Ai dễ bị viêm tụy cấp?

Người uống nhiều rượu bia dễ bị nhất

Bác sĩ Hồ Tấn Phát - Trưởng khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) – khuyến cáo: Khi bị viêm tụy cấp, các men tụy xâm nhập vào xoang bụng gây tiết dịch hoặc chảy máu ổ bụng. Men tuỵ vào hệ tuần hoàn gây tổn thương và suy thận, suy hô hấp… và tử vong.

Hiện vẫn chưa xác định rõ được cơ chế bệnh sinh của viêm tụy cấp. Y học chưa giải thích được tại sao khi viêm tụy, men tụy lại thoát ra khỏi mô kẽ, lan ra xung quanh phá hủy ngược lại các mô tụy, phá hủy các nội tạng lân cận; thấm ngược vào máu gây nhiễm trùng máu, gây tụ dịch, hoại tử... Đến nay, khoảng 20% trường hợp không thể xác định nguyên nhân viêm tụy cấp.

Bệnh nhân điều trị các bệnh tiêu hóa tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Thế nhưng, y khoa ghi nhận được 3 nguyên nhân chính dẫn đến viêm tụy cấp gồm: sỏi mật, dùng bia rượu, tăng mỡ máu...

Thống kê tại khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Chợ Rẫy cho thấy, có khoảng 760 trường hợp viêm tụy cấp mỗi năm; nhiều nhất là vào những thời điểm như dịp lễ tết.

Trong số này, có đến 80% xuất viện an toàn sau 5-7 ngày điều trị nội khoa (không phẫu thuật hay lọc máu). 20% còn lại bệnh trở nặng, có thể tử vong vì những biến chứng suy gan, suy thận, suy hô hấp...

Ai dễ bị viêm tụy cấp? Tại Việt Nam, lạm dụng rượu bia là nguyên nhân phổ biến gây viêm tụy cấp. Yếu tố gây bệnh đứng hàng thứ 2 là sỏi mật, sỏi tụy. Còn lại là do các rối loạn chuyển hóa như: tăng tryglycerit máu (dạng tăng mỡ máu) ngày càng gặp nhiều hơn. Hoặc người bệnh bị tăng canxi máu do u tuyến giáp, nhiễm trùng (do mắc quai bị, viêm gan siêu vi, giun đũa) hay bị biến chứng sau mổ, nội soi mật tụy ngược dòng, chấn thương bụng…

Dấu hiệu phát hiện sớm viêm tụy cấp? 

Triệu chứng viêm tụy cấp chỉ là những cơn đau bụng khởi phát đột ngột, sau một bữa ăn no, ăn nhiều mỡ. Người bệnh bị đau vùng trên rốn, bên trái, lan ra lưng trái; kèm theo nôn nhiều, liên tục, sau nôn không đỡ đau.

Các nguyên tắc chung trong điều trị viêm tụy cấp là điều trị hồi sức nội khoa, điều trị nâng đỡ hỗ trợ toàn thân, điều trị các biến chứng. Mục đích là để tuyến tuỵ nghỉ, tránh kích thích tuỵ bài tiết bằng thuốc và bằng phương pháp nuôi ăn… có thể khiến bệnh nặng hơn. Người bệnh được theo dõi sát diễn tiến để chỉ định can thiệp ngoại khoa vào thời điểm thích hợp nhất.

Bệnh nhân bị các bệnh tiêu hóa điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Bệnh viêm tụy cấp có nguy hiểm không? Bác sĩ Hồ Tấn Phát cho biết khi viêm tụy cấp thể nặng, khó có thể tiên liệu trước có qua khỏi hay không. Bệnh lý này cũng không có khái niệm thời gian vàng như đột quỵ. Có khi vào bệnh viện sớm vẫn tử vong.

Theo bác sĩ Lê Thị Tuyết Phượng - Trưởng khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) - có trường hợp đến 5 lần phải nhập viện vì viêm tụy cấp và cả 5 lần đều xuất viện an toàn. May mắn cả 5 lần bệnh nhân đều không bị hoại tử suy đa cơ quan

Người này ở độ tuổi ngoài 50, có cuộc sống khá giả, thường xuyên sử dụng rượu bia – một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp. Do đặc thù công việc phải giao tiếp nhiều, mỗi lần người này uống bia rượu là đau bụng và nhập viện. Chẩn đoán đều là viêm tụy cấp. Lần thứ 5, người này nằm điều trị tại Bệnh viện 115 đến hơn 40 ngày, sau đó xuất viện an toàn...

Bệnh viêm tụy cấp diễn biến khó lường trước, có thể dẫn đến tử vong.

Thế nhưng có nhiều trường hợp, viêm tụy cấp dẫn đến cái chết nhanh tức tưởi. Thậm chí, theo bác sĩ Lê Thị Tuyết Phượng, viêm tụy cấp là nguyên nhân đứng thứ 4 của các trường hợp đột tử. Có những trường hợp đang trong bữa nhậu thì... đột tử. Mọi người thường nghĩ là do bị nhồi máu cơ tim hay xuất huyết não mà bỏ qua nguyên nhân viêm tụy cấp.

Theo các bác sĩ, để phòng ngừa viêm tụy cấp, nên hạn chế uống rượu,bia; phát hiện và điều trị sỏi mật, sỏi tụy; người bệnh tăng triglyceride cần điều trị thường xuyên và kiểm soát chế độ ăn hợp lý.

Hiếu Nguyễn