Ăn chay thời hiện đại

Ngon và đẹp

Trên thế giới, ăn chay đang là một trào lưu phổ biến, không còn là chuyện ăn uống của một thiểu số mà đã thành một xu hướng đại chúng, hình thành một thói quen ẩm thực lành mạnh. 

Tại Việt Nam, đã xưa rồi câu “không tiền mới phải ăn chay”. Ngày nay, muốn thưởng thức một bữa chay đúng điệu, có khi bạn phải tốn tiền triệu. Trước đây, nói đến ăn chay, nhiều người vẫn nghĩ đơn giản, món ăn được chế biến từ rau, củ, quả, đậu hũ nên rẻ tiền.

Ẩm thực chay còn bắt nguồn từ tôn giáo, mang yếu tố tâm linh nên cũng giới hạn thực khách. Nay đã khác, chuyện ăn chay đã không còn gói gọn trong giới hạn tín ngưỡng mà được xem là một phương thức thực dưỡng để bảo vệ sức khỏe.

Nhu cầu gia tăng, các doanh nghiệp chế biến thực phẩm chay, nhà hàng chay cũng theo đó mà xuất hiện ngày càng nhiều, một số thương hiệu lớn đã phát triển thành hệ thống chuyên nghiệp tại TP.HCM, mở rộng ra nhiều tỉnh thành. 

Với giới văn phòng, công sở - nhóm thực khách đông đảo nhất, nơi thường được họ chọn là những quán chay ngon, lịch sự, có máy lạnh, không gian đẹp, vừa dùng bữa vừa có thể trò chuyện thoải mái hay selfie để khoe bạn bè. 

Trốn cái nắng đầu hè, chúng tôi tìm đến không gian xanh mát của nhà hàng Hoan Hỷ chay (Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.3, TP.HCM). Ở đây, từ cành hoa trang trí đến những ngọn đèn đều mang dáng dấp của hoa sen, lá sen. Giờ cao điểm trưa, quán đông khách nhưng vẫn yên tĩnh.

Thả hồn trong tiếng nhạc thiền nhẹ nhàng, thưởng thức những món chay quen mà lạ, cô bạn đi cùng công nhận: “Ngon quá. Thậm chí mình không nghĩ đây là món chay…”. Thật ra, vẫn chỉ là rau, là nấm, là đậu… nhưng qua bàn tay chế biến khéo léo của đầu bếp, từng món chay như đều có hồn riêng. 

Giá cũng không rẻ, trung bình từ 60.000-120.000 đồng/món. Chị Cung Hồng Kim Thoa - Giám đốc điều hành chuỗi Hoan Hỷ chay giới thiệu: “Nhà hàng của chúng tôi theo trường phái “thiền vị” (món ăn được chế biến từ hoa quả, rau củ, các loại nấm…) khác với phong cách “thực vị” (chế biến đồ chay giả đồ mặn). Chúng tôi muốn từng món chay không chỉ ngon, bổ mà còn phải có thêm sự sáng tạo”.

Nếu muốn thưởng thức món chay theo kiểu phương Tây, bạn có thể đến Prem Bistro và Pi Vegetarian Bistro của cô giáo yoga 8X Lê Thúy Hà. Mê yoga và ẩm thực chay, Hà đã sang tận Thái Lan, Ấn Độ “tầm sư học đạo”. 

Để làm được những món chay đúng điệu, Hà kỹ lưỡng đến từng cọng hành, từng món gia vị… tất cả phải đảm bảo xanh tươi và an toàn. “Có những thứ phải nhập từ nước ngoài rất đắt, nhưng mình muốn khách hàng thực sự được trải nghiệm món chay chứ không chỉ ăn cho no bụng” - Hà chia sẻ.

Thực phẩm chay đắt khách

Cạnh tranh gay gắt

Theo Hiệp hội Ăn chay thực dưỡng Việt Nam, cứ 10 người Việt thì có một người ăn chay. Số liệu nghiên cứu dịch tễ học tại TP.HCM cho thấy, có 1/3 số người trên 40 tuổi mắc chứng béo phì, nguyên nhân chính là do sử dụng thức ăn chứa nhiều đạm động vật. 

Trong khi đó, việc ăn chay đã được khoa học khẳng định là rất có lợi cho sức khỏe. Vì thế, một lĩnh vực đầu tư mới là mở nhà hàng chay ở các thành phố lớn đang thu hút giới kinh doanh. 

