2 trẻ ở TP.HCM sốc phản vệ do tiêm vắc xin, bác sĩ cảnh báo chỉ có 15 phút để cứu sống

Trung tâm Y tế Dự phòng TP.HCM cho biết vừa có 2 trẻ sốc nặng sau khi tiêm vắc xin 5 trong 1 ComeBE Five miễn phí của Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia. 

Tiêm vắc xin cho trẻ trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia tại một trạm y tế của quận Bình Thạnh, TP.HCM

Sốc phản vệ độ 3: Thời gian tối đa để cứu bệnh nhi chỉ vỏn vẹn 15 phút

Theo ghi nhận của Trung tâm Y tế Dự phòng TP.HCM, trường hợp phản ứng phản vệ độ 3 sau tiêm vắc xin ComBE Five xảy ra ở bé gái 3 tháng tuổi. Bé tiêm vắc xin ComBE Five và uống vắc xin bại liệt OPV lần 1 tại Trạm Y tế phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức vào ngày 17/5/2019. Hơn 2 giờ sau khi tiêm, bệnh nhi đã về nhà thì khóc thét rồi tím tái, lịm người.

Trường hợp thứ 2 là một bé trai 2 tháng tuổi, được tiêm vắc xin ComBE Five và uống vắc xin bại liệt OPV tại Trạm Y tế Sơn Kỳ, quận Tân Phú, TP.HCM vào ngày 26/6/2019. 3 giờ đồng hồ sau khi đã về nhà, bé khóc nấc, khó thở, da xanh tái sau đó tím tái, lịm người.

Hai trẻ được xác định bị phản ứng phản vệ độ 3 sau khi tiêm vắc xin. Ngày 10/7, trao đổi với phóng viên Báo Phụ Nữ TP.HCM, bác sĩ Vũ Ngọc Chức – Trưởng khoa Cấp cứu, Bệnh viện Quận Thủ Đức TP.HCM - cho biết: “Phản ứng phản vệ độ 3 là mức độ rất nguy kịch vì trẻ đã vào cơn sốc.

Lúc này, cơ thể tụt huyết áp, rối loạn nhịp thở, mạch nhanh, tím tái. Chỉ có tối đa 15 phút để cấp cứu. Khi chuyển sang độ 4, cơ thể ngừng tuần hoàn, tức ngưng tim ngưng thở. Thời gian cấp cứu tối đa là 0 phút, nghĩa là phải xử trí cấp cứu ngay”.

Vì sao mẹ theo dõi kỹ mới có thể cứu được con?

Hai trường hợp trẻ nguy kịch này được cứu sống nhờ được đưa đi cấp cứu kịp thời. Bác sĩ Trương Hữu Khanh – Trưởng khoa Nhiễm và Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM - cho rằng: phụ huynh nên thực hiện đúng theo hướng dẫn của nhân viên y tế, theo dõi sát sao con của mình, ngay cả trong 48 giờ sau tiêm vắc xin.

Vì không chỉ với vắc xin trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng mà cả với vắc xin dịch vụ, với thuốc kháng sinh, với thức ăn… trẻ cũng có thể bị phản ứng sốc phản vệ.

Theo bác sĩ Khanh, dù đã thực hiện test dị ứng của trẻ trước khi tiêm vắc xin nhưng có thể vẫn không tránh được phản ứng phản vệ.

Có thể kết quả dị ứng là âm tính nhưng trẻ vẫn phản ứng vào thời điểm tiêm vắc xin. Có trẻ, ở mũi vắc xin đầu tiên không phản ứng nhưng mũi vắc xin tiếp theo lại rơi vào sốc phản vệ.

Bác sĩ Vũ Ngọc Chức khuyến cáo khi phát hiện những dấu hiệu bất thường ở trẻ sau khi tiêm vắc xin, gia đình cần nhanh chóng đưa bé đến nơi có phòng cấp cứu gần nhất. Về nguyên tắc, các trạm y tế đều được trang bị túi chống sốc có thuốc adrenalin – loại thuốc được dùng trong các tình huống cấp cứu do phản ứng phản vệ nghiêm trọng. Thông thường, chỉ sau một liều tiêm adrenalin, trẻ sẽ được cứu sống.

Khi bị sốc phản vệ độ 3, trẻ chỉ có tối đa 15 phút để được cứu sống

Tuy vậy, theo bác sĩ Vũ Ngọc Chức, việc tiêm adrenalin phải được bác sĩ ở trạm y tế thực hiện. Trong trường hợp bác sĩ không có mặt, y sĩ hay điều dưỡng có thể thực hiện nhưng họ phải được tập huấn thường xuyên.

Vì tùy thuộc vào cơ địa, sẽ có những phản ứng phản vệ ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau. Liều lượng adrenalin tiêm vào trẻ do đó cũng khác nhau. Có trường hợp nếu trẻ không đáp ứng liều đầu tiên thì sau 3 - 5 phút phải tiêm thêm một liều adrenalin. Ngoài ra, khi trẻ bị sốc phản vệ kèm theo các bệnh lý nền về hô hấp, tim mạch… thì việc tiêm adrenalin cũng không chắc cứu được trẻ.

Theo bác sĩ Chức, ở các nước tiên tiến, bác sĩ gia đình sẽ đưa cho bố mẹ một loại bút tiêm adrenalin để tự xử lý khi xảy ra sốc phản vệ tại nhà. Loại bút tiêm adrenalin này rất dễ sử dụng, có thể đâm xuyên qua lớp quần áo để tiêm thẳng vào bắp đùi của trẻ. Tuy nhiên, hiện Việt Nam chưa cho nhập khẩu loại bút adrenalin này.

Vì thế, theo các bác sĩ, cách tốt nhất để cứu trẻ chính là nhờ vào sự theo dõi chặt chẽ của gia đình sau khi cho bé tiêm vắc xin, bất kể là loại vắc xin nào.

Hiếu Nguyễn