50 năm xây dựng và phát triển TPHCM: Những khoảnh khắc không quên

12/03/2025 - 17:43

PNO - Qua 50 năm xây dựng và phát triển TPHCM kể từ ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025), nhiếp ảnh là loại hình nghệ thuật thể hiện rõ nhất những “thay da đổi thịt” của thành phố.

Hướng đến kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước, TPHCM tổ chức chương trình bình chọn 50 tác phẩm văn học nghệ thuật nổi bật của TPHCM trong suốt nửa thế kỷ qua.

Ở lĩnh vực nhiếp ảnh, có 10 đề cử là: ảnh Mẹ con ngày gặp mặt (tác giả Lâm Hồng Long), Bí thư Võ Văn Kiệt trao cờ xuất quân cho tuổi trẻ TPHCM (Thiên Điểu); các sách ảnh Ảnh thời chiến (Lâm Tấn Tài), Sài Gòn ngoan cường (Nguyễn Á), Vượt qua bóng tối (Trần Thế Phong), Việt Nam quê hương mến yêu (Nguyễn Đặng), Lấp lánh Thành phố tôi (Ngô Thị Thu Ba), 10 năm sân khấu trong tôi (Nguyễn Thị Hồng Nga); bộ ảnh Chiếc áo mới cho những dòng kênh đen tại TPHCM (Đinh Ngọc Trung), Cầu Ba Son nối dòng phát triển (Trần Lê Huy).

Đây không chỉ là những tác phẩm ghi lại những chuyển động của thành phố mang tên Bác suốt 50 năm qua mà còn truyền tải một cách trực diện, sinh động tinh thần một thành phố trẻ, không ngừng vươn lên.

