Mơ hồ triển lãm cơ thể người thật

Bác sĩ phẫu thuật thần kinh Nguyễn Tường Vũ:
“Bây giờ, mô hình hóa được tất cả mọi thứ”

Ban tổ chức triển lãm nói đây là triển lãm giáo dục sức khỏe, kết hợp kỹ thuật y học hiện đại và công nghệ truyền thông đa phương tiện, nhằm mang đến những trải nghiệm ấn tượng, chân thật và đáng kinh ngạc nhất về cấu trúc sinh học của cơ thể người. Nếu giáo dục thì mình có thể dùng mô hình được mà. Giờ người ta mô hình hóa được tất cả mọi thứ.

Trưng bày xác người thật, đúng là rất trực quan, sinh động, nhưng coi chừng gây phản cảm cho người hiến và cả thân nhân của họ nếu không xin phép hoặc làm ảnh hưởng tới gia đình họ; không loại trừ trường hợp việc triển lãm đi ngược với ý định ban đầu của họ là hiến cho nghiên cứu khoa học. Nếu lấy đó làm sự khác biệt và cho rằng như thế mới ấn tượng, tôi nghĩ là không hợp lý, vì mình có nhiều phương thức, phương pháp khác để giáo dục và truyền thông.

Nhà nghiên cứu, giám tuyển nghệ thuật Nguyễn Như Huy:
“Cần được giám tuyển kỹ lưỡng”

Trên thế giới, triển lãm cơ thể người thật được nhựa hóa như thế này được xếp vào triển lãm nghệ thuật và đã vấp phải nhiều tranh luận. Ngay tại Đức - quê hương của bác sĩ Gunther Von Hagens - người phát minh ra cách bảo tồn tử thi này, triển lãm buộc phải hạ xuống nhiều lần.

Một triển lãm như thế thật sự rất khó để tổ chức và nó liên quan tới rất nhiều thứ. Có lẽ, vì không có giám tuyển, nên khi về tới Việt Nam, triển lãm này mới được xếp vào triển lãm sức khỏe cộng đồng.

Cái chết từng là một chủ đề quan trọng của hội họa thế giới, đặc biệt vào thời Trung Cổ. Tuy nhiên thuở đó, sự chết (thể hiện qua dạng tranh vānĭtās) xuất hiện như một nhắc nhở ngầm cho con người chứ không hiện lên theo nghĩa đen trên khung vải. Các bức tranh theo đề tài vānĭtās luôn vẽ các đồ vật thể hiện sự mỏng manh, hư vô và phù du của đời sống - những đồ vật nhắc nhở chúng ta rằng, ta sẽ chết và tất cả những gì ta có chỉ là thoáng chốc, hư vô, phù phiếm và bất tất. Xuất hiện trong các bức tranh vānĭtās luôn là hình ảnh ngọn nến tàn, ly thủy tinh, hoa quả thối rữa và đặc biệt là những chiếc đầu lâu.

Đề tài về sự chết cũng được nhiều nghệ sĩ tiếp cận ở thời hiện đại, đặc biệt là loạt tác phẩm chụp trong nhà xác của Serrano - The Morgue - các xác chết trong các khung hình ám ảnh. Rất nhiều tranh luận đã nổ ra quanh loạt tác phẩm này. Trong loạt tác phẩm Death Seminar B hay Reading for one female corpse của nghệ sĩ Thái Lan Araya Rasdjarmrearnsook, bà đã ngồi bên một hay nhiều xác chết và giảng dạy hay đọc sách cho chúng.

Chủ đề cái chết hay xác chết đã xuất hiện rộng khắp trong nghệ thuật từ cổ tới kim, từ Tây sang Đông. Song bởi tính nhạy cảm của nó, chủ đề này luôn gây tranh luận và để lại trong lòng người xem các tư duy phản ứng hay cảm xúc sâu xa. Vấn đề là, sự xuất hiện của chúng phải được đưa vào một văn cảnh nghệ thuật và phải được giám tuyển cẩn thận, kỹ lưỡng. Nếu thiếu sự giám tuyển kỹ lưỡng và cẩn trọng, thiếu sự đảm bảo về các vấn đề luật pháp cũng như môi trường, e rằng triển lãm khó đạt tới mục tiêu hay hiệu ứng mà nó mong muốn - mở ra một cuộc đối thoại sâu sắc và giàu có với công chúng.