Thú đọc sách - một quyển sách hay

“Cuốn sách này là thành quả của một tình yêu trọn đời dành cho sách. Đọc sách là điều tôi ham thích nhất; sách và tôi hầu như chưa bao giờ lìa xa nhau trong trí nhớ của tôi… Tôi thích mùi mực giấy, và chắc chắn là say sưa với với cảm giác sờ chạm vào cuốn sách. Với tôi, đời không có sách là sự trống rỗng kinh hoàng”.

Đây là lời tự sự của TS Charles Van Doren khi viết quyển sách đồ sộ Thú đọc sách (nguyên tác The joy of reading), NXB Trẻ ấn hành qua bản dịch của Phan Quang Định, Trần Đức Tài hiệu đính.

Tên tuổi của Charles Van Doren đã “bảo chứng” cho tập sách này. Ông là một trong những nhân vật chính tham gia thực hiện những bộ sách tiếng tăm như từ điển bách khoa Encyclopedia Britannica, How to Read a book (Làm thế nào để đọc một cuốn sách)…

Điều đáng ghi nhận ở Thú đọc sách mà trước đây, chưa có ai thực hiện: giới thiệu lịch sử văn học phương Tây từ thời cổ đại đến thế kỷ XX. Không phải là giáo trình văn học, tác giả đã thể hiện bằng cách chọn các tác phẩm “dành cho cả thế giới” của các thế hệ nhà văn tiêu biểu nhất.

Với cách viết này, bạn đọc không chỉ hình dung ra diện mạo thăng trầm, tiến hóa, thay đổi của nhiều thế kỷ văn chương mà còn có dịp tìm hiểu thêm về tính cách, cá tính của các nhà văn.

Thật lạ như chi tiết về văn hào Balzac (1799-1850) khi đưa bản thảo đến nhà in: “Trên bản in thử lần đầu, ông thường thêm vào gấp đôi hay gấp ba độ dài của bản thảo gốc; ông có thể bổ sung có khi cả trăm trang cho bản in thử thứ nhì. Đây là một cách làm tốn kém nhưng Balzac chẳng thèm bận tâm; tất cả những gì ông bận tâm là viết, còn nhà in và những vấn đề của họ thì mặc kệ”.

Đọc sách là sự cảm nhận riêng tư, do đó, Charles Van Doren không ngần ngại đưa ra những nhận xét riêng thú vị. Chẳng hạn, với quyển sách nổi tiếng Robinson Crusoe của nhà văn Daniel Defoe (1660-1731), ông cho rằng:

“Nếu bạn chỉ được đem theo 10 quyển sách đến một hoang đảo, thì đầu sách nào bạn sẽ đặt trước Robinson Crusoe? Quyển sách này không được viết ra bằng một bút lực kỳ tuyệt như Hamlet, câu chuyện của nó không đạt đến tầm vĩ đại bi tráng như Iliad hay Odyssey và cũng không hài hước thâm thúy như Don Quixote. Nhưng chính nó chứ không phải những quyển sách kia, sẽ giúp bạn sống sót”. Lời khen ngợi này dành cho một quyển sách, rõ ràng, tác giả tỏ ra “tri âm, tri kỷ” với người xưa lắm.

Không chỉ trình bày lại những gì đã đọc, Charles Van Doren còn gợi ý cho bạn đọc “Kế hoạch mười năm đọc sách”. Ở đó, ông nêu ra 100 quyển sách cần phải đọc, mở đầu là kiệt tác Iliad của Homer và cuối cùng là quyển Hoàng tử bé của Saint - Exupéry:

“Đọc càng nhiều càng tốt và đừng làm hỏng sự vui thú của bạn bằng cách phấn đấu để “theo kịp tiến độ”. Chúng ta còn nhiều thời gian mà, cho dù bạn phải dành đến 20 năm để đọc 100 quyển sách này, thay vì 10 năm”.

Rõ ràng, ngụ ý của lời gửi gắm này là không chỉ đọc sách để mở mang kiến thức mà người đọc còn phải biết tận hưởng niềm vui, lạc thú khi đối diện với trang sách nữa.

Tuy nhiên, với cả hàng ngàn cuốn sách lừng danh của nhân loại, khó một cá nhân nào có thể tiếp cận hết. Do đó, trong tập sách này, tác giả chỉ đề cập đến danh tác của văn học phương Tây, không đề cập phương Đông với nhiều tác phẩm lẫy lừng không kém.

Có thể nói, Thú đọc sách là một “từ điển” cần thiết, hữu ích cho bất cứ ai muốn tìm hiểu xuyên suốt một hành trình chữ nghĩa đã có ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ người đọc trước đây, hiện nay và cả sau này…

Lê Văn Nghệ