Bức ảnh Mẹ con ngày gặp mặt được nhiếp ảnh gia Lâm Hồng Long bắt trọn khoảnh khắc xúc động khi người mẹ Bến Tre Trần Thị Bính ôm chầm lấy người con của mình là chiến sĩ Lê Văn Thức, tử tù Côn Đảo, vừa được đón về đất liền vào ngày 5/5/1975 tại Rạch Dừa, Vũng Tàu. Bức ảnh đã nhận được Bằng Tuyên dương danh dự (Mencin Honor) tại Đại hội lần thứ 21 của Liên đoàn Nhiếp ảnh Nghệ thuật Quốc tế (FIAP) năm 1991 tổ chức tại Tây Ban Nha.[6] Đến năm 1996, Mẹ con ngày gặp mặt và Bác Hồ bắt nhịp bài ca Kết đoàn đã giúp Lâm Hồng Long trở thành 1 trong 4 người đầu tiên nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh cho nhiếp ảnh.[7] Hiện nay, bức ảnh được trưng bày tại nhiều nơi, đặc biệt là các bảo tàng lịch sử, chiến tranh như Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam,[8] Bảo tàng Côn Đảo, Bảo tàng Quân khu 9.
Bức ảnh Mẹ con ngày gặp mặt được nhiếp ảnh gia Lâm Hồng Long bắt trọn khoảnh khắc xúc động khi người mẹ Bến Tre Trần Thị Bính ôm chầm lấy người con của mình là chiến sĩ Lê Văn Thức, tử tù Côn Đảo, vừa được đón về đất liền vào ngày 5/5/1975 tại Rạch Dừa, Vũng Tàu. Bức ảnh nhanh chóng lan tỏa trong nước và quốc tế, trở thành một trong những khoảnh khắc biểu tượng cho cuộc trường kỳ kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước. Năm 1996, Mẹ con ngày gặp mặtBác Hồ bắt nhịp bài ca Kết đoàn đã giúp Lâm Hồng Long trở thành 1 trong 4 người đầu tiên nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh ở lĩnh vực nhiếp ảnh.
Ở hai sách ảnh “Đường Hồ Chí Minh” (xuất bản năm 1997, với 332 ảnh), “Ảnh thời chiến” (xuất bản năm 2000, với hơn 500 ảnh) lay động cảm xúc người xem là những hình tượng chủ đạo về anh bộ đội cụ Hồ trẻ trung, dũng cảm đối mặt với muôn vàn hiểm nguy, cống hiến tuổi xuân, xả thân vì nước để duy trì sức chiến đấu mãnh liệt không ngưng nghỉ trên “Con đường huyền thoại”, “Đất thép Củ Chi”, “Vùng Giải phóng”…dưới bão đạn, mưa bom suốt thời kỳ đánh Mỹ.
Bộ sách Ảnh thời chiến của nhiếp ảnh gia Lâm Tấn Tài - phóng viên chiến trường miền Nam của Thông tấn xã giải phóng, người đặt nền móng xây dựng Hội Nhiếp ảnh TPHCM - được xuất bản năm 2000, với hơn 500 ảnh ghi lại chặng đường chiến đấu gian lao mà hào hùng của quân và dân ta cho ngày đất nước độc lập, thống nhất. Với những cống hiến của mình, nhiếp ảnh gia Lâm Tấn Tài được truy tặng giải thưởng Nhà nước về văn học - nghệ thuật năm 2016.
Bí thư Thành ủy TPHCM Võ Văn Kiệt trao cờ cho Bí thư Thành đoàn TPHCM Phạm Chánh Trực trong lễ ra quân của lực lượng thanh niên xung phong năm 1976 - Ảnh do nhân vật cung cấp
Bí thư Thành ủy TPHCM Võ Văn Kiệt trao cờ cho Bí thư Thành đoàn TPHCM Phạm Chánh Trực trong lễ ra quân của lực lượng thanh niên xung phong tại sân vận động Thống Nhất vào ngày 28/3/1976, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong công cuộc tái thiết TPHCM sau ngày đất nước thống nhất với sự đóng góp vô cùng to lớn của tuổi trẻ TPHCM. Bức ảnh của tác giả Thiên Điểu là một trong những tác phẩm ảnh báo chí truyền cảm hứng, nhất là cho giới trẻ, suốt 50 năm qua.
- Chủ đề: Tôn vinh lực lượng áo trắng là những người bác sĩ thầm lặng “vì nước quên thân – vì dân quên mình”, họ đã cống hiến hết mình trong trận chiến ác liệt chống đại dịch Covid-19 - Tóm tắt nội dung tác phẩm: Trong đợt bùng phát dịch Covid – 19 lần thứ tư tại Việt Nam, diễn biến rất nhanh, phức tạp và đã làm chiến lược phòng, chống phải thay đổi để thích ứng. Ban chỉ đạo quốc gia đã đưa ra nhiều quyết định mang tầm chiến lược và cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc. Mặc dù gặp nhiều khó khăn do giãn cách xã hội, người dân cả nước luôn đồng lòng và chung tay góp sức mình cùng người dân thành phố Hồ Chí Minh đẩy lùi dịch bệnh và mong cho mọi thứ trở lại bình thường càng sớm càng tốt. Tác giả với mục đích cuối cùng là nhằm để tôn vinh những giá trị nhân văn trong cuộc chiến chống đại dịch Covid – 19.
Sách ảnh Sài Gòn ngoan cường (NXB Thông tấn, 2021) được nhiếp ảnh gia Nguyễn Á thực hiện trong khoảng 4 tháng cao điểm Sài Gòn - TPHCM chống chọi với đại dịch COVID-19. Quyển sách nhằm tôn vinh những giá trị nhân văn trong cuộc chiến chống đại dịch mà đặc biệt là những đóng góp thầm lặng của lực lượng "áo trắng" luôn túc trực ở tuyến đầu chống dịch. Ảnh chụp tại triển lãm ảnh Sài Gòn ngoan cường tại TPHCM tháng 12/2021 - Ảnh: Diễm Mi.
Sách ảnh : VƯỢT QUA BÓNG TỐI được sáng tác tại Trường Phổ thông đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu TPHCM, từ tháng 9.2012 đến 3.2014  108 khoảnh khắc được thực hiện trong gần hai năm, xoay quanh những sinh hoạt đời thường ở một ngôi trường đặc biệt, với những hình ảnh chân thực, sinh động, sự kiên nhẫn, khổ luyện của thầy lẫn trò trong việc rèn luyện các kỹ năng sống từ cách sinh hoạt, học tập, đi đứng, ăn uống….. Các thầy cô đã yêu thương, tận tâm giúp các em không may mắn mất đi ánh sáng từ đôi mắt, tìm lại “ nguồn sáng ” cho chính mình, và sẽ là những tấm gương tỏa sáng trong cuộc sống.  Bằng sự lao động nghệ thuật không mệt mỏi và trái tim ngập tràn sự thương yêu, những bức ảnh được chụp với tất cả cảm xúc từ trái tim tôi, trong sự cảm phục, ý chí nghị lực, lạc quan của các em khiếm thị.  Có thể thấy rỏ ánh sáng lạc quan từ VƯỢT QUA BÓNG TỐI có thể tiếp thêm niềm tin, động lực cho mỗi con người trong cuộc sống, lấp lánh tính nhân văn, tình người.
