AI cần báo chí hay báo chí cần AI?

21/06/2024 - 22:07

PNO - Trong gần 2 thập niên qua, khi các công ty công nghệ như Apple, Amazon, Google, Meta và Microsoft bước vào hàng ngũ những công ty có giá trị nhất thế giới, Mỹ đã mất đi 1/3 số tờ báo và 2/3 số phóng viên làm việc.

Nhìn chung, sự thống trị của một số tập đoàn công nghệ tư nhân có trụ sở tại Thung lũng Silicon về quảng cáo kỹ thuật số, xuất bản, khả năng thu hút khán giả, nắm bắt dữ liệu, điện toán đám mây và công cụ tìm kiếm đã làm suy giảm các mô hình kinh doanh báo chí trên toàn thế giới. Các tập đoàn này là sự đe dọa về việc sức lao động của hàng triệu nhà báo và những người khác bị khai thác để xây dựng mô hình AI của họ và phát triển các ứng dụng làm thay đổi nền kinh tế, xã hội.

Một báo cáo do Viện Nghiên cứu báo chí Reuters (Anh) công bố vào tháng Sáu cho thấy, phần lớn người dân sẽ không thoải mái với những tin tức được tạo ra bằng AI - ẢNH MINH HỌA: TERO VESALAINEN (Shutterstock)
Một báo cáo do Viện Nghiên cứu báo chí Reuters (Anh) công bố vào tháng Sáu cho thấy, phần lớn người dân sẽ không thoải mái với những tin tức được tạo ra bằng AI - Ảnh minh họa: TERO VESALAINEN (Shutterstock)

Tuy nhiên, không giống như các nhà báo, AI không thể vào phòng xử án hoặc phỏng vấn một bị cáo sau song sắt, gặp gỡ phụ huynh đang đau buồn sau vụ xả súng ở trường học, nuôi dưỡng niềm tin của người tố giác hoặc dũng cảm bước ra tiền tuyến của những cuộc xung đột đẫm máu… Hơn nữa, nếu không có quyền truy cập vào nội dung chất lượng cao do con người tạo ra và báo chí cung cấp thì các mô hình nền tảng thúc đẩy hoạt động học máy và các ứng dụng AI tổng hợp sẽ gặp trục trặc, xuống cấp, thậm chí có khả năng sụp đổ.

Báo chí đặc biệt có giá trị đối với công cụ tìm kiếm AI tổng quát, giúp cung cấp thông tin, bối cảnh, xác minh tính xác thực và trích dẫn phát ngôn của con người. Việc tìm kiếm thông tin về các doanh nghiệp địa phương, các vấn đề cộng đồng hoặc chính phủ sẽ kém hữu ích hơn rất nhiều nếu không có nguồn tin từ báo chí địa phương. Mặt khác, báo chí tập trung vào các chủ đề đặc thù, tin nóng và báo cáo điều tra sẽ có giá trị đặc biệt trong việc chống lại làn sóng thông tin sai lệch và những nội dung trực tuyến chất lượng thấp.

Một nghiên cứu năm 2022 của công ty tiếp thị công cụ tìm kiếm Semrush (Mỹ) cho thấy, một nửa kết quả tìm kiếm AI tổng quát của Google không được người dùng truy cập và chỉ một phần rất nhỏ người dùng Facebook truy cập vào nội dung tin tức trong khi lướt qua trang chủ cá nhân.

Điều đáng lo ngại là cách các công ty AI xây dựng hệ thống của họ thông qua hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ trên diện rộng và sử dụng nội dung báo chí mà không trả tiền. Báo chí là một phần thiết yếu của nhiều bộ dữ liệu nền tảng được sử dụng để phát triển và đào tạo các hệ thống trí tuệ nhân tạo tổng hợp. Tin tức chiếm một nửa trong số 10 trang web hàng đầu về dữ liệu mà Google dùng để đào tạo một số mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) phổ biến nhất. Ngay cả nội dung báo chí phải trả phí cũng có trong LLM và được sử dụng để tạo ra các phản hồi của công cụ AI.

Hiện tại, các công ty AI đã bắt đầu đạt được thỏa thuận với những tòa soạn báo và nhà xuất bản tin tức để có quyền truy cập vào nội dung của họ. OpenAI thuộc sở hữu của Microsoft đã ký thỏa thuận cấp phép với một số tổ chức báo chí lớn nhất thế giới, bao gồm Associated Press, Axel Springer, Le Monde và tập đoàn truyền thông Tây Ban Nha Prisa. Một số tổ chức khác được cho là đang thảo luận với Apple và Google. Mặc dù các điều khoản thỏa thuận được giữ bí mật nhưng sơ khởi có thể xác định chúng bao gồm khả năng tiếp cận nội dung, kho lưu trữ trong một khoảng thời gian xác định. Tuy vậy, các phương tiện truyền thông nhỏ hơn, thiểu số và mang tính địa phương đang bị bỏ lại phía sau, một phần vì họ không tìm thấy chỗ đứng của mình trong chuỗi giá trị AI, thiếu nguồn lực và sự ảnh hưởng để tìm kiếm các thỏa thuận hoặc đàm phán một cách hiệu quả.

Linh La (theo The Brookings Institution)

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI