“Người thổi còi” bảo vệ sự thật

Vừa qua, câu chuyện nữ dược sĩ Maha Yassaie bị nhà chức trách y tế Anh quốc sa thải vì dám bày tỏ lo ngại về an toàn của dược phẩm đối với bệnh nhân đã gây xôn xao dư luận. Báo chí Anh gọi bà Yassaie là “người thổi còi” - như hồi chuông cảnh báo thực trạng mà hệ thống y tế Anh (NHS) tìm cách che đậy.

Bà Yassaie trước đó đưa ra nhiều cáo buộc về PCT, một tổ chức y tế trực thuộc Bộ Y tế Anh tồn tại trong giai đoạn từ năm 2001-2013. Thái độ quyết liệt của bà khiến điều tra viên Kelvin Cheatle, nhà tư vấn nhân sự độc lập, phải thốt lên: “Nếu tôi có các phẩm chất của bà, tôi sẽ rất khó khăn để có thể làm việc trong hệ thống NHS”.

Maha Yassaie tốt nghiệp Trường dược Đại học London (Anh) và bắt đầu hành nghề dược từ tháng 8/1997. Khi vụ việc xảy ra, bà là dược sĩ trưởng tại PCT hạt Berkshire, nơi bà nắm giữ chức vụ này từ năm 2006 cho đến khi bị sa thải.

Maha Yassaie, nguyên dược sĩ trưởng của tổ chức y tế PCT hạt Berkshire, đã bị sa thải sau khi dám nói lên sự thật về hoạt động sai trái của các bác sĩ đồng nghiệp - Ảnh: TELEGRAPH

Vị dược sĩ hàng đầu của ngành y tế Anh thổ lộ với báo chí rằng tính trung thực không cho phép bà tiếp tục làm việc trong hệ thống NHS, sau khi bà can đảm “thổi còi” một loạt vấn đề gây nên mối quan ngại về an toàn dược phẩm ở nước này, từ thực trạng chỉ dẫn dùng thuốc cho đến việc đồng nghiệp nhận tiền từ các công ty dược để kê đơn thuốc của các công ty đó. Ngoài ra còn có chuyện một bác sĩ có quyền tiếp cận các loại thuốc bị kiểm soát nhưng lại dùng chúng để tự sát bất thành.

Trong một cuộc điều tra độc lập, bà Maha Yassaie ngây thơ tin rằng sẽ giải quyết được các vấn đề an toàn dược phẩm do chính bà nêu ra. Tuy nhiên, bản thân bà lại sa vào một hình phạt kỷ luật do lãnh đạo cơ quan gắn cho cái nhãn là “người hiếp đáp đồng nghiệp” và trở thành đối tượng bị điều tra. Điều tra viên Kelvin Cheatle không tìm thấy bằng chứng kết tội bà Yassaie ứng xử quá mức hay chèn ép đồng nghiệp, nhưng ông đi đến kết luận là quan hệ của bà với PCT đã đổ vỡ. Hậu quả tất yếu là bà bị mất việc.

Tổng hội Dược phẩm Anh sau đó đã tiến hành một cuộc điều tra riêng và đưa ra kết luận là họ chỉ phát hiện được một trong số 17 cáo buộc về hành vi sai trái chống lại bà Yassaie. Điều nực cười là, mặc dù bị sa thải khỏi PCT, song tại tòa án việc làm, bà Yassaie lại được NHS bồi thường 375.000 bảng Anh, kèm theo lời thừa nhận muộn màng là “quá trình điều tra và xử lý kỷ luật bà Yassaie có nhiều thiếu sót”.

Báo chí Anh đặt vấn đề, vụ điều tra bà Yassaie, người gióng lên tiếng chuông cảnh báo và đề xuất những thay đổi để cải thiện thực trạng điều trị yếu kém của các thầy thuốc, có thể gây nên mối lo ngại rằng những người dám bảo vệ sự thật trong hệ thống y tế Anh sẽ bị trù dập.

Thực tế, bà Yassaie từng nói với phóng viên Daily Mail, hoàn toàn không có gì bảo vệ người tố cáo, những vấn đề vướng mắc bà nêu ra cũng không được những người có trách nhiệm nhìn nhận nghiêm túc. Để xoa dịu công luận, một phát ngôn viên của Bộ Y tế Anh tuyên bố: “Sau khi có những tố cáo của bà Yassaie, đại diện ngành y tế đã có biện pháp để tạo nên một nền văn hóa ủng hộ việc nêu lên các vấn đề đáng quan tâm, giúp nhân viên tự tin phát biểu chính kiến, và tăng cường bảo vệ người dám nói lên sự thật”.

Vấn đề còn lại được dư luận chú ý là khả năng bà Yassaie có khởi kiện các đồng nghiệp đã vu cáo mình hay không. Theo điều tra viên Kelvin Cheatle, dù cho ông biết một số hàng xóm của mình trốn thuế nhưng ông sẽ không tố cáo họ vì “không muốn bị cô lập, ghẻ lạnh và không được mời tham dự các sự kiện trong khu phố”. Suy nghĩ của ông Cheatle hẳn cũng dễ dàng được nhiều người đồng cảm.

Tuy nhiên, người phụ nữ dũng cảm Maha Yassaie vẫn thẳng thắn thể hiện quan niệm cá nhân: “Chắc chắn quý vị sẽ cảm thấy mình làm đúng, ngay cả khi báo cáo về sự sai trái của hàng xóm. Bữa tiệc đường phố là cái giá rất nhỏ phải trả để có cảm giác thảnh thơi sau khi làm một việc tốt”.

Thanh Vân (Theo Telegraph, Daily Mail)