AI đang ở trong tay mỗi người

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nhấn mạnh việc tự học. Người nói: “Chúng ta phải học, phải cố gắng học nhiều. Không chịu khó học thì không tiến bộ được. Không tiến bộ là thoái bộ. Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo, mình không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”.

Buổi bồi dưỡng kiến thức về AI ngày 22/3 trong chương trình thử nghiệm bồi dưỡng nguồn nhân lực AI năm 2025 do Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM phối hợp Sở Nội vụ TPHCM triển khai - Ảnh: Nguyễn Loan

Trong bối cảnh công nghệ bùng nổ hiện nay, đặc biệt là sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI), lời dạy ấy càng trở nên sâu sắc. AI đang ở trong tay, cơ hội cũng đang ở trong tay, nhưng nắm bắt hay để nó vuột mất lại là lựa chọn của mỗi người.

Khảo sát năm 2024 của McKinsey - tập đoàn hàng đầu thế giới về tư vấn quản trị cho kết quả, 65% doanh nghiệp trên toàn cầu đã tích hợp AI vào quy trình vận hành. Trong nghệ thuật, AI hỗ trợ sáng tác nhạc, vẽ tranh. Trong nông nghiệp, AI giúp phân tích đất đai, tối ưu hóa sản lượng mỗi mùa vụ. Bây giờ, câu hỏi không còn là “AI có cần thiết không”, “AI sẽ thay đổi thế giới ra sao” mà là “Sử dụng AI như thế nào”. Thế nhưng, vẫn còn nhiều người sợ AI sẽ lấy mất việc làm của con người, sợ nó quá phức tạp để tiếp cận, thậm chí có người nghĩ công việc của mình không cần AI, hay AI không phải là vấn đề của mình.

Nhìn lại lịch sử, chúng ta thấy mỗi cuộc cách mạng công nghiệp đều tạo ra sự dịch chuyển trong thị trường lao động. Khi máy móc xuất hiện, con người không mất việc mà chỉ có công việc thay đổi. 50 năm trước, khi máy tính cá nhân ra đời, nhiều người cũng sợ mất việc nhưng thực tế, máy tính lại tạo ra nhiều ngành nghề mới, hàng triệu việc làm mới, trở thành công cụ hữu ích trong rất nhiều ngành nghề. AI cũng vậy. Những công việc lặp đi lặp lại có thể dần bị thay thế, nhưng những ai biết sử dụng AI để nâng cao hiệu suất, sáng tạo và giải quyết vấn đề sẽ là những người dẫn đầu.

Ngày càng nhiều công việc yêu cầu kỹ năng sử dụng AI. Ở nhiều nước, trẻ em được dạy về AI từ bậc tiểu học. Ở nước ta, một số trường phổ thông, đại học đã bắt đầu đưa AI vào giảng dạy, nhưng phần lớn vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ. Nếu không tự học, chúng ta sẽ mãi là người đi sau trong một thế giới đang thay đổi từng giây.

Tự học về AI không có nghĩa là phải trở thành chuyên gia công nghệ. Đơn giản là ta học cách sử dụng những công cụ AI hiện có để phục vụ cho công việc và cuộc sống. Nhà báo có thể dùng AI để phân tích dữ liệu, gợi ý chủ đề bài viết; giáo viên có thể ứng dụng AI để tạo bài giảng sinh động hơn; doanh nhân có thể tận dụng AI để nghiên cứu thị trường, tối ưu hóa hoạt động kinh doanh. Không ai bị bỏ lại phía sau trong thời đại công nghệ, trừ khi chọn đứng yên.

Công nghệ, tri thức không còn là đặc quyền của một nhóm nhỏ mà là tài nguyên chung của nhân loại. Chưa bao giờ, việc tiếp cận tri thức lại dễ dàng như hiện nay. Chỉ với một chiếc điện thoại có kết nối internet, ai cũng có thể tìm hiểu về AI, học hỏi từ những chuyên gia hàng đầu thế giới mà không tốn kém quá nhiều chi phí. AI không phân biệt đối tượng sử dụng giàu hay nghèo, có bằng cấp hay không.

Thế nhưng, nhiều người vẫn trông chờ được đào tạo, chờ được ai đó hướng dẫn. Trong khi AI không chờ đợi ai. Những người biết tận dụng AI để nâng cao kỹ năng, tăng hiệu suất làm việc sẽ nhanh chóng tiến xa hơn. Ngược lại, những ai thụ động sẽ ngày càng lạc hậu. Thứ quyết định khoảng cách giữa người làm chủ công nghệ và người bị công nghệ bỏ lại chính là tinh thần tự học. Nên vấn đề đặt ra là liệu chúng ta có sẵn sàng tự học hay không.

AI là câu chuyện đang diễn ra. Cơ hội đang ở trong tay. Tận dụng hay bỏ lỡ, bắt nhịp tiến lên hay tụt lại đều nằm ở lựa chọn của mỗi người.

Minh Tuệ