“Sinh hai con” là quyền – nghĩa vụ của cặp vợ chồng

Khi Bộ Y tế trình Chính phủ dự thảo Luật Dân số và lấy ý kiến của người dân, trong dư luận xã hội râm ran thông tin cho rằng theo dự thảo, các cặp vợ chồng có thể “thoải mái” sinh đẻ, số lượng con cái tùy thích. Phóng viên báo Phụ Nữ TP.HCM đã thực hiện cuộc phỏng vấn BS Trần Văn Trị (Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP.HCM) về vấn đề này.

BS Trần Văn Trị

Phóng viên:

Ông Trần Văn Trị: Pháp lệnh sửa đổi điều 10 của Pháp lệnh Dân số nêu rõ mỗi cặp vợ chồng sinh từ một đến hai con, trừ những trường đặc biệt do Chính phủ quy định. Dự luật Dân số (được nâng lên từ Pháp lệnh Dân số) ở nội dung quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động về dân số và kế hoạch hóa gia đình, có đề ra hai phương án: Phương án 1: “Quyết định tự nguyện bình đẳng và có trách nhiệm với bản thân, gia đình, Nhà nước và xã hội về thời gian sinh con, số con, khoảng cách giữa các lần sinh, Nhà nước khuyến khích cặp vợ chồng, cá nhân chỉ sinh đến hai con”; Phương án 2: “Quyết định tự nguyện bình đẳng và có trách nhiệm về thời gian và khoảng cách sinh con. Sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định”.

Tôi thiên về phương án hai hơn nhưng tối ưu nhất là điều hòa giữa hai phương án. Cụ thể là nội dung như phương án hai nhưng thay vì quy định “sinh một hoặc hai con” thì đổi thành “sinh hai con” (vì mức sinh thay thế cần đạt là 2,1 con). Có thể thấy dù quy định ở Pháp lệnh Dân số hay phương án một/hai theo dự thảo Luật Dân số, đều không có nội dung khuyến khích người dân sinh đẻ “thoải mái” hay “đẻ hết trứng” như một số bài báo và người dân nói; điều đó vô hình chung cổ xúy cho các cặp vợ chồng sinh đẻ quá nhiều con. Thực tế cho thấy, nuôi sống các con đã là chuyện khó, mà đào luyện các con trở thành người có ích cho xã hội lại càng khó.

* Hiện nay, khuyến cáo của ngành dân số TP.HCM đối với các cặp vợ chồng có đồng nhất hay khác biệt so với các phương án được đề xuất trong dự thảo, thưa ông?

- Khuyến cáo của TP.HCM khá đồng nhất: “Các cặp vợ chồng nên sinh đủ hai con”. Tổng tỷ suất sinh tại TP.HCM là 1,45 con (số liệu năm 2015), thấp nhất cả nước. Về y học, phụ nữ nên sinh con đầu lòng sau 20 tuổi và trước 35 tuổi, đây là giai đoạn tương đối đảm bảo nhất về sức khỏe, tinh thần, tài chính cũng như kinh nghiệm, kỹ năng nuôi dạy chăm sóc con. Sau tuổi 35, phụ nữ vẫn có thể sinh con.

Tuy nhiên, còn nhiều nguyên do khiến phụ nữ TP.HCM “lười” sinh, không sinh đủ hai con như: Nhiều người không lập gia đình, kết hôn muộn, do trở ngại công việc làm ăn, sợ vuột mất cơ hội thăng tiến, lý do kinh tế, do khó khăn ở khâu trông giữ, chăm sóc con, do ý thức được nâng cao, không còn trọng nam khinh nữ, không cố sinh cho “đủ nếp đủ tẻ” và chú trọng đến sự phát triển đầy đủ, toàn diện của con. Vấn đề này cần sự hỗ trợ của xã hội, sự chung vai của gia đình, nhất là người chồng.

* Các cặp vợ chồng có quyền tự quyết trong việc sinh đẻ thì công tác kế hoạch hóa gia đình có cần được duy trì nữa không, thưa ông?

- Nếu chỉ đề cập đến quyền thì chưa đầy đủ và chuẩn xác. Luật Dân số xây dựng dựa trên quyền con người nhưng bên cạnh đó, các cặp vợ chồng, cá nhân phải có trách nhiệm đối với quyết định của mình, có nghĩa vụ đối với Nhà nước, xã hội, gia đình. Để đảm bảo duy trì nòi giống, sự phát triển bền vững của xã hội, kinh tế… Chính phủ cần có những điều tiết phù hợp.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Một trong những trọng tâm của vấn đề dân số trước đây là kế hoạch hóa gia đình, giờ đang chuyển trọng tâm thành dân số và phát triển, mang ý nghĩa rộng hơn, đề cao mục tiêu chất lượng dân số với sự chuẩn bị chu đáo từ trước khi đứa trẻ ra đời (khám sức khỏe tiền hôn nhân, khám thai, sàng lọc trước sinh…) và khi trẻ mới chào đời (sàng lọc sơ sinh), đảm bảo dịch vụ khi sinh, đảm bảo dinh dưỡng cho bé, tiêm ngừa, bảo hiểm y tế… Gắn dân số với phát triển, không có nghĩa là bỏ đi công tác kế hoạch hóa gia đình.

Công tác này vẫn rất cần thiết để cho các cặp vợ chồng chủ động trong việc sinh đẻ, hạn chế mang thai ngoài ý muốn, phá thai, đưa đến vô sinh hoặc tai biến sản khoa sau này… Ngành dân số đã, đang và sẽ vận động người dân thực hiện pháp luật, các chính sách về dân số, nâng cao kiến thức và kỹ năng nhằm thay đổi hành vi theo hướng có lợi. Quyền quyết định trong việc sinh con của các cặp vợ chồng phải trên cơ sở tiếp nhận đầy đủ các thông tin và công tác truyền thông của ngành dân số không ngừng tiếp cận các đối tượng đặc biệt là các đối tượng dân số đặc thù trên địa bàn thành phố.

Xin cảm ơn ông.

Tô Diệu Hiền

(thực hiện)