Sách ảnh Vượt qua bóng tối (NXB Trẻ, 2014) được nhiếp ảnh gia Trần Thế Phong sáng tác tại trường phổ thông đặc biệt Nguyễn Đình Chiểu (TPHCM) từ tháng 9/2012 đến tháng 3/2014. Với 108 bức ảnh ghi lại những khoảnh khắc sinh hoạt đời thường ở một ngôi trường đặc biệt, nơi những người học trò không may mất đi ánh sáng đôi mắt, nhưng đã tìm được "nguồn sáng" từ tình yêu thương của thầy cô, những người thân và nghị lực bản thân để "vượt qua bóng tối" hòa nhập cuộc sống.
Sách 120 trang gồm có 3 phần. Phần 1: Giới thiệu về thân thế sự nghiệp của cố nghệ sĩ Nguyễn Đặng; Phần 2 “Ảnh thời chiến” ảnh đen trắng được ông chụp trong thời chiến, từ năm 1965 là phóng viên ảnh của VNTTX đến ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước năm 1975; Phần 3: Phần ảnh màu, nghệ sĩ Nguyễn Đặng thực hiện sau chiến tranh, với chủ đề “Trọn lòng với quê hương”, đây cũng là nội dung chiếm phần lớn trong cuốn sách ảnh của ông với tình cảm yêu quê hương, đất nước, con người.
Sách ảnh Việt Nam quê hương mến yêu của nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Đặng (được truy tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2022) ra mắt năm 2008 với 2 phần quan trọng là "Ảnh thời chiến" gồm những ảnh đen trắng được chụp từ năm 1965 đến 1975 khi là phóng viên ảnh Thông tấn xã Việt Nam và phần ảnh màu với chủ đề "Trọn lòng với quê hương" thể hiện những cảm hứng mới về đất nước sau chiến tranh.
Nhiêu Lộc - Thị Nghè và Tàu Hủ - Bến Nghé là hai tuyến kênh lớn và có ý nghĩa quan trọng của TP. HCM. Lưu vực của các tuyến kênh này nằm trải dài trên hơn 10 quận nội thành của Thành phố như quận 1, 4, 5, 6, Phú Nhuận, Bình Thạnh… Các tuyến kênh là nét mới cho sự đổi thay của TP. HCM sau 37 năm qua.Đạt giải Nhất giải thưởng Văn Học Nghệ Thuật Thành Phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006-2011
Bộ ảnh Chiếc áo mới cho những dòng kênh đen tại TPHCM của nhiếp ảnh gia Đinh Ngọc Trung ghi lại thành quả cải tạo, làm sạch kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè và Tàu Hủ - Bến Nghé, 2 tuyến kênh lớn và có ý nghĩa quan trọng của TPHCM sau thời gian dài bị ô nhiễm nghiêm trọng. Bộ ảnh đã đạt giải Nhất giải thưởng Văn học nghệ thuật TPHCM giai đoạn 2006-2011.
Sách gồm 80 ảnh nghệ thuật do chính tác giả đi chụp nhiều nơi tại thành phố Hồ Chí Minh trong gần 5 năm (2011- 2015). Thời điểm đó chụp flycam chưa có, tác giả gặp nhiều khó khăn trong việc tìm độ cao để có thể chụp những khung cảnh rộng, bao quát cả khu vực lớn, nhiều nhà cao tầng… điều này không chỉ đòi hỏi sự cố gắng chịu khó mà còn thách thức cả sự sáng tạo trong từng góc chụp bên cạnh những kỹ thuật chụp độ khó như chụp pano với vài chục file ảnh, chụp phơi sáng khi thành phố về đêm v.v… Với những ảnh về sinh hoạt đời thường, tác giả phải xâm nhập nhiều nơi, dõi theo từng sự kiện để có thể ghi lại đa dạng các hoạt động muôn màu của người dân thành phố.
Sách ảnh Lấp lánh thành phố tôi (NXB Thông tin và truyền thông, 2015) của tác giả Ngô Thị Thu Ba gồm 80 ảnh nghệ thuật được chụp ở nhiều nơi tại TPHCM trong gần 5 năm (2011- 2015) ghi lại những công trình hiện đại, cuộc sống muôn màu thể hiện diện mạo mới của một đô thị phát triển hàng đầu cả nước và khu vực.
Tên tác phẩm (Ảnh bộ/): Cầu Ba Son nối dòng phát triển (tên cũ: Cầu Thủ Thiêm 2 xây dựng và kết nối).Đoạt Huy Chương Vàng “Cuộc thi liên hoan khu vực thành phố Hồ Chí Minh năm 2022”
Bộ ảnh Cầu Ba Son nối dòng phát triển (hay Cầu Thủ Thiêm 2 xây dựng và kết nối) ghi lại những giai đoạn trong thi công cầu Ba Son, công trình quan trọng thúc đẩy sự phát triển của TPHCM trong giai đoạn mới. Tác phẩm đoạt huy chương vàng Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực TPHCM năm 2022.
Sách in tại ITAXA, toàn bộ ảnh trong sách do chính tác giả đi chụp nhiều nơi tại Thành phố Hồ Chí Minh 10 năm (1988- 1998).
Sách ảnh 10 năm sân khấu trong tôi được nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Hồng Nga ra mắt vào dịp kỷ niệm Sài Gòn - TPHCM 300 năm (1998) với các ảnh chụp nhiều nơi tại TPHCM trong 10 năm (1988 - 1998) ở nhiều loại hình sân khấu: hát bội, cải lương, kịch nói, múa, ballet... thể hiện đời sống biểu diễn nghệ thuật phong phú, đa dạng đóng góp quan trọng vào sự phát triển văn hóa - xã hội TPHCM.
Cuộc bình chọn đang diễn ra tại địa chỉ https://binhchon.tacphamvanhocnghethuat.vn/ đến hết tháng 3. TPHCM mời gọi người dân TPHCM cùng bình chọn, làm cơ sở để hội đồng cấp thành phố chọn ra 50 tác phẩm tiêu biểu trên tất cả các lĩnh vực văn học - nghệ thuật TPHCM trong 50 năm qua. Qua đó, tôn vinh và biểu dương các tác phẩm xứng đáng, góp phần làm nên giá trị nền văn học nghệ thuật TPHCM trong chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển.

Đông A

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI