Những sự kiện quốc tế nổi bật năm 2024

1. Khí hậu tiếp tục nóng lên

Các nhà khoa học cảnh báo trong nhiều thập kỷ rằng việc con người sử dụng nhiên liệu hóa thạch sẽ làm thay đổi khí hậu. Tuy nhiên, mức độ carbon dioxide trong khí quyển vẫn tiếp tục tăng và năm 2024 được dự báo là năm nóng nhất trong lịch sử.

Lần đầu tiên, nhiệt độ trung bình toàn cầu nóng hơn 1,5° C so với thời kỳ tiền công nghiệp, một dấu hiệu nguy hiểm được ghi nhận trong Thỏa thuận chung Paris năm 2015.

Một số hậu quả của biến đổi khí hậu rất dễ thấy. Cơ quan Quản lý khí quyển và đại dương Quốc gia Mỹ báo cáo rằng: 10 tháng đầu năm 2024 ghi nhận 24 thảm họa thiên nhiên liên quan đến thời tiết tại Mỹ, gây thiệt hại ít nhất 1 tỉ USD.

COP ​​29 - hội nghị quốc tế thường niên về khí hậu chỉ đạt được tiến triển khiêm tốn trong việc giúp các nước đang phát triển tài trợ cho việc giảm phát thải và thích ứng với khí hậu.

Trẻ em giải nhiệt tại đài phun nước ở bang California, Mỹ - Ảnh: Xinhua

2. Biến động ở Trung Đông

Các sự kiện do cuộc tấn công của Hamas vào Israel vào tháng 10/2023 đã gây ra xung đột trên khắp Trung Đông vào năm 2024. Israel tiếp tục cuộc chiến ở Gaza. Số người chết hiện đã vượt quá 45.000 người và miền bắc Gaza đang bên bờ vực của nạn đói.

Israel đạt được nhiều chiến thắng về mặt chiến thuật, bao gồm cả việc giết chết thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar. Nhưng mục tiêu chiến lược của họ - đánh bại Hamas - vẫn còn xa vời.

Vào giữa tháng Chín, Israel đã trừng phạt Hezbollah vì các cuộc tấn công bằng tên lửa và rocket vào miền bắc Israel bằng một hoạt động bí mật sử dụng máy nhắn tin phát nổ nhằm giết chết hàng chục điệp viên Hezbollah.

2 tuần sau, một cuộc không kích của Israel đã giết chết thủ lĩnh lâu năm của Hezbollah là Hassan Nasrallah. Sau đó, lực lượng mặt đất của Israel đã xâm nhập miền nam Lebanon, đẩy lùi lực lượng Hezbollah.

Sự suy yếu của Hamas và Hezbollah đã tạo ra cơ hội cho các lực lượng được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn ở Syria lật đổ chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad vào tháng Mười hai, điều này càng khiến Iran bị cô lập hơn nữa trong khu vực.

3. Ông Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ

Việc ông Trump đánh bại đảng viên Dân chủ Kamala Harris vào cuộc bầu cử năm 2024 sẽ được coi là sự trở lại chính trị vĩ đại nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Sau khi ông Biden từ bỏ cuộc đua vào tháng Bảy, Đảng Dân chủ đã chọn bà Harris với tư cách là ứng cử viên tổng thống của họ và bà dường như đã đánh bại ông Trump trong cuộc tranh luận tổng thống. Tuy nhiên, điều đó không chuyển thành chiến thắng vào ngày bầu cử.

Chính sách "Nước Mỹ trên hết" do ông Donald Trump - Tổng thống thứ 47 của Mỹ - khởi xướng báo hiệu những thay đổi lớn trong cả chính sách đối nội và đối ngoại, dự kiến ​​sẽ có tác động sâu rộng đến các quốc gia và khu vực trên toàn thế giới trong những năm tới.

Ông Donald Trump đến phát biểu trong sự kiện đêm bầu cử tại Trung tâm Hội nghị Palm Beach vào ngày 6/11/2024 tại West Palm Beach, bang Florida - Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images

4. Những phát triển trong Trí tuệ nhân tạo (AI) tiếp tục gây kinh ngạc và lo ngại

Cuộc cách mạng AI đang biến khoa học viễn tưởng thành sự thật. Danh sách những tiến bộ gần đây của AI rất ấn tượng, cũng như các ứng dụng thực tế của chúng. AI đang được sử dụng để phân tích các tình trạng di truyền, cải thiện chăm sóc sức khỏe, tăng hiệu quả sản xuất…

Ủy ban Giải thưởng Nobel đã công nhận tầm quan trọng của AI khi trao Giải thưởng Nobel Vật lý 2024 cho John Hopfield và Geofrey Hinton "vì những khám phá và phát minh nền tảng cho phép máy học với mạng nơ-ron nhân tạo".

Một nửa Giải thưởng Nobel Hóa học 2024 cũng được trao cho Demis Hassabis và John Jumper vì đã phát triển "Mô hình AI để giải quyết vấn đề 50 năm tuổi: dự đoán cấu trúc phức tạp của protein".

Vào ngày 21/3, Đại hội đồng Liên hiệp quốc đã thông qua một nghị quyết mang tính bước ngoặt thúc đẩy các hệ thống AI "an toàn, bảo mật và đáng tin cậy", từ đó thúc đẩy phát triển bền vững cho tất cả mọi người. Động thái này diễn ra khi cộng đồng toàn cầu đang vật lộn với các cơ hội và thách thức của ứng dụng và quản trị AI.

5. Giá vàng toàn cầu đạt mức cao kỷ lục

Vào ngày 31/10, giá vàng toàn cầu tăng vọt lên mức chưa từng có là 2.790,15 USD/ounce, đánh dấu mức tăng 35% kể từ đầu năm. Sự gia tăng đột biến này đã gây ra sự biến động đáng kể trên thị trường vàng tại nhiều quốc gia.

Các yếu tố chính thúc đẩy giá phá kỷ lục bao gồm lạm phát leo thang, bất ổn địa chính trị và sự thay đổi trong chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). Các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới đã tích cực mua vàng, củng cố vai trò của vàng như một tài sản dự trữ quốc gia quan trọng.

Giá vàng tăng vọt đã làm giảm sức hấp dẫn của các tài sản rủi ro hơn, khiến nhiều nhà đầu tư chuyển hướng tiền của họ sang các khoản đầu tư thay thế.

Người dân chọn mua đồ trang sức bằng vàng tại một cửa hàng ở thành phố Bhopal, Ấn Độ - Ảnh: Xinhua

6. Cuộc đua không gian vẫn tiếp diễn

Một số điểm nổi bật trong hoạt động thám hiểm không gian năm 2024 bao gồm: Nhật Bản đã hạ cánh một SLIM (thiết bị đổ bộ thông minh để khảo sát Mặt trăng) tại một miệng núi lửa trên Mặt trăng vào tháng 1/2024 và truyền dữ liệu trở lại Trái đất trong 3 tháng; Trung Quốc đã gửi một sứ mệnh mang về các mẫu đất từ ​​phía xa của Mặt trăng.

Xe tự hành Perseverance của NASA cũng tìm thấy bằng chứng có thể có về sự sống của vi khuẩn trên sao Hỏa; một sứ mệnh chung của EU - Nhật Bản đã chụp ảnh cực nam của sao Thủy; và SpaceX đã trình diễn một công nghệ mới để bắt các tên lửa đẩy quay trở lại bệ phóng.

Dù vậy, không phải mọi thứ đều diễn ra tốt đẹp. Dự án Starliner của Boeing đã đưa 2 phi hành gia lên Trạm vũ trụ quốc tế vào tháng Sáu trong thời gian dự kiến ​​là 2 tháng. Tuy nhiên, các vấn đề kỹ thuật khiến họ không thể trở về cho đến mùa xuân năm 2025.

