Âm nhạc và Haruki Murakami

Haruki Murakami và âm nhạc của ngôn từ được Jay Rubin - dịch giả chuyển ngữ các tác phẩm của ông sang tiếng Anh - chắp bút. Tập sách nói về tiểu sử cũng như những giá trị đặc sắc trong văn chương ông. Bàn về âm nhạc là tuyển tập đối thoại được Murakami ghi lại trong những cuộc chuyện trò với vị nhạc trưởng đại tài người Nhật Seiji Ozawa. Có thể thấy mối tương quan giữa âm nhạc và văn chương với riêng Murakami là rất lớn. 

Hai tác phẩm Haruki Murakami và âm nhạc của ngôn từ và Bàn về âm nhạc

Sinh ra trong một gia đình truyền thống, cha mẹ càng muốn ông tiếp cận nhiều văn hóa bản địa, nhưng Murakami lại mê đọc văn chương phương Tây. Ông sớm kết hôn và mở quán bar nhạc Jazz kiếm kế sinh nhai. Trong những tháng năm đó, ông đã chính thức ra mắt làng văn bằng tác phẩm đầu tay: Lắng nghe gió hát.

Jay Rubin đã chỉ ra sự tương quan của thứ âm nhạc mê dụ đó với các tác phẩm sau này của Murakami. Một trong những điểm quan trọng là cách ông đặt sợi dây xuyên suốt vào các tiểu thuyết lớn. Thế giới huyễn tưởng của Murakami buông rời, góp lại và muôn hình vạn trạng như những ngẫu hứng của Jazz. Ngay chính dịch giả như Jay Rubin - người tiếp xúc sâu nhất và cũng nhiều nhất với văn bản của ông - đôi khi cũng không hiểu hết những sự liên kết.

Còn chính Murakami cũng thừa nhận rằng các tiểu thuyết của ông được viết theo dòng ngẫu hứng. Nó không sẵn có từ trước, mà chỉ khi ngồi trước trang giấy, màn hình, thì nó mới lại bùng nổ như chuỗi những note được sắp đặt cầu kỳ, hay kỹ thuật scat điêu luyện trong trình diễn Jazz.

Tuy thế, các tác phẩm của ông cũng không đơn thuần chỉ chịu ảnh hưởng của Jazz, mà như Jay Rubin chỉ ra, đâu đó cũng có ảnh hưởng của Pop. Hai tác phẩm quan trọng nằm trong dòng này là Rừng Na Uy và Phía nam biên giới phía tây mặt trời đã đưa danh tiếng Murakami ra khỏi Nhật Bản. Tuy thế, đây không phải là các tác phẩm mà ông hứng thú và tự hào nhất.

Nhạc trưởng Seiji Ozawa, Nhà văn Haruki Murakami và Dịch giả Jay Rubin

Bàn về âm nhạc cũng được Murakami thực hiện trong sự tình cờ. Những cuộc trò chuyện này - như Murakami nói - nên được ghi lại bởi không dễ có được. Không chỉ là những ký ức về giới hàn lâm của Ozawa hay bàn sâu hơn về các giai điệu, các vị nhạc trưởng, nhạc công… Bàn về âm nhạc còn cho thấy một Murakami khác, một khía cạnh trái ngược hoàn toàn với tính ngẫu hứng của Jazz.

Khi nói về những khó khăn trong việc đọc nhạc phổ với Ozawa, Murakami cũng đã tỏ bày sự đồng cảm khi không hiểu được bản gốc để dịch. Không chỉ là một tiểu thuyết gia, Murakami còn là "cầu nối" đưa văn chương phương Tây vào lại nước Nhật bằng việc chuyển ngữ.

Tính mực thước của nhạc cổ điển còn được thể hiện ở quy trình làm việc không ngừng. Murakami thường dậy lúc bốn giờ và làm việc đến trưa. Tương tự, Ozawa làm việc trước buổi ăn sáng. Cả hai người đều đam mê công việc, cống hiến gần như không ngơi nghỉ. 

Văn chương Murakami luôn chứa nhạc tính, nhưng nó từ đâu và ảnh hưởng như thế nào thì từ trước đến nay vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ cho những độc giả yêu văn chương ông. Với việc khái quát hóa tiểu sử, phân tích sợi dây văn chương liền mạch của Jay Rubin, bên cạnh những ghi chép của chính Murakami cùng Ozawa, chân dung của Murakami trở nên sinh động hơn bao giờ hết. 

Ngô Minh