa đi dạy về vừa kịp ngồi vào bàn ăn để còn đủ thời gian chợp mắt rồi lại đến trường dạy ca chiều.

Bữa cơm trưa ngày mưa hồi đó không hiểu sao vẫn còn in đậm trong tâm trí của tôi. Trong mâm còn vài món nữa, nhưng tôi chỉ nhớ mùi mắm cá cơm đậm đà, đĩa rau muống luộc xanh ngắt, nồi cơm trắng bốc khói tỏa mùi thơm ngọt ngào. Có lẽ cái cảm giác mình vừa thoát khỏi trận mưa gió vẫn đang còn rầm rập ngoài sân, cả nhà quay quần đông đủ không thiếu một ai, cái bụng rỗng đang sôi được lấp đầy làm cho vị giác càng thêm kích thích, tất cả hòa lại tạo thành cái cảm giác an toàn, đầm ấm và no đủ.

Hôm nào ngoài chợ có cá mối và cá nhồng, má tôi lại làm món canh chả cá. Món này tốn nhiều công sức, nhưng dĩ nhiên chị em tôi rất sung sướng vì nó rất ngon. Cá mối, cá nhồng làm sạch rồi nạo lấy thịt trắng, ướp gia vị rồi quết cho đến khi thật nhuyễn, thịt đen và da băm nhỏ, cũng ướp gia vị và vo viên nhỏ. Một nửa số cá để nấu canh, một nửa má nắn dẹp ra để chiên.

Cá ngọt thịt nên chỉ cần nấu với thơm, cà chua và nêm với rau ngò gai là đã ngon lắm rồi. Tô canh dọn ra đủ màu sắc, tụi nhỏ chúng tôi tha hồ vớt viên đen viên trắng. 
Má đi xa, tôi chưa kịp hỏi bí quyết, chỉ nhớ rằng món chả cá này chỉ ngon khi làm chung hai loại cá mối và cá nhồng, tỷ lệ ra sao tôi cũng không còn nhớ rõ vì ra chợ giờ cũng ít thấy hai loại cá này.

Rồi những bữa có cá thu tươi, má làm món cá thu xốt cà, cá thu nấu ngót. Hai món này dọn lên mâm thì thấy cuộc đời tươi tắn và sang trọng hơn hẳn, nhưng không hiểu sao tôi lại thấy nhớ cái vị và màu sắc đậm đà của những nồi cá kho hơn. Tôi cũng nhớ cái nồi cá kho mẳn của bà ngoại. Cá nục nhỏ, bà không kho như má mà để nhiều nước để chan cơm và cuốn bánh tráng. Tôi ít được ăn cơm ngoại nấu vì là đứa cháu ở xa, nhưng tôi không thể nào quên nồi cá kho của ngoại. Tôi cũng chưa lần nào được thưởng thức lần thứ hai vì không thể nào tả lại được cái vị ngon và lạ của nó.

Ngoại và má đều đi xa, những bữa cơm cá thân quen vắng hẳn trên bàn ăn của cả nhà. Chị em tôi học thêm được từ bạn bè những cách kho cá mới khác: cá kho nghệ, cá kho rau răm, cá kho dứa, kho dưa... lạ miệng và cũng ngon.

Thỉnh thoảng, tôi nhớ những món cá theo cách nấu của ngoại và má, mà nghĩ kỹ lại, chắc là tôi nhớ má và nhớ ngoại thôi, chứ cá kho theo kiểu nào, nhất là với một người đang sống xa quê như tôi, đều thấy ngon mà!

Phan Quỳnh Dao