Hiện nay, đến 10 quán chay, bạn sẽ được thưởng thức 10 kiểu nấu chay khác nhau theo từng trường phái; có thể theo phong cách Á hoặc Âu, cũng có thể là trường phái không dùng tỏi, không trứng hoặc không sữa... tùy vào định hướng của nhà hàng và sự sáng tạo của đầu bếp. 

Ngoài các món chay thuần Việt, thực khách còn dễ dàng tìm thấy những quán có các món chay Hàn, Nhật, Trung Quốc, Thái Lan... Các nhà hàng cũng đa dạng cách phục vụ như set menu, buffet chay... 

Từ ăn chay mang tính tâm linh đến ăn chay vì sức khỏe giờ đây đều phải đạt yêu cầu “ăn chay vẫn phải ngon”, nên sự cạnh tranh trong lĩnh vực ẩm thực chay cũng rất gay gắt. Các nhà hàng chay đua nhau đầu tư để tạo không gian đẹp, sáng tạo trong chế biến, chuyên nghiệp trong phục vụ, hình thành cả những chuỗi nhà hàng chay sang trọng với vốn đầu tư hàng tỷ đồng. Nhiều nhà hàng chay còn có cả dịch vụ tổ chức sinh nhật, ca hát, hội nghị, tiệc cưới… 

Rủ nhau ăn chay buổi trưa đã là chuyện rất bình thường trong giới công sở.

Việc nở rộ kinh doanh nhà hàng chay còn hình thành một nhu cầu lớn về đầu bếp món chay. “Đầu bếp chuyên nấu món chay có tay nghề cao hiện đang khan hiếm trầm trọng”, ông Võ Đình Thuật - chuyên gia ẩm thực, giảng viên Trường ĐH Hoa Sen nhận định. 

Theo ông Thuật, món chay không chỉ là một món ăn đơn thuần mà còn phải thể hiện cái tâm của người đầu bếp trong thiết kế, trình bày, đảm bảo sự hoàn hảo của hương vị và dinh dưỡng. Đây cũng chính là yếu tố hơn thua trong cạnh tranh kinh doanh nhà hàng chay. Cũng thật khó so sánh chuyện đắt - rẻ của một món chay. 

Nếu ăn mặn, bạn có thể tính gần đúng giá của món ăn nếu biết giá thị trường của nguyên liệu nhưng với ẩm thực chay, một món ăn gần như vô giá, vì giá trị không nằm ở giá nguyên liệu mà là ở kỹ thuật chế biến của đầu bếp và chi phí vận hành của nhà hàng.

“Kinh doanh món mặn, khi thịt cá rẻ, bạn có thể mua nhiều và cấp đông; nhưng kinh doanh nhà hàng chay thì rau củ quả, nấm không để được qua đêm, vì không còn tươi, vị không còn ngọt ngon. Do vậy, việc tính toán mua nguyên liệu hằng ngày là một thách thức, đặc biệt là với mô hình nhà hàng chay vận hành theo chuỗi” - chị Kim Thoa giải thích.

Ăn chay kiểu Âu hút khách trong và ngoài nước.

Nói về kinh doanh ẩm thực chay, hầu hết các chủ nhà hàng đều cho rằng, kinh doanh loại hình này phải xuất phát từ cái tâm, hướng đến điều thiện. Đơn cử như quán chay Quang Thảo của hai nghệ sĩ Quang Thảo và Đình Toàn. Theo chia sẻ của hai anh, lợi nhuận từ nhà hàng được sử dụng để tổ chức các chương trình từ thiện mà quán thường xuyên thực hiện. Nhà hàng Hoan Hỷ chay cũng trích 20% lợi nhuận để thực hiện các chương trình từ thiện xã hội của mình.

Cũng cần phải nói thêm, để đảm bảo đủ dinh dưỡng khi ăn chay, cũng như chế biến món chay cho đúng là việc không đơn giản. Ăn chay không đủ chất, cơ thể sẽ phải “trả giá” bằng bệnh tật, vì nếu không biết cách nấu, bạn có thể sử dụng quá nhiều dầu hoặc chế biến quá sơ sài, không cung cấp đủ dưỡng chất cho cơ thể. 

Trang Facebook CHAY kitchen hoặc các nhà hàng chay đều thường xuyên có các buổi hướng dẫn, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm về món chay. Nếu yêu thích ẩm thực chay, bạn nên theo dõi để có thêm hiểu biết về vấn đề ăn chay để “trẻ, khỏe, đẹp”!

 Phúc Hưng