Ai đó đưa clip chợ xổm lên Facebook…

1. Ngày trước, chợ chỉ là thẻo đất nhỏ cận kề bên cái hồ nuôi cá to đùng của hợp tác xã. Thời bao cấp, chợ lèo tèo, mua gánh bán bưng, có tên là chợ xổm. Cái tên đầy hình ảnh, ngụ ý lúc họp chợ kẻ bán lẫn người mua đều… ngồi xổm: mua bán mau còn về lo chuyện nhà…

Sang thời mở cửa giao thương phát triển, cái hồ cá làm ăn thua lỗ quanh năm bị “xóa sổ”, đem san lấp mặt bằng chuyển luôn làm chợ. Cổng chợ, nhà lồng, lều quán được quy hoạch dựng xây quy củ, chợ xổm hóa rộng rãi, khang trang. Khang trang nhưng vẫn cứ là chợ quê, giữ nguyên những nền nếp rất “quê” lâu đã thành truyền thống. 

Mặc kệ cái tên chợ mới đặt, nước sơn kẻ còn mới toanh trên bảng, 99% người đi chợ vẫn cứ quen mồm gọi “đi chợ xổm” cho dù giờ ra chợ không mấy ai còn… ngồi xổm. Ngồi xổm thì không, nhưng họp sớm tan sớm thì vẫn giữ lệ như xưa. 5g sáng họp, 9g hay 9g30 sáng là tan, sau đó chợ vắng ngắt. Ai lề mề đi chợ chẳng còn gì mà mua! 

Ảnh mang tính minh họa

2. Ở chợ xổm, 90% mặt hàng đều “dễ mua”. Cái nếp “bán rẻ” của người chợ xổm chắc cũng đã hình thành từ xưa.

Quê nghèo, hàng hóa muốn có khách mua phải chấp nhận bán giá mềm, kiếm lời thật ít. Một, mười, tới trăm người mua bán làm ăn đều ý thức vậy khi đặt gánh hoặc dựng sạp, lều kinh doanh nơi chợ xổm. Rẻ nhất nơi chợ này phải kể là hàng rau-củ-quả. Kế đến là hàng quà vặt, hàng ăn.

Cách đây bốn năm, cái bánh bò to cộ giá 2.000 đồng. Bánh bèo thì 12.000 đồng/kg. 4.000 đồng một gói xôi. Tô bún có thịt hoặc cục giò to giữa tô giá chỉ 10.000 đồng. Cơm gà, cơm sườn ra dĩa cũng 10.000 đồng… 

Lần đầu cô bạn dân phố về quê chơi, sáng tôi đưa ra chợ ăn điểm tâm. Hỏi giá xong, cô cứ liếc nhìn tô bún với dĩa cơm gà, ánh mắt đầy nghi ngại “liệu có… ăn được không bạn?”.

Tôi bật cười, dúi đũa vào tay kẻ đa nghi: ăn đi, đừng hỏi nhảm… Kết quả: ngày hôm đó đãi điểm tâm xong tôi còn dắt bạn lòng vòng “ăn hàng” (quà vặt) chợ xổm một lần cho biết. Món nào bạn cũng khen ngon, kêu rẻ, tham ăn nhiều đến mức về nhà bỏ cả cơm trưa, cái bụng căng tròn…

Ảnh mang tính minh họa - TienSa

3. Không chỉ rẻ, người chợ xổm còn bán mua chân thật. Có nói thách, nhưng không nhiều; chủ yếu để “đối phó” cùng những người mua hay trả giá. Gặp người không trả cũng tự động bớt để “giữ bạn hàng”. Kinh doanh chợ quê, đừng nghĩ tới chuyện mua bán chụp giật, nói một nẻo đi một đàng để mong “trúng mánh”. Toàn bà con thân thuộc, chơi liều một lần, lần sau cộng đồng sẽ chỉ mặt đặt tên, “đào thải” ngay. Biết vậy nên mỗi lần về quê đi chợ tôi đều hết sức an tâm, mua bán không bao giờ phải nhọc sức trả giá.

Nỗi lo duy nhất là mua người này sợ… mích lòng người kia bởi nhìn đâu cũng chỗ quen thân tình nghĩa. Thôi thì đành nhớ: hôm nay mua món đó của chị A rồi thì ngày mai sẽ sang anh B, mốt lại ghé chị C cho nó công bình…

***

Lâu bận rộn không về thăm quê, tình cờ lên mạng, thấy cái clip chợ quê được ai đó quay, tung lên Facebook kèm những lời bình dễ thương sao mà giống chợ xổm nơi quê họ. Ký ức bao năm về ngôi chợ thân yêu đột ngột ùa về khiến quay quắt nhớ. Hóa ra quê là vậy; là gần bên thấy bình thường lắm nhưng đi xa lại đau đáu muốn về… 

Y Nguyên