Vài cảm nghĩ nhân đọc 'Ánh Viên - From zero to hero'

Nhắc Ánh Viên, công chúng hẳn nhớ đến kỳ tích: đoạt 8 huy chương vàng cá nhân cùng 8 lần phá kỷ lục SEA Games chỉ trong một kỳ đại hội năm 2015, vượt qua "nữ hoàng bơi lội Singapore" - Joscelin Yeo năm 1993.

Báo chí, dư luận trong và ngoài nước đồng tình nhận định Ánh Viên là “vận động viên giá trị nhất của đoàn thể thao Việt Nam”; tặng cô các danh hiệu như “Cô gái thép”, “Nữ hoàng bơi lội mới của Đông Nam Á”.

Hai nhà báo kỳ cựu ở mảng thể thao là Đặng Hoàng - Đinh Hiệp đã dành nhiều công sức đi tìm câu trả lời cho câu hỏi điều gì làm nên thành công của Ánh Viên, để kể lại trong tập sách Ánh Viên - From zero to hero (nhà xuất bản Hồng Đức).

Ca ngợi vinh quang của một con người không khó viết, bởi các mỹ từ tha hồ hoan ca, nhảy múa. Nhưng ở tập sách này, tác giả lại nhấn mạnh đến tình tiết vượt qua thất bại như muốn tìm đến chìa khóa của sự thành công.

Tại SEA Games 2017, do áp lực tâm lý, Ánh Viên đã thất bại ngay ở vòng chung kết đầu tiên 200m. Huấn luyện viên Anh Tuấn kể, khoảnh khắc ấy, thầy trò họ đối thoại: “Con có phải là Nguyễn Thị Ánh Viên không?”. “Con không phải là con”. “Đúng! Chính vì không phải Nguyễn Thị Ánh Viên, nên con thất bại”. “Nhưng con bơi không được, không có cảm giác nước”. “Con bơi mà trong đầu con luôn suy nghĩ mình có bơi được không? Mình bơi nhanh không? Chắc mình không đủ sức bơi, chắc đối thủ mạnh hơn mình, thì con làm gì còn sức, còn năng lượng đâu để mà bơi”. “Sao thầy biết? Đúng là con nghĩ vậy từ tối đến giờ”. “Từ hôm qua, thầy nhìn là biết và thầy đã nói con cần sự thoải mái và tự tin. Con phải là Nguyễn Thị Ánh Viên thì con sẽ chiến thắng”.

Đọc qua đoạn đối thoại ấy, tôi có cảm giác như đang đọc một “công án thiền” - tự giải phóng bản thân để trở lại là chính mình. Quả nhiên, sau đoạn trao đổi vỏn vẹn 5 phút ấy, Ánh Viên đã phá kỷ lục SEA Games cự ly 100m.

Trong thể thao, chẳng có thành công nào không đi qua cả quá trình tập luyện trước đó. Môi trường luyện tập của Ánh Viên từ thuở lên 5, được ông nội dạy bơi ở con lạch trước nhà tại ấp Ba Cao (TP.Cần Thơ). Rồi sau đó, qua nhiều kỳ huấn luyện nghiêm ngặt, Ánh Viên mới thành công như ta đã biết.

Michael Delaney - vận động viên người Úc từng giành huy chương Olympic Los Angeles năm 1984 - cho rằng: “Bơi lội là môn thể thao cô độc kinh khủng. Phần nhiều thời gian bạn dùng để đếm những ô gạch dán dưới hồ bơi. Bạn không thể giao tiếp với đồng nghiệp như ở các môn thể thao khác”.

Bằng cách đưa thật nhiều chi tiết - từ các kỹ thuật bơi tự do, bơi ngửa, bơi ếch, bơi bướm… đến chế độ dinh dưỡng, vai trò của huấn luyện viên thông qua Ánh Viên cùng Anh Tuấn, tác giả đã từng bước giải thích cách Ánh Viên đã vượt qua cảm giác ấy.

Từ ý tưởng đến hiện thực về một thế hệ tiếp nối Ánh Viên cần có sự chung tay của nhiều người, kể cả tinh thần lẫn vật chất. Như Ánh Viên đã được tặng một căn hộ trong chung cư Trí Thức Trẻ - nơi có hồ bơi mang tên Ánh Viên.

Tập sách nhắc chi tiết này, bởi “tuổi thọ” của vận động viên ngắn ngủi lắm. Theo dự báo của huấn luyện viên Anh Tuấn, cô sẽ còn ở phong độ cao từ 5 đến 6 năm nữa. Món quà trên, nhằm giúp cô toàn tâm, toàn ý luyện tập, thi đấu trong thời gian tới.

Sau đó, điều quan trọng cũng như kình ngư Ánh Viên là các tài năng như Hoàng Quý Phước, Nguyễn Diệp Phương Trâm, Nguyễn Thị Kim Tuyến, Phạm Thanh Nguyện, Ngô Thị Ngọc Quỳnh… sau khi rời đấu trường, sẽ tiếp tục sử dụng sở trường ra sao để giúp các bạn trẻ.

Tác giả Đặng Hoàng cho biết, hiện đã có một nhóm doanh nhân, cán bộ quản lý thể dục - thể thao muốn phát huy tinh thần Ánh Viên, lập đề án xây dựng chương trình bơi lội phổ cập dành cho học sinh mang tên cô.

Nếu được thế thì tốt quá, vì theo thống kê của Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn thì trung bình ở nước ta có khoảng 6.400 người bị đuối nước hằng năm, trong đó hơn 50% là trẻ em và trẻ vị thành niên. Trong khi đó, vận động viên, huấn luyện viên bơi lội của nước nhà không thiếu.

Đọc gương phấn đấu của Ánh Viên, có lẽ nhiều người cũng phân vân, suy tư như hai tác giả Đặng Hoàng - Đinh Hiệp: “Ánh Viên còn bao nhiêu năm thi đấu đỉnh cao nữa?” và “Làm sao để phát triển bền vững môn bơi lội, thành tích không phụ thuộc vào một cá nhân? Làm sao để khi Ánh Viên giải nghệ, có một lớp vận động viên kế cận sẵn sàng tỏa sáng? Làm sao biến “kỳ tích Ánh Viên”, thành “cú hích Ánh Viên” trong việc giáo dục thế hệ trẻ?”.

Lê Minh Quốc