Giúp con tránh nguy nan

Như nhiều bà mẹ, tôi cũng băn khoăn chưa biết phải nói chuyện giới tính với con thế nào. Bởi ngay khi còn nhỏ, với thói quen nựng nịu của của ông, bà, cô, chú, không ít lần con tôi bị sờ vào chỗ kín. Sau khi lùng sục tìm sách kỹ năng về điều này, tôi tìm được những cuốn hàm chứa điều tôi cần, bởi nội dung được thể hiện ngắn gọn, cha mẹ con cái có thể cùng đọc, cùng thảo luận và nắm bắt nhanh vấn đề.

Không là không

Đây là tựa đề của một trong ba cuốn sách theo tôi phải là sách “gối đầu giường” của cha mẹ có con nhỏ: Không là không, Bí mật rất cần bật mí và An toàn cho con yêu của tác giả Jayneer Sander (Công ty Nhã Nam phát hành). Đó là những hướng dẫn cụ thể về những điều mà người lớn bắt buộc phải dạy cho trẻ từ khi còn rất nhỏ: phải cất tiếng nói “to, rõ ràng” để bảo vệ quyền của mình, nhất là khi quyền đó liên quan đến thân thể.

Trong tình huống bất kỳ nào, trẻ cần tự tin nói ra sự khó chịu hoặc không vui. Đối mặt với nạn bắt nạt tràn lan trên mạng và ngoài đời, cùng đủ loại lạm dụng thân thể và tình dục, trẻ cần biết nói to, biết trả lời “không” với hành động đụng chạm vào những vùng cấm.

Điều quan trọng và hàng đầu của các bậc cha mẹ là phải dạy trẻ gọi tên chính xác những vùng riêng tư và vùng kín như miệng, mông, ngực, núm vú, dương vật/âm đạo và bảo với trẻ rằng “không ai được phép chạm vào những vùng ấy”.

Ở cuốn Không là không, cha mẹ sẽ cùng trẻ đọc hiểu những tình huống xảy ra trong cuộc sống trẻ hàng ngày, như chuyện bác Chít muốn thơm má, anh họ muốn chơi cưỡi máy bay trên đùi, cù lét, mẹ muốn giúp rửa vùng kín, bạn muốn nắm tay… trẻ hoàn toàn có thể nói không. Các hành động này có thể thay thế bằng việc đập tay, hôn gió, bắt tay với bác Chít, nói cảm ơn mẹ và đề nghị mẹ hướng dẫn việc tự rửa ráy, chơi các trò khác như bắt bóng, xây lâu đài cùng anh họ…

Sách còn có nhiều câu hỏi thảo luận cần thiết mà bất cứ trẻ nào cũng có thể trả lời, cốt là để trẻ nhớ và phân biệt/ kể ra như: có ai muốn ôm hoặc hôn con thế này chưa? Lúc ấy con cảm thấy thế nào? Con đã làm thế nào? Sau này con sẽ làm gì nếu không muốn ai ôm hoặc hôn mình?

Ở cuốn Bí mật rất cần bật mí là một câu chuyện: cậu bé Alfred có một bí mật cực kỳ khó chịu về người chủ nhà đang thuê mẹ cậu dọn dẹp. Ông chủ vô cùng tốt bụng, luôn chơi với Alfred để mẹ có thời gian làm việc, chia sẻ kẹo và nhiều quà bánh, dắt cậu đi chơi. Nhưng, ông chủ lại lạm dụng cậu bé, dọa sẽ làm cho mẹ mất việc nếu cậu nói sự thật. Alfred bị ám ảnh, luôn lo sợ, cảm thấy buồn nôn cùng nhiều cảm xúc tiêu cực khác.

Dũng cảm nói ra điều khó nói, trẻ phải được sự khuyến khích của cha mẹ. Nhưng, để hiểu được trẻ đang bị vấn đề gì, chính cha mẹ phải kiểm soát và hiểu rõ cảm xúc của con.

Cuốn An toàn cho con yêu hướng dẫn cha mẹ những kỹ năng nói chuyện với con, và dạy trẻ những điều then chốt qua đối thoại thường ngày. Làm sao để luôn khuyến khích trẻ thật quyết đoán, biết cự tuyệt - tránh xa - kể ra? Làm sao để con chia sẻ về những dự cảm xấu hoặc nhận ra qua những biểu cảm của con? Bí mật nào cần phải kể? Hành vi nào không đúng đắn? Sách có những “chìa khóa” ngắn gọn để cha mẹ nào cũng có thể cất giữ những bí kíp giúp con bảo vệ chính mình từ khi còn rất nhỏ.

Để tránh những nguy nan

Làm sao để biết thứ gì là nguy hiểm? Tống tiền là gì? Phải làm sao khi ai đó theo bạn ngoài đường? Kỹ năng đi một mình ngoài đường khi bạn bảy tuổi? Mẹ bạt tai bạn có phải là bạo hành? Ai đó kêu mình có ra mở cửa? Quyển sách mỏng Biết nguy để tránh của các tác giả Aleia Delreu - Sophie de Menthon (NXB Trẻ) là quyển sách khá thú vị, giải đáp những thắc mắc để giúp trẻ phát hiện ra những mối nguy hiểm, biết cảnh giác với người lạ, biết bày tỏ quan điểm và bảo vệ cơ thể.

Mục đích của sách là giải thích cho trẻ hiểu và nhớ được những khái niệm của người lớn, tự khám phá thế giới xung quanh một cách tự tin, có kỹ năng trước các vấn nạn của xã hội, phát hiện nhanh các hoàn cảnh nguy hiểm, biết cái nào mình nên làm và không nên làm.

Một quyển sách khác nằm trong bộ: Những bí mật trẻ em cần biết là Cuốn sách nhỏ về quyền trẻ em của tác giả Pernilla Stalfelt (NXB Kim Đồng), sách là những hiệu ứng trực quan sinh động bằng hình vẽ, nội dung hấp dẫn và là bài học kiệm lời nhất để trẻ dễ dàng tiếp thu những vấn đề mang tính triết học: trẻ em có quyền gì? Quyền được chơi đùa, được học tập, được chia sẻ suy nghĩ với bố mẹ? Quyền được bảo vệ khỏi những kẻ xấu? Biết để trẻ có thể bày tỏ chính kiến, biết phân biệt hành động đúng, sai, tốt, xấu…

Cùng nằm trong bộ sách này là Cuốn sách nhỏ về bạo lực khá cần thiết để bố mẹ đọc cùng con. Sách đề cập đến đề tài nhức nhối nhất trên toàn thế giới: bạo lực. Hình ảnh trực quan, câu chữ rõ ràng giúp trẻ nhanh chóng hiểu rằng bạo lực là xấu. Giúp trẻ nhận ra mình đã gặp phải những dạng bạo lực nào. Nhìn nhận rõ ràng vấn đề, trẻ sẽ hiểu mình phải cư xử thế nào vì một thế giới hòa bình, vì sự an toàn của chính bản thân và những người thương yêu.

Gọi tên những vấn đề khó bằng chính tên gọi của nó mà không gượng ép, giúp trẻ hiểu vấn đề khó, nhạy cảm một cách tự nhiên, có ứng xử nhanh nhạy là điều các cuốn sách này đem lại. Không có rào cản ngôn ngữ nào khi quyết định nói với con những điều cần thiết, sách còn khiến chính bạn và con bạn, sau những bài đọc, thảo luận… sẽ trở nên mạnh mẽ hơn.

Nhã Linh