Không gian không chỉ là nơi diễn ra các cuộc cạnh tranh thương mại và khoa học, đây cũng là nơi diễn ra các cuộc cạnh tranh địa chính trị mới. Các quan chức Mỹ đã cáo buộc Nga đặt một vũ khí chống vệ tinh hạt nhân trong không gian. Trung Quốc cũng đã mở rộng đáng kể số lượng vệ tinh quân sự mà họ có trong không gian.

7. Nội chiến Sudan vẫn tiếp diễn

Cuộc nội chiến bắt đầu ở Sudan vào tháng 4/2023 vẫn tiếp diễn không ngừng vào năm 2024. Cuộc giao tranh giữa Lực lượng vũ trang Sudan (SAF) do Tướng Abdel Fattah al-Burhan chỉ huy chống lại lực lượng dân quân Hỗ trợ nhanh (RSF) do Mohamed Hamdan “Hemedti” Dagalo chỉ huy.

Hai người đã cùng nhau giành quyền lực trong một cuộc đảo chính vào tháng 10/2021, nhưng cuối cùng lại xảy ra bất hòa.

Khi cuộc giao tranh tiếp diễn, người dân Sudan tiếp tục chịu đau khổ. Số người chết chính xác vẫn chưa được biết. Một số ước tính đưa ra con số là 20.000 người thiệt mạng, và tăng lên hơn 60.000 hoặc thậm chí cao hơn khi tính cả bệnh tật và nạn đói liên quan đến chiến tranh.

Cuộc xung đột đã khiến khoảng 11 triệu người phải di dời trong tổng số gần 50 triệu dân của Sudan.

Các gia đình có trẻ em suy dinh dưỡng chờ được điều trị tại Bệnh viện Leer ở Nam Sudan - Ảnh: Nichole Sobecki/AFP/Getty Images

8. Sự cố CNTT lớn khiến thế giới phải “dừng lại”

Sự cố xảy ra vào ngày 19/7/2024, khiến hàng triệu hệ thống Windows bị lỗi và hiển thị màn hình xanh chết chóc (BSOD).

Sự cố CNTT đã khiến nhiều sân bay trên toàn thế giới phải dừng hoạt động, dẫn đến sự chậm trễ và hủy bỏ đáng kể của hơn 10.000 chuyến bay.

Giao thông công cộng ở nhiều thành phố cũng bị ảnh hưởng. Các bệnh viện và phòng khám chăm sóc sức khỏe trên khắp thế giới phải đối mặt với sự gián đoạn đáng kể trong hệ thống đặt lịch hẹn, dẫn đến sự chậm trễ và hủy hẹn.

Các hệ thống ngân hàng trực tuyến và các tổ chức tài chính trên toàn thế giới đã bị ảnh hưởng bởi sự cố. Nhiều nền tảng thanh toán bị ảnh hưởng trực tiếp và có những cá nhân không nhận được tiền lương như mong đợi.

Các công ty bảo hiểm ước tính sự cố khiến các công ty Fortune 500 của Mỹ thiệt hại 5,4 tỉ USD. Nhiều phương tiện truyền thông và kênh phát sóng trên toàn thế giới, bao gồm cả đài truyền hình Sky News của Anh, đã ngừng phát sóng do sự cố.

Một nhân viên văn phòng gặp phải sự cố cập nhật Crowdstrike, vào ngày 19/7/2024 tại thành phố Madrid, Tây Ban Nha - Ảnh: Eduardo Parra/Europa Press/Getty Images

9. Kinh tế toàn cầu phục hồi bất chấp những trở ngại

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu là 3,2% vào năm 2024, bất chấp rủi ro từ những xung đột địa chính trị, tranh chấp thương mại và bất ổn xung quanh các cuộc bầu cử.

Các nền kinh tế lớn đang điều chỉnh các chính sách kinh tế vĩ mô, hạ lãi suất để kích thích tăng trưởng. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã cắt giảm lãi suất lần đầu tiên sau 4 năm, trong khi một số ngân hàng trung ương khác cũng đã có hành động tương tự.

Tấn Vĩ (tổng hợp)