Ả Rập Saudi-Iran: Nóng lạnh bất thường ở mức nguy hiểm

Iran cắt đứt giao thương với Ả Rập Saudi

Mối quan hệ giữa Iran và Ả Rập Saudi trở nên nặng nề sau việc chính quyền Riyadh tử hình ông Nimr và 46 người khác hôm 2/1. Quan hệ giữa 2 nước đang rất tồi tệ khi Tehran quyết định cắt đứt quan hệ thương mại với Riyadh, sau khi nghi ngờ máy bay Ả Rập Saudi tấn công đại sứ quán tại Yemen.

Đài truyền hình quốc gia Iran dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hossein Jaber Ansari cho biết, hành động cố ý này của Saudi Arabia vi phạm mọi quy tắc quốc tế về bảo vệ các phái bộ ngoại giao.

Theo ông Ansari, Chính phủ Saudi Arabia phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại gây ra, cũng như tình trạng của các nhân viên sứ quán bị thương. Tuy nhiên, ông Ansari không cho biết thời điểm xảy ra vụ tấn công.

Người dân biểu tình việc Ả Rập Saudi xử tử giáo sĩ Nimr al-Nimr

Trong cuộc họp nội các dưới sự chủ trì của Tổng thống Iran Hassan Rouhani vào ngày 7/1, Tehran đã quyết định cấm nhập khẩu hàng hóa từ Ả Rập Saudi. Ngược lại, Riyadh tuyên bố vào hôm thứ Hai (4/1) rằng nước này đã dừng mọi hoạt động thương mại và trao đổi hàng không với Iran.

Ả Rập Saudi, Bahrain, Sudan, Djibouti và Somalia đều đồng loạt cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran trong tuần này, trong khi các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất giảm cấp độ quan hệ với Tehran. Kuwait, Qatar và Comoros cũng triệu hồi phái viên ngoại giao sau khi người biểu tình tấn công đại sứ quán Ả Rập Saudi tại Tehran.

Những căng thẳng giữa hai quốc gia này đã khiến cộng đồng quốc tế lo ngại và lên tiếng kêu gọi hai nước giảm nhẹ căng thẳng.

Theo nhận định của giới quan sát, việc Iran cấm nhập khẩu hàng hóa của Ả Rập Saudi hoặc được trung chuyển từ nước này gây tác động xấu đến cả hai nước. 

Iran muốn quan hệ tốt với các nước trong khu vực

Trong khi nhiều nước thuộc Tiểu vương quốc Ả Rập quay lưng lại với Iran thì nước này cũng bày tỏ việc sẽ có một mối quan hệ tốt đẹp với các nước trong khu vực. 

Iran đã bày tỏ các dấu hiệu sẵn sàng đàm phán với Ả Rập Saudi, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa hai quốc gia này trở nên nghiêm trọng.

Tổng thống Iran Hassan Rouhani.

Phát biểu tại cuộc họp nội các ngày 7/1, Tổng thống Iran Hassan Rouhani nhấn mạnh Iran muốn có mối quan hệ tốt đẹp và hữu nghị với tất cả các nước trong khu vực. Hành động tấn công của những người biểu tình nhằm vào các cơ quan ngoại giao của Ả Rập Saudi ở Tehran và thành phố Mashhad là vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến uy tín quốc tế của Iran. 

Ông Rouhani cho biết những đối tượng này sẽ bị pháp luật trừng trị, đồng thời nhấn mạnh Chính phủ Ả Rập Saudi nên “đóng góp xây dựng” vào cuộc chiến chung chống khủng bố, nhất là các phần tử khủng bố đang hoạt động ở Syria và Iraq.

Ả Rập Saudi: Không có chiến tranh với Iran

Tại cuộc họp báo cùng ngày ở Tehran, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif cho rằng tất cả các nước trong khu vực cần phải đoàn kết, đặc biệt trong cuộc chiến chống khủng bố. 

Ông Zarif nhấn mạnh “Iran không muốn căng thẳng leo thang trong khu vực và luôn sẵn sàng đối thoại với các nước láng giềng." Ông cũng tuyên bố lấy làm tiếc về các vụ tấn công nhằm vào phái bộ ngoại giao Saudi Arabia, đồng thời cho biết 50 đối tượng đã bị bắt giữ vì liên quan đến các vụ tấn công này.

Trả lời phỏng vấn tờ The Economist (Anh) ngày 7/1 về khả năng xảy ra chiến tranh với Iran, Hoàng tử Saudi Arabia bin Salman nói rằng đó là viễn cảnh mà Riyadh không nghĩ tới và người nào võ đoán về điều này thì quả thực họ có vấn đề về tư duy. Lý do là bởi “một cuộc chiến giữa Iran và Saudi Arabia sẽ là khởi đầu cho một thảm họa lớn ở khu vực… Chắc chắn chúng tôi sẽ không cho phép điều đó xảy ra”, ông bin Salman nói.

Trong bối cảnh tưởng chừng như mối quan hệ của 2 nước khó có thể hạ nhiệt thì ngoại giao 2 nước lại có những phát ngôn nhằm xoa nhẹ mối quan hệ đã bị tổn thương nặng. Việc này là một dấu hiệu tích cực giúp cho việc tình hình an ninh khu vực cũng như thỏa thuận hạt nhân của Iran và P5+ có khả năng được thực hiện đúng theo cam kết.

Hoàng Trang (tổng hợp)