Cannes 2018 giữa tiến và lùi

Đổi mới đầu tiên là Liên hoan phim (LHP) Cannes 2018 (diễn ra từ ngày 8 - 19/5) sẽ khai màn vào thứ Ba thay vì thứ Tư và bế mạc vào thứ Bảy thay vì Chủ Nhật như mọi năm. 

Girls of the sun của Eva Husson phần nào thể hiện sức mạnh nữ quyền ở Cannes 2018

Theo ban tổ chức (BTC), việc Cannes bế mạc vào thứ Bảy sẽ cho những người tham dự thời gian về nhà, nghỉ ngơi, để bắt đầu một tuần làm việc mới. 

LHP Cannes năm nay lần đầu vắng “ông trùm” mua bán phim Harvey Weinstein - mục đích chính của sự kiện này, vì bê bối tấn công tình dục các nữ diễn viên. Không chỉ Harvey Weinstein, cứ mỗi kỳ LHP Cannes, nước Pháp lại mệt mỏi với tệ nạn tình dục lan tràn khắp thành phố biển xinh đẹp này, vì gái mại dâm khắp nơi đổ về làm ăn.

Để tạo môi trường lành mạnh và bảo vệ uy tín của Cannes năm nay, cơ quan chức năng đã thiết lập đường dây nóng dành cho các nạn nhân hoặc nhân chứng để tố cáo những kẻ có hành vi quấy rối.

Bộ trưởng Bình đẳng Pháp - Marlène Schiappa - cho biết: “Chúng tôi đã thiết lập quan hệ đối tác với Cannes nhằm giải quyết tình trạng quấy rối. Harvey Weinstein đã bị cáo buộc có hành vi cưỡng bức tại Cannes, vì vậy không thể không hành động”.

Không chỉ tăng cường bảo vệ nữ giới, hành động tôn trọng, đề cao nữ quyền ở Cannes còn thể hiện ở việc phái đẹp chiếm 5/9 ghế giám khảo năm nay. Sự có mặt của Cate Blanchett ở vị trí chánh chủ khảo (suốt 71 năm, Cannes mới chỉ mời 12 nữ minh tinh vào vai trò này) và thành viên là những cô đào cá tính như Kristen Stewart, Léa Seydoux hứa hẹn sẽ mang đến cho LHP một kết quả đầy bất ngờ.

Cannes giao quyền cầm cân cho nhiều người đẹp cũng phần nào xoa dịu thực tế bất bình đẳng giới vẫn tồn tại ở LHP khi năm nay chỉ có 3/21 nhà làm phim nữ góp mặt tranh giải Cành cọ vàng. 

Cate Blanchett sẽ là chánh chủ khảo của Cannes năm nay

Giám đốc nghệ thuật của Cannes - Thierry Frémaux - biện bạch: “Số lượng nữ đạo diễn trong ngành không đủ. Quan điểm của chúng tôi là những bộ phim được lựa chọn hoàn toàn dựa trên những giá trị nội tại. Chúng tôi không đưa ra một bản danh sách mang tính phân biệt đối xử với phụ nữ”.

Bù lại Cannes năm nay trẻ hóa khi lần đầu không mời những tên tuổi gạo cội của điện ảnh thế giới mà dành chỗ cho những nhà làm phim ít tên tuổi hơn hẳn, thậm chí còn rất xa lạ với công chúng mà Eva Husson là điển hình.

Cannes cũng thể hiện sự cấp tiến khi chào đón phim của hai đạo diễn bị phản đối ở quê hương chính họ: Jafar Panahi - người bị nhà nước Iran kết tội gây phương hại đến an ninh quốc gia và tuyên truyền chống phá nhà nước, phạt sáu năm tù tại nhà, cấm làm phim trong 20 năm kể từ năm 2010 và đạo diễn người Nga Kirill Serebrennikov. Jafar Panahi tranh giải Cành cọ vàng với phim Three faces nói về cuộc sống của ba nữ diễn viên tương ứng với ba giai đoạn trong cuộc đời - tuổi trẻ, đỉnh cao và buổi xế chiều, còn Kirill Serebrennikov dự thi với phim Summer về thế giới nhạc rock ’n roll underground tại Nga.

Bên cạnh những đổi mới tích cực nêu trên, Cannes vấp phải bước cải lùi tệ hại khi ra quy định cấm bất cứ bộ phim nào chưa được phát hành tại các rạp chiếu ở Pháp tranh giải Cành cọ vàng - đồng nghĩa với việc Netflix bị loại khỏi Cannes vì hãng này chỉ làm phim chiếu trên mạng, dành cho các thuê bao của hãng.

Netflix gần đây nổi lên như một nhà làm phim đáng gờm trong thế giới điện ảnh vì sẵn sàng dốc túi đầu tư cho những tác phẩm độc đáo, của những đạo diễn tên tuổi.

Okja của Netflix tạo ấn tượng tại Cannes 2017

Năm ngoái, BTC LHP Cannes mở cửa cho hai bộ phim của Netflix (Okja của đạo diễn Bong Joon Ho và The Meyerowitz stories của Noah Baumbach) tranh giải Cành cọ vàng với hy vọng Netflix nghĩ lại về việc sẽ phát hành hai phim này ở rạp trước thay vì trên mạng. Tuy nhiên, Netflix không đồng ý, nên BTC Cannes năm nay đã ra đòn cấm. Netflix trả đũa bằng cách không tham gia Cannes, dù chỉ là đưa phim chiếu giới thiệu.

Một Cannes vốn được xem là nơi hội tụ, tôn vinh những tài năng độc đáo giữa thời Netflix đang bành trướng khắp toàn cầu thì quyết định của BTC LHP Cannes khiến công chúng phải đặt ra câu hỏi Cannes thực ra muốn tôn vinh điều gì: giá trị nội tại của bộ phim hay cách thức phát hành phim.

Trong kỷ nguyên số, khi phim có vô số phương thức tiếp cận khán giả thì việc khăng khăng định nghĩa phim điện ảnh phải là phim chiếu ở rạp như BTC LHP Cannes là sự bảo thủ, ấu trĩ và sẽ chỉ khiến Cannes thụt lùi khỏi xu thế phát triển của thời đại. 

Quang Huy