6 việc bố mẹ cần làm ngay để giúp trẻ thông minh và sáng tạo

Hiểu rõ khái niệm "thông minh" và "trí sáng tạo"

Chúng ta hay nhầm lẫn hai khái niệm thông minh và sáng tạo. Thực ra, hai khái niệm đó hoàn toàn khác nhau. Trong tạp chí “The Brain – The ultimate guide”, có mấy bài viết làm tôi rất tấm đắc. Xin tóm tắt để chia sẻ cho các ông bố bà mẹ. Hiểu các khái niệm này, và biến nó thành những hành động cụ thể hàng ngày, sẽ giúp các bạn nuôi dạy con thành người thông minh và sáng tạo. Các nhà khoa học đã chứng minh rằng: Trí thông minh và sự sáng tạo được tạo nên từ các sự kết nối với nhau của các phần trong hệ thần kinh (từ nguyên bản tiếng Anh là brain connection).

Chị Trần Bích Hà và con gái.

Sự thông minh được quyết định chủ yếu bởi tốc độ của sự kết nối, chứ không phải là kích thước (A matter of speed than size). Khi thông tin được truyền tải càng nhanh trong não bộ, con người càng thông minh. Trí thông minh được tạo thành có một phần là do di truyền, nhưng phần lớn do được nuôi dạy đúng cách và đúng lúc từ những ngày đầu tiên con người ra đời.

Một người có thể rất thông minh (nhờ bố mẹ cho họ làm quen với thông tin từ rất sớm). Nhưng đáng tiếc là nhiều người thông minh nhưng thiếu tính sáng tạo. Vì sao vậy: vì họ bị nuôi dạy trong môi trường quá nhiều “lề thói”, quá nhiều bảo thủ.

Từ nhỏ, họ luôn bị “gò”, bị ép vào những chuẩn mực nhất định, và được dạy rằng việc bước ra ngoài các chuẩn mực đó là không được phép. Họ một mực tin vào những tiêu chuẩn đã được chính con người tạo ra vào một giai đoạn nào đó, mà không chấp nhận rằng cái gì cũng có thể thay đổi, và thay đổi theo chiều hướng tốt hơn.

Còn trí sáng tạo chủ yếu là do các dạng đặc biệt của sự kết nối trong hệ thần kinh (unique patterns of connection). Khả năng sáng tạo không tự nhiên xuất hiện trong vài ngày, mà đó là quá trình khổ luyện kiên trì của cá nhân. Bạn phải học, phải làm và làm thật thành thạo, thì mới có thể sáng tạo được.

Và quá trình học, tập làm, và làm thành thạo tuân thủ đúng nguyên tắc 10,000 giờ rèn luyện trước khi trưởng thành (18-20 năm đầu của cuộc đời). Để con có tính sáng tạo, bố mẹ phải tạo ra một môi trường cởi mở, thân thiện, luôn ủng hộ cho con có suy nghĩ nhiều chiều về mọi sự việc xảy ra xung quanh, để trẻ không trở thành người bảo thủ.

6 việc bố mẹ cần làm càng sớm càng tốt, để giúp trẻ thông minh và sáng tạo

1. Hãy tạo nên một môi trường “giàu có” các sự kiện kích thích sự kết nối các phần của hệ thần kinh, cũng như kích thích cách suy nghĩ nhiều chiều. Đây là yếu tố quan trọng nhất giúp con bạn thành người thông minh và sáng tạo, cụ thể: khuyến khích trẻ đọc càng nhiều càng tốt (các loại sách phù hợp); cho trẻ làm quen với các trò chơi có ích; cho trẻ đến bảo tàng, vườn thú, thư viện..., những nơi kích thích sự tò mò.

2. Hãy yêu thương và âu yếm trẻ, thay vì kiểm soát và ép buộc, làm trẻ căng thẳng. Các nghiên cứu đã chứng minh sự căng thẳng thường xuyên không chỉ làm chậm, mà thậm chí làm ngừng sự phát triển của hệ thần kinh.

Đó có lẽ là lý do tại sao ở Việt Nam hiện nay, có nhiều trẻ em bị tự kỷ hơn hẳn trước đây vài chục năm. Bố mẹ hãy giúp trẻ vượt qua các căng thẳng trong cuộc sống, thay vì là nguyên nhân làm trẻ căng thẳng.

3. Hãy cùng đọc và nói chuyện thật nhiều với trẻ từ lúc trẻ mới ra đời, và giữ được thói quen đó càng lâu càng tốt.

4. Những trẻ chơi một số nhạc cụ thường có xu hướng học tốt hơn về tất cả các môn, và cũng có khả năng tập trung cao hơn. Hãy tạo môi trường và khuyến khích trẻ yêu âm nhạc. Nhạc cụ hoặc hát như là một cách tập gym cho hệ thần kinh vậy.

5. Hãy cho trẻ chơi và chơi thật nhiều, nhất là khi còn bé. Nếu bạn định mua những đồ đắt tiền như “Flash card” hoặc các băng video dạy trẻ - hãy ngừng lại. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng trí thông minh của trẻ được phát triển tốt nhất khi chơi các trò chơi tự chúng được tham gia kiểm soát quá trình.

Hãy cho trẻ chơi với nước, với cát, với đất, cung cấp cho chúng các dụng cụ đơn giản để múc, để san hoặc đong cái này sang cái kia. Hãy tham gia chơi cùng với trẻ càng nhiều càng tốt.

6. Cho phép trẻ được đối diện với những mối nguy hiểm nằm trong tầm kiểm soát. Các ông bố bà mẹ Việt nam (đặc biệt là các ông bà), thường có xu hướng giam trẻ trong môi trường “tuyệt đối an toàn”. Bằng cách đó, bạn đang tước đi cái quyền được học để trở thành người sáng tạo của chinh con cháu mình đấy.

Trần Bích Hà