15 tranh tại triển lãm đều là giả: Vấn nạn tranh giả lần đầu có bằng chứng

Đó là khẳng định của Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM sau khi đã thẩm định vào sáng 19/7. Lần đầu tiên vấn nạn tranh Việt Nam bị làm giả bị phát lộ với chứng cứ từ người trong cuộc.

Sáng 19/7, sau nhiều ngày trước những bằng chứng rõ ràng từ họa sĩ Thành Chương (người đang có nhiều chứng cứ khẳng định bức Trừu tượng đề tên Tạ Tỵ tại triển lãm Những bức tranh trở về từ châu Âu là của mình), Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đã thành lập một hội đồng với các thành viên từ Hội Mỹ thuật Việt Nam, Hội Mỹ thuật TP.HCM, Sở VH-TT TP.HCM, các chuyên gia, nhà nghiên cứu, phê bình, họa sĩ tên tuổi, để thẩm định, đánh giá. Kết quả của buổi thẩm định làm rúng động giới mỹ thuật trong nước: “15 bức tranh thuộc bộ sưu tập của ông Vũ Xuân Chung đang triển lãm tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM không phải là bản vẽ do tác giả đứng tên thực hiện”.

15 bức tranh này đều là tranh giả. Riêng bức Trừu tượng, là tranh thật nhưng của họa sĩ Thành Chương chứ không phải của Tạ Tỵ như chữ ký trên tranh. Một bức tranh khác mà triển lãm cho rằng của họa sĩ Sỹ Ngọc cũng bị mạo nhận chữ ký. Trước sự việc nghiêm trọng này, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đã gửi lời xin lỗi đến công chúng vì đã chấp thuận để triển lãm diễn ra tại bảo tàng khi các thông tin chưa đủ tính xác thực. Đơn vị này cho biết sẽ đề nghị các cơ quan có thẩm quyền khẩn trương xử lý và sớm có kết luận vụ việc. Trước mắt, bảo tàng tạm giữ 17 bức tranh thuộc bộ sưu tập Những bức tranh từ châu Âu về để phục vụ công tác điều tra.

Ảnh mà Jean François Hubert cung cấp (phải) được cho là đã photoshop (thêm bức tranh vào cánh cửa), được đối chiếu với ảnh gốc do một số họa sĩ Việt Nam cung cấp (trái)

Trước đó, khi họa sĩ Thành Chương lần đầu lên tiếng về bức Trừu tượng, nhiều họa sĩ, điêu khắc gia của Việt Nam đã thẩm định và khẳng định các bức tranh trong triển lãm không thể nào là của Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm… bởi nét vẽ rất ngây ngô, thiếu tầm so với các tên tuổi trên.

Thực tế, theo nhiều nhà nghiên cứu, việc tranh Việt Nam bị làm giả ở nước ngoài là vấn nạn đã diễn ra từ lâu, nhưng người trong nghề vẫn “bó tay”. Tranh của các tên tuổi như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Sáng… được giới mỹ thuật quốc tế đánh giá rất cao. Nhưng thỉnh thoảng có vài bức được cho là của các danh họa này xuất hiện với chất lượng kém, nên được bán với giá khá thấp so với tên tuổi và phẩm chất hội họa đã được thừa nhận. Nhiều năm trở lại đây, khi nhiều tranh Việt quay về nước do các nhà sưu tập có điều kiện, giới mỹ thuật trong nước lại phát hiện nhiều tranh không hề là chân bản của các tên tuổi ấy.

Nếu sự việc lần này không được phát hiện bởi chính chủ nhân thật sự của một trong những bức tranh ấy là họa sĩ Thành Chương, thì các bức tranh giả kia sẽ trót lọt lưu chuyển trên thị trường. “May là anh Thành Chương lưu trữ tốt bản phác thảo các bức tranh của anh ấy, nên có bằng chứng đanh thép, nếu không sẽ rất khó”, vợ họa sĩ Thành Chương cho biết.

Theo các họa sĩ, nạn tranh giả diễn ra có sự tiếp tay của các nhà sưu tập, nhưng cũng có nhà sưu tập là nạn nhân. Với các bức tranh tại triển lãm lần này, nhà sưu tập Vũ Xuân Chung cho biết ông mua từ Jean François Hubert - một chuyên gia thẩm định tranh Việt Nam tại sàn đấu giá Christie’s Hong Kong. Mỗi bức tranh ông mua đều có giấy xác nhận của J. F. Hubert.

Nhà Christie’s từng bán đấu giá một số bức tranh của Bùi Xuân Phái, Lê Phổ… tại Hồng Kông với giá mỗi bức được mua lên đến hàng tỷ đồng. Điều này cho thấy, dù nhà sưu tập Vũ Xuân Chung chưa lên tiếng, nhưng khả năng rất cao ông cũng là nạn nhân. Theo thông tin chúng tôi có được, hiện Jean François Hubert không còn làm việc tại Christie’s Hong Kong.

Giới mỹ thuật Việt Nam và công chúng đang chờ đợi động thái tiếp theo từ các cơ quan quản lý, cũng như sự lên tiếng, giải quyết vấn đề của nhà sưu tập Vũ Xuân Chung.

Võ Hà