Âm thanh cocktail Sài Gòn

Ra phố vào ban đêm, khi lòng thanh thản một chút, ai không nghe lạc lõng tiếng mộc mạc có phần kéo dài một cách đơn điệu, hao hao tiếng trên sông nước của những gánh hàng rong. Trong thứ tiếng đó, độc đáo nhất, cả ngày lẫn đêm lang thang từ ngoài đường vào những con hẻm, lên cả những tầng cao là tiếng mì gõ, một nét rất Sài Gòn.

Ai đã từng sống ở khu con kinh lấp cạnh nghĩa địa đô thành, hẳn không thể nào quên hình ảnh này: Tinh mơ, khi thành phố còn ngủ, đã nghe tiếng gõ lóc cóc thật sắc trên đường Cách Mạng Tháng Tám ngày nay. Xe thổ mộ chở hàng bông từ ngoại thành vào, gõ suốt con đường thật dài để ngừng trước cổng chợ Cầu Ông Lãnh. Rồi xe thổ mộ nhanh chóng bị loại khi Sài Gòn công nghiệp hóa, nhưng dư thanh của nó làm sao dứt trong lòng người!

Sài Gòn là hợp lưu của dân tứ xứ, hào phóng đón nhận mọi con người ưa phiêu lưu mạo hiểm có ý chí lập thân, lập nghiệp. Mọi người gặp nhau ở đây cũng nhanh chóng hòa vào nhau thành một cộng đồng.

Độc đáo là mưa Sài Gòn, gần với tánh người Sài Gòn nhất. Bất ngờ ào đến, trẻ trung bặm trợn, ập xuống đè bẹp những âm thanh không phải là mưa, mưa tối trời đất, chứ không rả rích lê thê như mưa nhiều nơi khác, Huế chẳng hạn. Những cặp tình nhân Sài Gòn không phải bồn chồn chờ mưa dứt nơi điểm hẹn, vì đang ầm ầm đó, bỗng ào một tiếng dài và nhẹ nhàng, mưa biến đi lúc nào chẳng hay.

Sài Gòn bây giờ là thành phố có một vòng xoáy âm thanh nhiều quốc tịch của hàng triệu chiếc xe máy khiến người ta… không còn nhận ra nó nữa. Cũng bây giờ, khi Sài Gòn tràn đầy những công ty, cửa hàng, shop hàng hóa và những căn nhà hiện đại, thì khi điện lưới quốc gia bị cúp, người ta có ngay điện… lưới nhà. Giữa trời trưa nắng lửa, những chiếc máy phát điện để ngay vỉa hè thi nhau nổ rầm rầm, chát chúa như chạy đua cùng khối âm thanh của xe máy, càng làm cho ấn tượng Sài Gòn - thành phố của tiếng động, trở nên rõ hơn.

Trong dòng âm thanh cocktail ầm ào của Sài Gòn, bỗng có thêm tiếng ca từ xe kẹo kéo, rề rà, trải dài theo đường phố. Từng cặp những cô gái quê cũng áo bỏ trong thùng bảnh bao, nhưng mộc mạc; cũng một chút son trên môi, tạo ra một phong cách mới của công việc kiếm miếng cơm, dù rằng trang điểm chưa nhuyễn, còn nguyên nét vụng về của người miền quê, mà là quê nghèo. Đấy là những chiếc xe đạp được chăm chút, có chiếc thùng nhỏ bằng formica phía sau, vừa đựng hàng vừa chứa cái cassette. Mỗi xe có hai cô, tạo thành một cặp, dắt đi rong, thả tiếng nhạc lại phía sau, nhẹ nhàng, thong thả.

Con hẻm nhỏ cặp nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế là “khu kẹo kéo”. Nói vậy bởi ở đây có người chủ trung niên từ Quảng Ngãi vào, mang theo nghề của quê hương. Anh ta sản xuất kẹo, trang bị xe và đồ nghề, không quên chiếc cassette với nhạc mà theo anh: “Phải nhạc Trịnh, mà Khánh Ly hát mới điệu nghệ”. Em, cháu từ quê vào được cho ở trọ, cho mướn trọn bộ đồ nghề và kẹo. Sáng sáng, từng cặp đẩy xe đi, bán hết mang xe về trả tiền cho chủ và thảnh thơi hưởng phần lãi sau một ngày đi bộ.

Một cô trạc hai mươi nói: “Em tính ra mỗi ký kẹo phải đi sáu cây số”, đường càng dài, kẹo bán càng nhiều, ngày mưu sinh được tính như thế. Một cô đã cứng tuổi, vốn là đứa bé thoát chết trong cuộc tàn sát đẫm máu Sơn Mỹ năm nào, cho biết xe của cô chọn lộ trình Nhà thờ Đức Bà - Thủ Đức, đi theo hướng cầu Bình Lợi; chiều từ Thủ Đức lộn về thành phố, rẽ ngang, len lỏi khu cư xá Thanh Đa. Nhờ chịu đi mà mỗi ngày cô bán được khoảng 10kg kẹo với con đường nhẩm tính ra khoảng năm chục cây số. Trong cái nắng, nóng ùng ục của Sài Gòn, tiếng nhạc Trịnh Công Sơn như ru giấc mộng kiếm tiền để trở lại quê nhà của những cô gái miền Trung.

Tiếng động Sài Gòn mạnh mẽ, bộc trực như cái tánh người Sài Gòn và thành phố làm nên tính chất cư dân hay chính cái tính chất ấy làm nên một Sài Gòn? Bao giờ Sài Gòn là đô thị yên tĩnh? Không bao giờ và không thể nào, vì đất hẹp người đông, lại là thành phố công thương nghiệp đa hình đa dạng, trẻ trung hiếu động thì cứ nên yêu lấy tiếng động ùng ục ấy thôi. Mất nó là mất Sài Gòn!

Nhiều lúc nhớ da diết, nhớ đắng cay âm thanh non trẻ, nóng bỏng, rộn rã, đầy sức ma sát và tinh khiết của cuộc sống Sài Gòn một thời, rồi không chia tay mà vẫn xa thăm thẳm…

CAO THOẠI CHÂU